ENVANTER VE BİLANÇO

Maliyet bedeli ¨iktisadi bir varlığın elde edilmesi veyahut değerinin artırılmasıyla
ilgili olarak yapılan ödemelerle bunların bağlı olduğu her türlü giderlerin toplamı¨ olarak tanımlanmıştır. Yani maliyet bedeli, bir varlığın elde edilebilmesi için katlanılan giderlerin toplamıdır.

Tasarruf değeri VUK madde 264’te “bir iktisadi varlığın değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değer” olarak tanımlanmıştır.
Senetli alacaklar ve senetli borçlar  banka ve sigortacılık işiyle iştigal eden
işletmelerde tasarruf değeri ile değerlenir.

Kanunun 266. maddesinde itibari değer “her nevi senetlerle esham ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerler” olarak tanımlanmaktadır. İtibari değer ile kasa mevcudu değerlenir.

Yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veya bozulma,
çürüme, kırılma, çatlama, paslanma gibi durumlar sonucunda iktisadi değerlerinde önemli bir
azalma meydana gelen emtia ile maliyetlerinin hesaplanması mutat olmayan hurdalar ve
döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile değerlenir

Türkiye Muhasebe Standartlarının önförmüş olduğu değerleme ölçülerinden tarihi maliyete göre varlıklar elde edildikleri tarihte alımları için ödenen nakit veya nakit benzerlerinin tutarları ile veyaonlara karşılık verilen varlıkların gerçeğe uygun değerleri ile ölçümlenir.

Gerçeğe uygun değer TMS’de “karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli taraflar arasında bir varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutar” olarak açıklanmaktadır. Stoklar gerçeğe uygun değer ile değerlenmez.

TMS’de net gerçekleşebilir değerle değerlenebilecek varlıklar stoklardır. İlk muhasebeleştirmede tarihi maliyet bedeli kullanılan stoklar, izleyen dönemlerde ise maliyet bedeli ve net gerçekleşebilir değerden düşük olanı ile değerlenirler.

Bir finansal borç, ilk muhasebeleştirme sırasında gerçeğe uygun değerinden ölçülür.

Şerefiye  İlk muhasebeleştirmede maliyet bedeli ile değerlenir. İzleyen dönemlerde ise sürekli değer düşüklüğü testine tabi tutulur ve değer düşüklükleri indirilerek değerlenir.

Varlıkların ve kaynakların parasal değerinin belirlenmesi "değerleme" olarak ifade edilmektedir.

Katma Değer Vergisi Kanunu değerlemeye ilişkin düzenleme getirmemektedir.

Türkiye Muhasebe Standartları'nda değerlemenin amacı işletmenin sahip olduğu varlıkların ve kaynakların işletmenin gerçek ekonomik ve mali durumunu yansıtması olarak ifade edilmektedir.

VUK'n göre maddi duran varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir.

Bir iktisadi değerin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değer olarak ifade edilen tasarruf değerine göre alacak senetlerinin ve borç senetlerinin değerlemesi yapılır. Buna göre senetler değerleme günü itibariyle vadelerine kalan gün sayıları ve iskonto oranı göz önüne alınarak gerçek değerlerinin hesaplanması işlemine tabi tutulurlar.

TTK'na göre sermaye şirketlerinde değerlemede "düşük olanı ile değerleme" esas olarak benimsenmiştir.

TMS'na göre stoklar ilk muhasebeleştirilmelerinde tarihi maliyet üzerinden değerlenirken, sonraki dönemlerde maliyet bedeli veya net gerçekleşebilir değerden küçük olanı ile değerlemeye tabi tutulurlar.

TMS'na göre şerefiye ilk muhasebeleştirmede maliyet bedeli ile izlenirken izleyen dönemlerde sürekli değer düşüklüğü testine tabi tutulur.

Net geçekleşebilir değer, tahmini satış fiyatından tahmini tamamlama maliyetleri ve tahmini satış giderleri düşüldükten sonraki değerdir. Bu durumda net gerçekleşebilir değer;

15.000 - (2.500.+3.500) = 9.000 TL

olarak hesaplanır.

VUK'na göre bankalarda bulunan TL mevduatı kayıtlı değer (mukayyet değer) ile değerlenir

Muhasebe belge üzerinden muhasebe kaydı yapma temeli üzerine kurulmuştur. Belgenin oluştuğunu zaman ile işletmenin finansal durumunu test ettiği zaman birbirinden farklıdır. Finansal tabloların hazırlandığı zamanda işletmenin varlıklarının ve borçlarının gerçek durumunun gösterilmesi için değerleme işlemi gerçekleştirilir.