ENVANTER VE BİLANÇO - Deneme Sınavı - 7

Envanter işlemlerinde her zaman için gerçek durum esas alınarak sonuç belirlenmeye çalışılır. Örneğimizdeki gerçek durum kasada 15.000 TL'nin olması durumudur. Dolayısıyla kasada hesapta görünen değere göre 2.500 TL daha az bir nakit bulunmaktadır. Bu durum kasada bir noksan bulunmaktadır şeklinde ifade edilir.

B şıkkı dışındaki şıklar kasa noksanının olası sebeplerini göstermektedir. Kasa hesabına kaydedilen tutardan daha fazla tahsilat yapılması durumunda ise kasaya fiziksel olarak hesaba kaydedilen tutardan daha fazla bir nakit girişi ortaya çıkacaktır. Bu da kasa sayımında kasa fazlasının oluşuma neden olacaktır.

VUK'a göre değerleme alış bedeli doğrultusunda yapılır ancak ihtiyatlılık ilkesi gereğince hisse senetlerinde değer düşüklüğü varsa değer düşüklüğü kaydı yapılır. Fakat aradaki farkın kanunen kabul edilmeyen gider olarak kaydedilmesi gerekmektedir.

Senedin tasarruf değerini bulabilmek için öncelikle reeskont tutarını hesaplamak gerekir. Bunun için;

(377.000x120x10)/36.500+(120x10)

formülü kullanılır. Çıkan sonuç 12.000 TL'dır. Yani senedin reeskont tutarı 12.000 liradır. Senedin nominal değerinden reeskont tutarı düşüldüğünde de tasarruf değeri hesaplanmış olur.

377.000 - 12.000 = 365.000 TL

VUK'a göre bir alacağın şüpheli hale gelmesinin en temel koşulu vadesinin gelmiş olmasıdır. Vadesi gelmemiş olan alacaklar şüpheli alacak olarak değerlendirilemez.

Hazır değerler, işletmenin nakit veya nakit yerine geçebilen varlıkları içerir. bu kapsamda kasadaki nakit, bankadaki vadesiz mevduat, bankadaki mevduata bağlı alınan çekler hazır değerlerin kalemleri arasındadır.

İşletme, finansal faaliyetlerini belgelere dayalı olarak muhasebe kaydı yapar. Böylece muhasebe kayıtları üzerinden varlıklarını ve borçlarını kontrol altında tutmaya çalışır. Bu işleme muhasebe içi envanter adı verilir. İşletme varlıklarını ve borçlarını sayar, ölçer ve değerlerse buna muhasebe dışı envanter adı verilir.

İşletme, nakit işlemlerine yapmış olduğu muhasebe kayıtları sonucunda Kasa hesabına göre kasasında 12.000 TL olması gerekmektedir. Ancak kasa bizzat sayılmış ve kasada 12.800 TL olduğu belirlenmiştir. Esas olan kasadaki paradır. Kasa hesabı belgelere dayalı olarak kayda alınmıştır. Kayıtlar hatalı yapılmış, eksik belge olmuş vb olabilir. Bu nedenle envanter sürecinde öncelikle mevcut kasadaki durumun, Kasa hesabında gösterilmesi gerekir. Bu durumda Kasa hesabının borç kalanının 12.800 TL olarak gösterilmesi gerekmektedir. Bu kasa fazlasının nedeninin araştırılması, doğru sonucun ortaya konulabilmesi muhasebeleştirme ile gerçekleştirilir. Muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır:

--------------------------  /    -----------------------------

KASA HS.                                                                 800

                SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI HS.                 800

--------------------------  /    -----------------------------

Borçlandırılan hesap KASA hesabıdır.

İşletmenin kasasından 24.200 TL ödeme yapılmıştır. Bu nedenle işletmenin 22.400 TL borcu varken fazla ödeme yapılması nedeniyle işletmenin kasa noksanı oluşmuştur. Kasa noksanı 1.800 TL'dir (22.400 TL - 24.200 TL).

