EPİSTEMOLOJİ - Deneme Sınavı - 14

Soru kökünde ifade edilen görüşler I. Kant'a aittir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Seçeneklerde A seçeneği dışındakiler, bilişsel olmama itirazının savlarıdır. A seçeneğinde ise görecelik itirazının savlarından biri dile getirilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

D seçeneğinde ifade edilen sav, görecelik itirazının savıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Platon’un metafiziksel sıralamasında, en tepeden başlarsak, doğru sıralama şu şekildedir: I. İdealar II. Matematiksel nesneler III. Doğadaki nesneler IV. Nesnelerin taklitleri ve tasvirleri. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soruda belirtilen görüşün esin kaynağı Aristoteles'tir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Geleneksel epistemolojiye egemen olan “nesne-özne ilişkisinin kurgulanması” yönünde ortaya konan çabaların felsefi alternatiflerden biri yorumsama (hermeneutic) geleneğidir.  Özellikle Alman felsefe geleneğinde geliştirildiği hâliyle, yorumsamacı düşünürler kuramsal çabalarının temeline özne-nesne ikilemini ve bilgi sorunsalını değil, anlamanın gerçekleştiği dünyasal zemini veya ufku almışlardır. Epistemoloji ve metafizik alanlarında gerçekleştirilen çalışmalar nesnenin kendisini veya zihnin içini irdelemeye çalışırken, yorumsamacı felsefeciler en genel anlamıyla insan deneyimi ve yaşam dünyamız üzerine yoğunlaşmışlardır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Soruda verilen ifade Aziz Anselm'in ontolojik kanıtlamasını yansıtmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Soruda ifade edilen kanıtlama, Aziz Aquinas'a ait kozmolok kanıtlamadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Bu ifade ünlü bilgi kuramcısı Robert Audi'ye aittir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Soruda verilen açıklama filozof Sören Kierkegaard'a aittir Doğru cevap A şıkkıdır.

Epistemoloji tarihinin en büyük tartışmalarından biri, insan bilgisinin kaynakları ve oluşumsal yapısı konusunda deneyimciler ve usçular arasında gerçekleşmiştir. Aralarındaki büyük farklara rağmen, her iki kanada ait düşünürler de algıların bilgisel bir önem taşıdığı konusunda uzlaşma içindedirler. Ayrıldıkları nokta, algısal bilginin bilgisel dünyamız içinde ne büyüklükte bir yer kapladığı ve epistemolojik işlevinin tam olarak ne olduğudur.

Deneysel psikolojinin bilişsel kanadında yer alan kuramcılara göre algı, duyulardan gelen verilerin zihinsel yapımız tarafından seçilmesi, organize edilmesi ve yorumlanması olarak anlaşılmalıdır. Başka bir deyişle; görsel, işitsel ve diğer algılar, duyulardan farklı olarak, beynin etken işlevlerini gerekli kılar.

Varsayımlarımız ve inançlarımız algı süreçlerinin içine sıklıkla dâhil olmaktadırlar. Dahası, bir nesneye bakarken içinde bulunduğumuz “beklentiler” de algımızı etkiler. Bağlamsal dünya bilgisi, algının nesnesini tanımlamada işlevsel olmaktadır.

Müller-Lyer yanılsaması olarak bilinen görsel yanılsamada, eşit uzunlukta iki çubuktan biri daha uzun görünür. Bu yanılsamada, şekle bakan kişiler iki çubuğun eşit uzunlukta olduğu bilgisini aldıktan sonra bile yanılsamaya kapılmaktan kendilerini almazlar. Bu durum, algının kendine özgü bir çeşit iç mantığı olduğunu ve bizim bazen düşünsel yollarla onun işleyişine etki edemeyeceğimizi göstermektedir.

Temsilciliğe göre, nesneler zihnimizin dışındaki gerçekliğin içinde yer alırlar ancak biz doğrudan nesneleri değil zihinsel durumlarımızı deneyimleriz.

Görüngücülüğe göre, biz doğrudan nesneleri değil zihinsel durumlarımızı deneyimleriz. Deneyimlerimizin dışında gerçekten nesnelerin yer aldığını varsaymak için elimizde akılcı gerekçeler bulunmamaktadır.

Temsilcilik ve görüngücülükten farklı olarak, gerçekçiliğe göre, biz zihinsel durumlarımızı değil doğrudan nesneleri deneyimleriz.

John Searle'ün gerçekçi görüşüne göre, temsilci ve görüngücü perspektifler algının epistemolojik açıklaması konusunda önemli bir hata yapmışlardır.

Algı felsefesi kapsamında öne sürülen temel felsefi görüşler temsilcilik, görüngücülük ve gerçekçiliktir.

Yatağında yatan ateşli bir hasta “şu an havada kurbağaların uçtuğunu görüyorum” gibi bir kanıdaysa, bunun gerçekliğinin testi eldeki algı iddiasında belirtilen olgunun (yani “odamda kurbağalar uçuyor”un) dünyada gerçekten olup olmadığıdır. Eğer biz sanrı durumunda o türden bir olgunun dünyada gerçekten olmadığını kabul ediyorsak, söz konusu durumda bir deneyim yaşandığını ancak bunun algı olmadığını da kabul etmeliyiz.