ENTOMOLOJİ

Genel olarak böcek kasları enine çizgili, yarı saydam, renksiz veya grimsi yapıda olup, iç organ, segment ve eklem kasları olmak üzere üç grupta toplanır. Böceklerde düz kas ve halka kas bulunmamaktadır. İç organ kasları, iç organların çalışması ve fonksiyonlarının yerine getirilmesinde rol oynayan kaslardır. Eklem kasları bacak gibi eklemlerde bulunan kaslardır. Segment kasları; vücut halkalarının birbirine bağlanmasını sağlar. Ayrıca bu kaslar bulunduğu bölmedeki ağız parçaları, kanat gibi organların hareket ettirilmesinde de rol alır. Doğru cevap E’dir.

Böceklerde sindirim sistemi ön, orta ve arka bağırsak olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Ön bağırsak yutak, yemek borusu, kursak ve ön veya çiğneyici mide olmak üzere dört kısımdan meydana gelir. Orta bağırsak, herhangi bir bölüme ayrılmaz, bir boru şeklindedir. Arka bağırsak ise genel olarak ince bağırsak, kalın bağırsak ve rectum olmak üzere üç bölüme ayrılır. Doğru cevap A’dır.

Boşaltım sisteminin en önemli organları malpigi tüpleri ve rectum’dur. Malpigi tüplerinin sayısı böcek türlerine göre değişmektedir. Malpigi tüplerinin sonları kapalı ve demet şeklindedir. Malpigi tüpleri ile kanda bulunan birçok atık madde alınarak bağırsak yoluyla dışarı atılır. Atılan bu maddeler arasında ürik asit, nitrojenli bazı maddeler, bazı tuzlar ve fazla su bulunur. Doğru cevap C’dir.

Hayvanlar aleminin birçoğunda kapalı dolaşım görülürken, böceklerde açık dolaşım sistemi görülmektedir. Yani kan vücut boşluğu içinde dolaşır. Kalp odacıkları kanı ostium adı verilen yarıklardan içeri çeker ve kasılarak kanı aorta doğru pompalar. Kanları kirli sarı veya yeşilimsi olan böceklerin kan sıvılarına “Haemolymph”; kan hücrelerine ise “Haemocyte” adı verilir. Böceklerde kan hücrelerinin oksijen ve karbondioksit taşıma görevi yoktur. Doğru cevap D’dir.

Böceklerde kas hareketleri kas sistemi ile gerçekleştirilir. Orta bağırsak üzerindeki bazı epitel hücreleri sindirim için gerekli enzimleri salgılamaktadır. Sindirim atıkları malpigi tüpleri ile alınarak bağırsak yoluyla dışarı atılır.  Elektriksel uyarıların alınması ve iletilmesi de sinir sisteminin temel görevidir. Böceklerde oksijenin alınıp vücut hücrelerine ve dokularına kadar ulaştırılması ve karbondioksitin tekrar dışarı atılmasına solunum adı verilir. Böceklerde vücutta gazların (O₂ ve CO₂) taşınmasından sorumlu sistem “Trake” sistemidir. Doğru cevap A’dır.

Trake borucukları birbiriyle enine ve boyuna birleşerek üçlü bir ağ meydana getirmiştir. Bazı böceklerde trake borucuklarının ucunda bulunan hava keseciklerine doldurulan hava uçuş süresince kullanılır. Endoparazit böcekler doğrudan doğruya vücut derisi ile veya konukçusunun solunum sistemi ile kendi anal stigmaları arasında bir bağlantı kurarak soludukları bilinmektedir. Sularda yaşayan birçok böcek larvasında ise değişik yapıda solungaçlar ile solunum yapılır. Doğru cevap C’dir.

Böceklerin sinir sisteminde fonksiyonlar merkezi değil daha çok bölgesel olarak görülür. Bu nedenle bir böceğin başı kesilse bile vücut birtakım fonksiyonlarını devam ettirebilir. Doğru cevap E’dir.

Böceklerin üreme sisteminde yumurtalık “ovary”; yumurta borusu “oviduct”; çiftleşme kesesi “vajina”; sperm kesesi “spermatecha” olarak adlandırılır. Böceklerde erkek bireylerde bulunan çiftleşme organına ise “Aedeagus” adı verilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Böceklerin gece aktif olması renkleri algılamalarını etkilemez. Böceklerin büyük bir çoğunluğunda bileşik ve nokta gözler bulunur. Nokta gözler tek başına görme işlevi gerçekleştiremez. Bileşik gözler çok sayıda nokta gözün birleşmesinden meydana gelmiştir. Bu sayı türe göre değişiklik göstermektedir. Bileşik gözlere sahip böcekler cisimleri tek parça değil, petek gibi çok parçalı olarak görürler. Böcekler 300-650 nm’lik dalga boyundaki ışınları algılarlar. Bu nedenle örneğin balarıları sarı, mavi-yeşil, mavi ve morötesi ışınları algılamalarına karşın, kelebeklerdekinin aksine, kırmızıyı algılayamazlar. Güneş ışınlarındaki morötesi ışınları absorbe eden beyaz çiçekleri, mavimsi-yeşil; vişneçürüğü çiçekleri ise mavi olarak görürler. Doğru cevap D’dir.

İpek bezleri kelebekler ve bazı kınkanatlılarda salgılanan koza veya kokon yapılmasını sağlayan iplikçikleri salgılayan bezlerdir. Zehir bezleri bazı böceklerde, iğne ile birleşmiş torba şeklinde veya kıl diplerinde bulunan ve zehir salgılayan bezlerdir. Tükürük bezleri besinlerin yutulmasına yardımcı olur. Bazı böcekler düşmanlarını korkutmak için pis koku bezlerinden koku salgılarlar. Türün bireyleri üzerinde etkili olan salgılara feromon denir. Bunlar genellikle koku yoluyla etkili olan karşı cinse yönelme, uyarı veya iz-işaret feromonları olup çekici koku bezlerinden salgılanırlar. Doğru cevap E’dir.

Çok özel bir ses çıkarma organı ise, eşkanatlı böcek takımı içinde bulunan ağustos böceklerinin erkeklerinde görülür. Bu ses çıkarma organı göğüs kısmının alt tarafında bulunur ve akordeon şeklindeki bir zarın titreştirilmesi ile ses çıkartılır.