ENVANTER VE BİLANÇO

Satılan mal ve hizmetlerle ilgili sübvansiyonlar, satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri brüt satışlar içinde gösterilir.

Bunlar; işletmenin esas faaliyeti dışında, iştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü geliri ile faiz ve diğer temettü gelirleri, temerrüt faizleri, kambiyo kârları, kira gelirleri, menkul kıymet satış kârları gibi diğer faaliyetlerden elde edilen olağan gelir ve kârlardan oluşur.

İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle arızi nitelik taşıyan duran varlıkların satışlarından elde edilen kârlar ile olağan dışı olay ve gelişmeler nedeniyle ortaya çıkan gelir ve kârların yer aldığı hesap grubu Olağandışı Gelirler grubudur.

671 Önceki Dönem Gelir ve Kârları ve 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar hesabı burada yer alır.

Satış indirimleri hasılatı azaltan bir unsur olarak, asıl faaliyetlerden kaynaklanan giderler içerisinde sınıflandırılmıştır.

61 Satış İndirimleri (-)

610 Satıştan İadeler

611 Satış İskontoları

612 Diğer İndirimler

63 Faaliyet Giderleri (-) 630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 631 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) 632 Genel Yönetim Giderleri (-)

Finansman giderleri; işletmenin borçlandığı tutarlarla ilgili olarak katlanılan ve varlıkların maliyetine eklenmemiş bulunan faiz, kur farkları, kredi komisyonları ve diğer giderleri kapsar.

7. grupta izlenen finansman giderleri, yansıtma hesapları alacağı ile dönem sonlarında kısa veya uzun vadeli oluşlarına göre gelir tablosundaki ilgili hesaplara devredilir.

Yabancı kaynakalar hesaplarında izlenen borçların gelir tablosu hesaplarına aktarılması gibi bir şey söz konusu değildir.

Bu tutarın ilgili döneme aktarılmasını sağlamak gerekir; çünkü bu tutar gelecek döneme ilişkin kira gelirine aittir.

Yukarıdaki konuların her biri Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde vergi mevzuatına göre farklılık gösteren düzenlemelerdendir.

Sürekli Farklar: Vergi kanunlarına göre hiçbir zaman indirimi kabul edilmeyen gelirler (Serbest bölge kazançları, İştirakler temettü geliri vb) ve giderlerden (Trafik cezaları, Yasal sınırları aşan bağış ve yardımlar gibi) oluşmaktadır.

Geçici Farklar: Ticari açıdan gelir (Hisse senetleri değer artış kazançları, Verilen çekler reeskont gelirleri vb) ve gider (Kıdem tazminatı karşılığı, Alış bedelin altında bir değerle değerlenmiş hisse senetleri) olarak kaydedilen, cari dönemde vergi mevzuatı açısından kabul edilmeyen, istenen koşulların gerçekleşmesi durumda gelecek dönem veya dönemlerde gelir ve gider olarak kabul edilecek giderler bu gruba dahil edilir.

İşletmenin gelir ve giderlerini gösteren ve gelir tablosunun düzenlenmesini sağlayan hesaplara gelir tablosu hesapları denir. Tekdüzen hesap planında 6. grup hesapları gelir ve gider hesaplarına aittir. Gelir ve giderler, analize uygun Gelir Tablosu düzenlenmesini kolaylaştıracak şekilde sınıflandırılmıştır. İşletmelerin gelir ve giderleri; 1) Esas faaliyetlerden, 2) Esas faaliyet dışından kaynaklanabilir. Doğru cevap A'dır.

İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal ya da hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsar. Satılan mal ve hizmetlerle ilgili sübvansiyonlar, satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri brüt satışlar içinde gösterilir. Brüt satışlara Katma Değer Vergisi dahil edilmez. Doğru cevap B'dir.

