ENVANTER VE BİLANÇO

İşletmenin esas faaliyetlerini gerçekleştirmek amacıyla kullandığı, boş arazi dışında, türüne göre yıpranma, eskime, demode olma, paslanma gibi özellikleri olan, ticari amaçla alınmış olmayan ve yararlanma süresi bir yıldan uzun olan taşınmaz nitelikli varlıklar Maddi Duran Varlıklar hesap grubunda yer alır. Bu varlıkların işletmenin mülkiyetinde olması gerekir. Doğru cevap D’dir.

TMS-16’ya göre, maddi duran varlık niteliğinde olan iktisadi kıymetlerin, değeri ne olursa olsun aktifleştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca Maddi Duran Varlıklar Standardı uyarınca, bir iktisadi kıymetin “Varlık” olarak tanımlanabilmesi için bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özellikler:

Bu yaklaşıma göre, yarar sağlamayan çok eski bir maddi duran varlığın maddi duran varlık hesaplarında yer almaması gerekmektedir.

Doğru cevap C’dir.

Tekdüzen Hesap Planı’nda Maddi Duran Varlıklar hesap grubunda şu hesaplara yer verilir:

250 Arazi ve Arsalar

251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri

252 Binalar

253 Tesis Makine ve Cihazlar

254 Taşıtlar

255 Demirbaşlar

256 Diğer Maddi Duran Varlıklar

257 Birikmiş Amortismanlar

258 Yapılmakta Olan Yatırımlar

259 Verilen Avanslar

Diğer taraftan, Haklar ise Maddi Olmayan Duran Varlıklar hesap grubunda yer alır. Doğru cevap A’dır.

Maddi duran varlıkların, aşınma, yıpranma, paslanma, demode olma, eskime gibi nedenlerle ekonomik değerlerinde meydana gelen tükenmelere Fransızca amortissement kelimesinden ülkemiz muhasebe yazınına geçen haliyle amortisman denir. VUK’un 314.maddesinde boş arazi ve arsaların amortisman uygulamasına tabi tutulmazlar. Doğru cevap C’dir.

Kıst amortisman kavramı VUK’un 320. maddesinde; “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir” şeklinde açıklanmaktadır. Dolayısıyla kıst amortisman yöntemi sadece binek otomobiller için normal amortisman yöntemi temelinde uygulanmaktadır. Doğru cevap B’dir.

VUK’un 328.maddesinde amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde satış bedeli ile söz konusu varlığın envanter defterinde kayıtlı değeri arasındaki farkın kar zarar hesabına kaydedileceği belirtilmektedir. Yine aynı maddede amortisman ayrılmış olan duran varlıkların değerinin amortisman düşüldükten sonra kalan meblağ olacağı ifade edilmektedir. Doğru cevap B’dir.

VUK’a göre, belirli bir sınırın altında kalan maddi duran varlık alımı gider yazılabilirken, TMS-16’ya
göre, maddi duran varlık niteliğinde olan iktisadi kıymetlerin, değeri ne olursa olsun aktifleştirilmesi
gerekmektedir. Ayrıca Maddi Duran Varlıklar Standardı uyarınca, bir iktisadi kıymetin “Varlık” olarak
tanımlanabilmesi için bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özellikler:
• İşletmenin kontrolünde olmalıdır
• Geçmişte meydana gelen bir olay veya işlem sonucu ortaya çıkmış olmalıdır
• Gelecekte yarar sağlayacak niteliklere sahip olmalıdır.

Doğru cevap E'dir.

Tekdüzen Hesap Planı’nda Maddi Duran Varlıklar hesap grubunda şu hesaplara yer verilmiştir:
250 Arazi ve Arsalar
251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri
252 Binalar
253 Tesis Makine ve Cihazlar
254 Taşıtlar
255 Demirbaşlar
256 Diğer Maddi Duran Varlıklar
257 Birikmiş Amortismanlar
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
259 Verilen Avanslar

Doğru cevap B'dir.

Duran varlığın amortisman hesabı açısından faydalı ömrünü tamamlamış olmasına rağmen uygulamada halen kullanılıyor olması durumunda, 25605 sayılı resmi gazetede yayımlanan 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinin 1-5 maddesine göre 1 kr tutarında sembolik bir değerle kayıtlarda 0,01 TL olarak yer alması mümkündür. İşte bu sembolik değere iz değeri denilmektedir. Bu sorudaki durumda ise muhasebe departmanı 30.000 lira yerine 29.999,99 lira amortisman ayırarak kamyonetin envanter defterinden düşmesini önleyebilir, amortisman defterinde ve bilançoda 1 Kr (0,01 TL) iz değeri ile yer almasını sağlayabilir. Doğru cevap A’dır.