Türkiye'de ticaret işletmelerinin muhasebe kayıtları Türkçe ve Türk Lirası olarak kayda alınmak zorundadır.  Bu nedenle ilgili işlem 4.000$ x 5 TL = 20.000 TL olarak gösterilir.

Kasa noksanı olması durumu;  Kasa hesabı > Kasa mevcudu şekilndedir. Bu nedenle Kasa hesabının mevcut duruma dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu ise Kasa hesabının alacaklandırılmasına neden olacaktır. Kasa noksanı ise geçici bir hesap olan Sayım ve Tesellüm Noksanları hesabında gösterilir. Bu nedenle kasa noksanına ilişkin muhasebeleştirme kaydında borçlandırılacak hesap Sayım ve Tesellüm Noksanları hesabıdır.

SAZ işletmesinin kasasındaki 5.000 Avro, kasaya giriş tarihi itibariyle TL değeri 30.000 TL'dir (5.000 Avro x 6 TL). Dönem sonunda ise döviz kuru 5 TL'ye düşmüştür. Kasadaki 5000 Avronun TL değeri 25.000 TL (5.000 Avro x 5 TL) olmuştur. Bu durumda Avronun kasaya giriş tarihi ile dönem sonu arasında döviz kurundaki düşüş nedeniyle yabancı para değer kaybetmiş ve işletme 5.000 TL zarar etmiştir. Yabancı paralardaki değişim "kambiyo" olarak ifade edildiği için, bu zarar bir "Kambiyo zararı"dır.

Tahvilin alış değeri ile nominal değeri arasındaki fark = 140.000 – 120.000 = 20.000 TL

Tahvil, 1 Kasım tarihinde satın alışmış ve 31 Aralık tarihindeki değeri tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu durumda Kasım ve Aralık ayları için işletme faiz hakkını elde etmiştir.

Farkın cari yıla (Kasım + Aralik) isabet eden kısmı = (20.000 / 4 ay) x 2 ay= 10.000 TL

Tahvilin dönem sonu değeri = 120.000 + 10.000 = 130.000 TL'dir.

F = (A * n * t) / [36500 + (n * t)]

F = (93.250 x 20 x 40) / [36500+(20 x 40)]

F = (74.600.000) / (36500+500)

F = 74.600.000 / 37.300

F = 2.000 TL

Senedin net değeri = Alacak Senetleri hesabının borç kalanı - Reeskont Faizi

Senedin net değeri = 93.250 TL - 2.000 TL

Senedin net değeri = 91.250 TL

Muhasebede değerleme Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri (GKGMİ), Yeni Türk Ticaret Kanunu (TTK), Türkiye Muhasebe Standartları (TMS), Vergi Usul Kanunu (VUK) çerçevesinde incelenmesi gereken bir konudur. Medeni Kanun bu konunun kapsamı dışındadır. Doğru cevap B'dir.

VUK, değerlemeyi "vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespiti" şeklinde tanımlamış ve böylece kanun'un amacını da açıkça ortaya koymuştur. VUK'a göre değerlemenin amacı vergi matrahının hesaplanmasıdır. Doğru cevap D'dir.

VUK madde 262'de maliyet bedeli "İktisadi bir varlığın elde edilmesi veya değerinin artırılmasıyla ilgili olarak yapılan ödemelerle bunların bağlı olduğu her türlü giderlerin toplamı" olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

VUK'nun 282. maddesine göre kuruluş ve örgütlenme giderleri ile peştemallıklar Mukayyet değer ile değerlenirler. Doğru cevap C'dir.

Sel felâketine maruz kalan bir işletme zarar gören mallarının değerinde bir düşme olacağı için VUK'nun 278. maddesi gereği değeri düşen mallarını emsal bedeli ile değerlendirir. Doğru cevap A'dır.

Kanunun 266. maddesinde itibari değer "her nevi senetlerle esham ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değer" olarak tanımlanmaktadır. Bu kalemler kasa mevcutları ve çıkarılmış tahvillerdir.