İşletmenin gelirleri esas faaliyet konusuna giren mal ve hizmet satışlarından kaynaklanabileceği gibi esas faaliyet dışı işlemlerden de örneğin maddi duran varlık satışından, faiz geliri elde etmesi vb den kaynaklanabilir. Bu grup, işletmenin esas faaliyeti dışında, iştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü geliri ile faiz ve diğer temettü gelirleri, temerrüt faizleri, kambiyo kârları, kira gelirleri, menkul kıymet satış kârları gibi diğer faaliyetlerden elde edilen olağan gelir ve kârlardan oluşur. Bu grupta yer alan hesaplar aşağıda verilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Gelir ve gider hesapları her dönem sonunda kapatılan hesaplardır. Bu nedenle de bir sonraki döneme kalan vermeyen hesaplardır. Gelir ve gider hesapları dönemin faaliyet sonucunu ortaya koyan hesaplardır. Dönemin gelir ve giderlerinin dolaysıyla faaliyet sonucunun doğru belirlenmesi açısından dönem sonunda gelir ve gider hesapları ile ilgili aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekir.
• Mal satışından kaynaklanan gelir ve giderlerin belirlenmesi,
• Birden fazla dönemi ilgilendiren gelir ve giderlerin ilgili döneme aktarılması,
• Gerçekleşen gelirlerin ve giderlerin belirlenmesi,
• Gelir ve gider hesaplarının Dönem Kârı veya Zararı Hesabına aktarılması,
• Maliyet hesaplarında (7. grupta) izlenen giderlerin gelir tablosu hesaplarına aktarılması.

Doğru cevap E'dir.

Mal veya Hizmet Satışlarından Kaynaklanan Gelirlerin Belirlenmesi:  İşletmenin esas faaliyeti sonucu elde edilen gelirleri, mal ve hizmet satışından (hasılat) elde edilen
gelirlerdir. Satış geliri (hasılat) hesap planında işletmenin faaliyetine bağlı olarak 6. grupta yer alan 600 Yurtdışı Satışlar ve 600 Yurtiçi Satışlar hesabında izlenir. Döneme ait satış gelirlerinin kayıtlara alınıp, alınmadığı kontrol edilerek dönem sonunda Dönem Kâr, Zararına aktarılarak kapatılır. Doğru cevap D'dir.

740 hizmet üretim maliyeti -> 741 Hizmet üretim maliyeti yansıtma hesabı -> 622 Sat. hizmet maliyeti hesabı şeklinde sıralanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

İşletme aktifinde ve pasifinde yer alan alacak ve borç senetlerinin değerleme günündeki gerçek değerine indirgenmesine reeskont adı verilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Kurumlar Vergisi 5. maddesinde bazı kazançlar kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur. Bu kazançlara verilebilecek örnekler aşağıdaki gibidir;
• Kooperatiflerin ortakları için hesapladıkları risturnlar
• Portföyünün en az % 25’i hisse senetlerinden oluşan menkul kıymet yatırım fonları (döviz yatırım fonları hariç) ile aynı nitelikteki menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları,
• Portföy işletmeciliğinden doğan kazançlar,
• Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları,
• Emeklilik yatırım fonlarının kazançları,
• Yatırım indirimi istisnasıdır.

Doğru cevap C'dir.

İşletme aktifinde ve pasifinde yer alan alacak ve borç senetlerinin değerleme günündeki gerçek değerine indirgenmesine reeskont adı verilmektedir. Vergi Usul Kanunu reeskontun uygulanmasını ihtiyari bırakmıştır. Ancak, alacak senetlerini reeskonta tabi tutan yükümlüler, borç senetlerini de mutlaka aynı işleme tutmak zorundadırlar. Doğru cevap D'dir.

Mali kâr ve ticari kâr (muhasebe kârı) birbirinden farklı kavramlardır. Bu iki kârın birbirinden farklı olmasının temel nedeni farklı esaslar dikkate alınarak hesaplanmalarıdır. Mali kâr vergi kanunlarında yer alan düzenlemeler sonucunda tespit edilen kârdır ve genelde verginin matrahını da teşkil eder. Doğru cevap E'dir.