Tek düzen hesap planına göre maddi olmayan duran varlıklar hesap grubu şu kalemlerden oluşmaktadır:

260 Haklar

261 Şerefiye

262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri

264 Özel Maliyetler

267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar

268 Birikmiş Amortismanlar

Diğer taraftan Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Maddi Duran Varlıklar hesap grubunda yer alır. Doğru cevap D’dir.

Vergi Usul Kanunu’nda peştamallık olarak ifade edilen şerefiye, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde; bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan varlıklarının net değeri arasındaki olumlu farkların izlendiği hesap olarak tanımlanmaktadır. Şerefiye hesabına ilişkin dönem sonunda yapılması gereken işlemler VUK’un 326.maddesinde belirtilmiştir. Buna göre peştamallıkların, mukayyet değeri üzerinden eşit taksitlerle beş yıl içerisinde itfa edilmesi gerekmektedir. Bunların da yok edilmesinde yukarıdaki gibi 268 nolu birikmiş amortisman hesabı kullanılır. Doğru cevap B’dir.

Ar-Ge giderlerinin aktifleştirilebilmesi için aşağıdaki unsurların mevcut olması gerekmektedir:

Herhangi bir bakanlık onayına bu aşamada gerek yoktur. Doğru cevap E’dir.

Boş arsa ve arazi için aşınma ve yıpranmanın söz konusu olmaması nedeniyle bunlar için amortisman (yıpranma payı) hesaplanmaz. Diğerlerinde amortisman uygulanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Maddi duran varlıkların, aşınma, yıpranma, paslanma, demode olma, eskime gibi nedenlerle ekonomik değerlerinde meydana gelen tükenmelere Fransızca amortissement kelimesinden ülkemiz muhasebe yazınına geçen haliyle amortisman denir. Bir başka deyişle amortisman; maddi duran varlıkta meydana gelen değer tükenişinin, varlığın faydalı ömrü dikkate alınarak gider haline getirilmesidir. Doğru cevap C'dir.

İktisadi ve teknik bakımdan bir bütün teşkil eden değerler için normal veya azalan bakiyeler usulü ile amortisman usullerinden yalnız birisi uygulanabilir. Bunların dışında; madenlerde amortisman, fevkalade amortisman ve kıst amortisman gibi yöntemler de işletmenin, maddi duran varlığın veya koşulların özelliğine göre yasal olarak kullanılabilmektedir.

Kıst amortisman yöntemi sadece binek otomobiller için normal amortisman yöntemi
temelinde uygulanmaktadır. İlk yılda kıst olarak alınacak ay sayısı hesaplanırken binek otomobilin aktife girdiği ay tam ay sayılır. Cari yılda ayrılmayan amortisman kalanı ise, son yıl ayrılacak amortisman tutarına eklenir. Doğru cevap B'dir.

Satışla ilgili yapılması gereken kayıt şöyle olacaktır.

100 KASA 14.160
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 8.000
689 DİĞ.OLAĞANDIŞI GİD.VE ZARAR 2.000
                                                           254 TAŞITLAR 22.000
                                                            391 HESAPLANAN KDV (%18) 2.160

Doğru cevap C'dir

Tek düzen hesap planına göre maddi olmayan duran varlıklar hesap grubu aşağıdaki
kalemlerden oluşmaktadır.
260 Haklar
261 Şerefiye
262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri
263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri
264 Özel Maliyetler
267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar
268 Birikmiş Amortismanlar

Doğru cevap D'dir.

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde “işletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalardan aktifleştirilen kısmın izlendiği hesap” şeklinde tanımlanan 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı aktifleştirmenin gerçekleştiği dönemden itibaren beş yılda eşit taksitlerle itfa edilir. Burada da itfa işlemi için 268 nolu birikmiş amortisman hesabı kullanılır. Doğru cevap A'dır.

Maddi olmayan duran varlığın elden çıkarılması durumunda sonuç gelir tablosunda muhasebeleştirilir.

KOBİ TFRS’de işletme içi yaratılan maddi olmayan duran varlıklar ve geliştirme giderleri
aktifleştirilmez

Maddi olmayan duran varlığın yararlı ömrü hakkında güvenilir bir tahminde
bulunulamadığı durumlarda, faydaları ömür on yıl olarak kabul edilir.

İşletme birleşmesi kapsamında elde edilen maddi olmayan duran varlıklar; sözleşmeden ya da diğer yasal haklardan kaynaklanması, ayrılabilir olması ve varlık tanımına uyması durumunda şerefiyeden ayrı olarak aktifleştirilir.

Maddi olmayan duran varlıklar maliyet yöntemi veya yeniden değerleme yöntemi kullanılarak defterlerde izlenebilir.

Doğru cevap C'dir.