ENVANTER VE BİLANÇO

Hazır Değerler  aşağıdaki hesaplarda sınıflandırılmakta ve izlenmektedir:
100 KASA
101 ALINAN ÇEKLER
102 BANKALAR
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

Peşin satışlar, alacak tahsilâtları, bankadan para çekilmesi gibi işlemler işletmenin kasasına para
girmesine neden olur ve hesap borçlandırılır.

Kasa hesabı dönem sonunda ya hiç bakiye (kalan) vermez ya da borç tarafında bakiye verir.

Kasa hesabı ile ilgili değerleme işlemleri VUK ve TMS açısından aynı anlama gelmektedir. Şöyle ki; kasadaki Türk Lirası TMS’ye göre gerçeğe uygun değerle, VUK md.266’ya göre ise itibari değerle değerlenir ki burada her iki değer de aynıdır.

Kasadaki Paranın Noksan Olması, aşağıda sıralanan nedenlerle kasadaki para tutarı, Kasa hesabında görünen tutardan noksan olur:
• Kasa hesabına kaydedilen tutarın ödenen tutardan düşük olması,
• Kasa hesabına kaydedilen tutardan daha düşük tutarda tahsilât yapılması,
• Nakit para çıkışına neden olan işlem(ler)in kaydedilmemesi,
• Yapılan bir ödemenin, olduğundan daha düşük tutarda kaydedilmesi

Fazlalığın nedeni hemen bulunamıyorsa para mevcudu ile Kasa hesabının kalanını eşit hale getirmek için şöyle bir kayıt yapılır.
________    __________
100 KASA HESABI                          XXX
          397 SAYIM VE TES. FAZLALARI    XXX
             01.Kasa Fazlası

________    __________

Alış tarihindeki $5000'ın değeri:   30.000 TL

Dönemsonu itibariyle değeri    : - 28.000 TL

(5000 × 5,60)                                    _________

          Kambiyo zararı                        2.000 TL

Yapılacak muhasebe kaydı şöyledir:

_____________      _____________

102 BANKALAR HESABI                             18.000
      01.Kayabank

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR     2.000
       03.Gelir vergisi stopajı 

                           642 FAİZ GELİRLERİ HS.                20.000

_____________      _____________

_____________    ____________

102 BANKALAR HESABI                  22.800
655 MENKUL KIYMET SATIŞ KÂRI      1.200

               110 HİSSE SENETLERİ HS.            24.000

_____________    ____________

Kasa hesabı hiçbir zaman alacak kalanı vermez. Kasa bir varlık unsuru olduğundan Kasa hesabı ya borç kalanı verecektir veya hesabın borç ve alacak tarafları birbirine eşit olacak yani kalan vermeyecektir.

Değerleme işlemi, varlıkların ve borçların parasal tutarlarının belirlenmesi işlemidir. Kasada sayılmış olan paranın tutarının belirlenmesi işlemi de değerleme işlemi olarak ifade edilmektedir. Kasadaki para VUK'na göre itibari değer ile değerlendiği için, paranın üzerinde yazılı olan değer kadar bir parasal karşılığı bulunuyor anlamındadır.

Dönem sonu işlemlerinde sayım sonuçları gerçek durumları yansıtmaktadır. Dolayısıyla hesapların gerçek durumu gösterir hale getirilmesi gerekmektedir. Gerçek durum 50.000 lira, kasa hesabının kalanı 48.500 lira ise gerçek durumda bir fazlalık vardır demektir. Bundan dolayı aradaki fark kadar bir fazlalığın bulunduğunu söyleyebiliriz. Bu tespitin ardından işletme kasa hesabının kalanını gerçek durumu gösterir hale dönüştürecek işlemleri yapması gerekmektedir.

Yapılan nakit satışların tutarları kasa hesabının borç tarafına kaydedilecektir. D şıkkı dışındaki tüm şıklar Kasa fazlasının oluşmasının nedenleridir.

İster noksan olsun ister fazla olsun dönem sonu işlemlerinde yapılması gereken ilk işlem hesap kalanının gerçek durum olan sayım sonucunu gösterir hale getirilmesi işlemidir. Bu işlemin ardından farklılığa sebep olan durumların araştırılması yoluna gidilir ve bulunan durumlara göre gerekli kayıtlar yapılır.

Kasa hesabına ilişkin yabancı para işlemlerinde dönem sonu döviz kurunun işlemin yapıldığı tarihteki kurdan yüksek olması durumunda Kambiyo Karı ortaya çıkmaktadır.

Mevduat hesabına faiz tahakkuk ettirilmesi işletmenin lehine olan bir durumdur. Bankadaki mevcut parasına faiz işlemiş anlamındadır. Dolayısıyla faizden kaynaklanan bu geliri  gösterek bir hesabın alacaklandırılması gerekmektedir. Yapılacak dönem sonu kaydında Faiz Gelirleri hesabı alacaklandırılarak bu işlem kayda alınmaktadır.

İştirakler, Bağlı Menkul Kıymetler ve Bağlı Ortaklıklar birer hisse senedi yatırımı olmasına rağmen uzun vadeli yatırımlar olduğu için Dönen Varlıklar içinde değil Duran Varlıklar içinde Mali Duran Varlıklar grubunda ele alınmaktadır.

VUK'na göre hisse senetlerinin değerlemesi alış bedelleri üzerinden yapıldığı için borsadaki değer artışları dikkate alınmaz. Diğer bir deyişle hisse senetlerinin değerlerinde meydana gelen artışlar için dönem sonunda herhangi bir kayıt yapmaya gerek yoktur.

Senedin peşin değeri, senedin nominal değerinden reeskont tutarının çıkarılmasıyla hesaplanmaktadır. Senedin nominal değeri 50.000 tl, peşin değeri de 49.000 TL ise senedin reesknot tuarı 1.000 liradır. Alacak senedi söz konusu olduğuiçin reeskont tutarı Reeskont Faiz Giderleri hesabında muhasebeleştirilecektir.

Kayıtlı durum 3.500 ve sayım sonucu fiziki durum 2.500 lira olduğuna göre aradaki fark kasa sayım noksanıdır. Bu nedenle  fiziki sayım sonucuna göre dönemsonu kaydı ayarlanacağından 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI Hs.  1.000 TL borçlu; 100 KASA HESABI 1.000 TL alacaklı şeklinde bir kayıt yapılmalıdır.