EPİSTEMOLOJİ - Deneme Sınavı - 3

Hume’a göre bir nesnenin bağımsız ve sürekli olarak var olduğu konusundaki ideamızın kaynağı algının kendisi olamaz. Tek başına alındığında algı, kesintiler içeren bir süreçtir.

Fransız düşünür Descartes’ın felsefi sorgulamalarına “hiçbir şeyi peşinen bilgi olarak kabul etmeden” başlamaya karar vermesidir. Bunun nedeni, Descartes’ın, daha önce “bilgi” olarak kabul etmiş olduğu düşünce parçalarının önemli bir kısmının yanlış olduğunun farkına varmasıdır.

Descartes, dogmatizmden, otoritenin etkisinden, yanlı bakış açılarından, eski alışkanlıklardan ve irdelenmeden benimsenen fikirlerden etkilenmeyen bir sorgulama yürütmeyi hedeflemiştir. Elbette, Descartes’ın “düşüncenin üzerindeki olumsuz etkiler” olarak gördüğü bu unsurların çoğu toplumsal örgütlenmelerden veya toplumdaki diğer bireylerin fikir ve yönelimlerinden kaynaklanmaktadır.

Eserini okumakta olduğumuz büyük bir düşünürün söylediklerinin tahminen önemli bazı noktalar içerdiği ve yazarın önemli bir fikri aktarma çabasında olduğunu varsayan tavra varsayımsal sempati denir.

Felsefede "düzenleyici ilke veya kural" norm kavramının en genel tanımıdır.

Betimleyici, tasvir edici veya anlatıcı nitelikte olan yani yalnızca bir durumu veya olguyu ileten cümleler, normatif olmayan ifadeler arasında sayılabilir. “Hırsızlık yapmak yanlıştır” cümlesi normatif bir ifade iken, “Büyük şehirlerde hırsızlık oldukça yaygındır” cümlesi ise betimleyici veya sergileyici bir yapıdadır. Bu tanım ve örneklere göre D şıkkı normatif, diğerleriyse betimleyicidir.

“Önerme” deyimi, kısaca ve kabaca “bir iddiada bulunan bir cümlenin içeriğinde barınan düşünce veya fikir” olarak tanımlanabilir. O hâlde, her cümle bir önerme değildir. “Yaşasın!” veya “Nasıl yani?” ifadeleri gramer açısından birer cümledir ancak bu cümleler birer önerme değildirler.

‘Bilişsel’ sıfatı, genelde, bir “üst düzey zihinsel işlevler yelpazesi” için kullanılır. Bu yelpazenin kapsamındaki işlevlerin en önde gelenleri duyular aracılığıyla algılama, bellek işlevleri, akıl yürütme ve bilgilenmedir. Bu işlevlerin tümü, üst düzey zihinselliği gerektiren süreçler içerir.

Epistemolojik açıdan bir inancın, inanç etiketi alabilmesi için doğru olma zorunluluğu yoktur.

Usçuluğun arka planı eski yunan dönemine kadar uzanır.

Modern felsefenin kurucusu ve aynı zamanda usçu olan felsefeci Descartes'tır.

Biz evcil hayvanlarımızın bizim gibi sevindiklerini ve bizim gibi üzüldüklerini düşünürüz.

Fiziksel evrende gerçekleşen her olayın bir sebebi vardır cümlesi önerme olduğu için sentetik bir cümledir.

Descartes’a göre, zihnimizde Tanrı idea’sının oluşmasının sebebi sonlu deneyimler olamaz. Sonsuz nitelikleri içeren bu ideanın kaynağı, sonsuz bir varlıktır yani Tanrının kendisidir.

Kant’ın Hume’a katıldığı en önemli nokta, “insan aklının deneyime hiç başvurmaksızın bazı evrensel veya metafizik doğruları keşfedebileceği” tezinin kabul edilemez bir düşünce olduğudur.

Usçuluğun esas olarak deneyimciliğin karşıtı olduğunu söylemek aslında önemli bir ipucu vermektedir. O yüzden, deneyimcilikten hareketle tanımlarsak, “usçu” olarak bilinen felsefeciler bilgimizin tek kaynağının duyu verileri ve algılar olmadığını düşünürler.

Dünya dışında canlıların olduğuna inana birinin ciddiye alınabilmesi epistemolojik açıdan sunduğu kanıt ve gerekçelere bağlıdır.

Descartes’ın “maddesel” ve “zihinsel” olmak üzere iki farklı tip töz tanımladığını ve böylece fiziksel nesnelerle zihinsel/ruhsal varlıkların alanının birbirinden ayırdığını belirtmiştik. Benzer bir şekilde, Kant’ın da fiziğin ve etiğin alanlarını ayırdığı söylenmektedir.

Usçuluğun esas olarak deneyimciliğin karşıtı olduğunu söylemek aslında önemli bir ipucu vermektedir. O yüzden, deneyimcilikten hareketle tanımlarsak, “usçu” olarak bilinen felsefeciler bilgimizin tek kaynağının duyu verileri ve algılar olmadığını düşünürler. Daha açık olarak ifade edildiğinde, güvenilir veya kesin bilginin temelinde insan aklının yattığı veya gerçekliğin kavranmasının ancak akıl yoluyla olabileceği tezini ileri süren akıma usçuluk denir.

Güvenilir veya kesin bilginin temelinde insan aklının yattığı veya gerçekliğin kavranmasının ancak akıl yoluyla olabileceği tezini ileri süren akıma usçuluk denir.