ENTOMOLOJİ

Çizelge 6.1; Böcek grupları ve tükettikleri besinleri.

Böceklerde çok çeşitli yönelim şekilleri vardır. Bunların en önemlileri; ışık, renk, güneş ışığı, şekil, besin, hareket, ses, kimyasal maddeler, karşı eşeyi bulma, yumurtlama yeri ve sıcaklığa yönelmedir.

Beyazkarınca türleri dünyanın pek çok yerine yayılmıştır. Ancak en zararlı türleri tropik bölgelerde bulunur. Burada bazen çok geniş sahayı işgal eder ve türlere göre çok değişik şekillerde ve boyda yuvalar yaparlar. Bu yuvaların boyları bazen birkaç metre yüksekliğe kadar ulaşabilmektedir. Bu yuvaların şekline bakılmak suretiyle beyazkarınca türlerini tanımak mümkündür.

Yüksük kelebeği ağaçların bir yıllık sürgünlerine yüksük gibi dizer.
Hamamböcekleri ve peygamberdevesi türleri yumurtalarını paket halinde, tarla çekirgeleri ise toprağa, yüksük içinde toplu olarak bırakır. Parazitoit böcekler ise yumurtalarını konukçularının yumurta, larva, pupa ve ergin dönemlerine ya dış kısma ya da ovipozitörü ile iç kısma bırakır.

Özellikle odun dokusu içindeki galerilerde bulunan kınkanatlılar takımından Anobiidae familyasına bağlı bazı türler eşeysel olgunluğa eriştiklerinde karşı eşeyle anlaşabilmek ve çağrıda bulunmak için başlarını galerinin duvarlarına vurur. Bu vuruş saniyede 7-8 defa olmaktadır.

Anlamlarına göre böcek seslerini 5 grupta toplamak mümkündür.
Bunlar: Eşeysel sesler, Savunma sesleri, Saldırı ve rekabet sesleri, Alarm sesleri, Koloniyi toplama ve birleştirme sesleri

Deri değiştirme ve başkalaşım, kalp ve bağırsak kaslarının düzenli çalışması gibi olayları ayrıca larva ve pupa dönemlerinin düzenli ve gereği şekilde geçmesini sağlar.

Dış salgı bezleri: Mumsu maddeler, ağız salgıları, pis koku salgıları, zehir salgıları, feromonlar.

Parankima: Temel doku olup, bitki bünyesinin büyük bir kısmını kaplayan, ince
çeperli canlı hücrelerdir. Yaprakta epidermis ile çevrilmiş besin maddelerini bulunduğu iç kısımdır.

BÖCEK GRUBU                  BESİNİ

Fitofag                             Bitkisel
Zoofag                             Hayvansal
Fitozoofag                        Çoğunlukla bitkisel daha az hayvansal besin
Zoofitofag                        Çoğunlukla hayvansal daha az bitkisel besin
Omnivor                          Hem bitkisel hem de hayvansal besin
Entomofag                       Böcek
Koprofag                         Dışkı
Misetofag                         Fungus
Nekrofag                          Leş
Saprofag                          Çürümüş madde

Çürümüş maddeler ile beslenen böcek gruplarını anlatmak için kullanılan ifade saprofagdır.

Işığa yönelim (Fototropizm): Böceklerin bir ışık kaynağı tarafından çekilmesi veya diğer bir deyişle böceklerin ışığa yönelme davranışı göz önüne alınarak, gerek bilimsel çalışmalarda gerekse tarımsal savaşta, bundan yararlanılabilmektedir. Gelişmiş böceklerde ışığı algılama, nokta ve petek gözlerle olur. Ancak gözler de, böceklerin yaşama biçimlerine göre gündüz gözleri ve gece gözleri olmak üzere iki şekildedir. Gece gözleri, geceleri faaliyette bulunan böceklerde bulunur ve bunlarda pigment miktarı çok azdır. Bu nedenle ışığa karşı fazla duyarlılık gösterirler. Bu nedenle gündüzleri fazla ışıktan rahatsız oldukları için karanlık yerlere gizlenir, geceleri çıkar. Eğer geceleri bir ışık kaynağı görürlerse genelde bunlara doğru yönelim gösterirler. Bu türlü davranışta olan böcekler ya gece faaliyet gösterir veya toprak altında ya da karanlık yerlerde yaşamlarını sürdürür.

Beyaz karınca türleri dünyanın pek çok yerine yayılmıştır. Ancak en zararlı türleri tropik bölgelerde bulunur. Burada bazen çok geniş sahayı işgal eder ve türlere göre çok değişik şekillerde ve boyda yuvalar yaparlar. Bu yuvaların boyları bazen birkaç metre yüksekliğe kadar ulaşabilmektedir. Bu yuvaların şekline bakılmak suretiyle beyaz karınca türlerini tanımak mümkündür.

Alarm sesleri: Bazı böcekler mevcut tehlikeyi diğer bireylere de haber vermek için alarm sesleri çıkarır. Bu daha çok sosyal böceklerde görülür. Örneğin; Bir galerinin çöktüğünü gören bir karıncanın, bunu diğer bireylere duyurması ve yardım istemesi gibi.

Bazı böcekler de ortamda bulunan bir avcıyı diğer bireylere haber vermek için ses çıkarır. Örneğin; Ağustosböcekleri familyasına bağlı türler yakalandıkları zaman kuvvetli bir ses çıkararak diğer bireylerin oradan uzaklaşmasını sağlar.

İç salgı bezleri tarafından üretilen salgılara hormon adı verilir. Bunlar, deri değiştirme ve başkalaşım, kalp ve bağırsak kaslarının düzenli çalışması gibi olayları ayrıca larva ve pupa dönemlerinin düzenli ve gereği şekilde geçmesini sağlar. Son yıllarda bu hormonun çeşitli analogları sentetik olarak elde edilmiş ve tarımsal savaşta kullanılmaya başlanmıştır.

Ağız salgıları: Örnek olarak kelebek tırtıllarının salgıladığı ipek en bilinenidir. Genelde tırtıllar bu ipeği ya kokon ya da ağ örmek, beslenirken bazı maddeleri bir araya getirmek veya tehlike anında kendini yere atarken buna tutunmak için çıkarır. Bazı böcekler ise tehlike anında ağızlarından renkli sıvılar çıkarır.

Hayat dönemleri bir mevsimle sınırlandırılmış olan böcek türleri çoğalma alanlarından göç eder, yayılır, biyolojisini tamamlar ve ölür.

Bu organların sayısı erkeklerde, dişilerden daha fazladır. Örneğin; bal arılarının erkeklerinde koku alma organı 30.000, kraliçede ise 2.000 kadardır.

BÖCEK GRUBU                  BESİNİ

Fitofag                             Bitkisel
Zoofag                             Hayvansal
Fitozoofag                        Çoğunlukla bitkisel daha az hayvansal besin
Zoofitofag                        Çoğunlukla hayvansal daha az bitkisel besin
Omnivor                          Hem bitkisel hem de hayvansal besin
Entomofag                      Böcek
Koprofag                          Dışkı
Misetofag                        Fungus
Nekrofag                          Leş
Saprofag                          Çürümüş madde

Zoofitofag:Çoğunlukla hayvansal daha az bitkisel besin
Omnivor: Hem bitkisel hem de hayvansal besin
Misetofag: Fungus
Doğru yanıt A seçeneğidir.