ENTOMOLOJİ - Deneme Sınavı - 1

Teorik olarak canlılar önceki halkadan aldıkları enerjinin %90’nını yaşamsal faaliyetleri için kullanırken ancak %10’unu sonraki halkaya aktarır. Bu aktarılan enerjiye kullanılabilir enerji denir. Bu kural %10 yasası olarak bilinir ve beslenme ağının her halkasında yaklaşık oranlarda gerçekleşir.

Tek bir konukçuya bağlı olarak beslenme biçimi monofag, aynı cinse bağlı birkaç besinle veya belli bir gruptan birkaç besinle beslenebilme oligofag ve birbirinden farklı besinlerle beslenebilme ise polifag beslenme şeklinde adlandırılır. Böceklerde polifaglık özellikle çöl gibi zor çevresel ortamlarda yaşayan türler için son derece önemlidir.

Makroklima: Buna meteorolojik iklim veya insan iklimi de denir. Toprak yüzeyinden 1.5-2 m. yükseklikteki gözlem istasyonundan alınan iklim değerleridir.

Organizmalar sıcakkanlı (homotermal, holotermal) ve soğukkanlı (değişken sıcaklıklı, heterotermal, poikilotermal) canlılar olarak ikiye ayrılırlar. Böcekler soğukkanlılar içinde yer aldıklarından vücut sıcaklıkları çevresel şartların etkisinde çok kolay değişebilir.

İklim, böceklerin endokrin sistemine, canlı kalma yeteneğine, gelişmesine, üreme gücüne ve davranışlarına etkide bulunur. İklim etkeni içinde, ısı, nemlilik, yağışlar, ışık, rüzgar, basınç, yerçekimi ve radyasyon gibi etkenler sayılabilir.

Tek yönlü zararlanma (Amensalizm): İki populasyon arasında ilgi kurulduğunda bu türlerden biri etkilenmediği halde, diğeri bu ilgiden olumsuz yönde etkilenir. Örneğin aynı yaprak üzerinde yaşayan iri vücutlu bir tırtılın gezinirken bir yaprak bitini ezip öldürmesi bu ilişkiye örnek olarak verilebilir.

Bütün ekolojik faktörlerin en az, en çok ve normal (optimum) değerleri vardır (Şekil 7.9). Normal değerin hemen altında veya biraz üzerinde olan değerlere pessimum denir. En az ve en çok değerler arasına “Vital Zone” adı verilir.

Bir bitki çeşidinde böceklerin biyolojik faaliyetlerine olumsuz yönde etkisi olabilecek özel zehirli bileşiklerin bulunması veya besin maddelerinin yeterince bulunmaması durumunda ortaya çıkan bir dayanıklılık antibiosis olarak adlandırılır.

Mekaniksel olarak zararlıları yok edebilmek, ya da zarar yapmalarını önlemek için el, araç ya da makinalar kullanarak yapılan savaş şeklidir. Tuzaklarla yakalama, yöntemlerden biridir. Tuzaklar böceklerin yönelimlerinden ve bazı davranışlarından yararlanmak amacıyla geliştirilmiş yakalama araçlarıdır. Böceklerin biyolojilerinin incelenmesinde, popülasyon yoğunluklarının belirlenmesinde, göçlerinin izlenmesinde tuzaklardan yararlanılır.

Işık ve Renkten Yararlanma fiziksel savaş yöntemlerinden biridir. Ultraviole ışınlar bazı böcekler için öldürücü özelliğe de sahiptir. Sivrisinek ve karasinek gibi böceklere karşı özellikle evlerde kullanılabilir. Işıktan, böceklerin davranışlarını etkilemek suretiyle de yararlanılabilir. Elma içkurdu erginleri, ışık şiddetinin çok azaldığı akşam alaca karanlığında uçuşup çiftleşir ve yumurta bırakırlar. Ancak bu alaca karanlık ortam akşam saatlerinde 2-3 saat yüksek şiddette ışıklandırma ile ortadan kaldırılırsa zararlının uçuş, çiftleşme ve yumurta bırakma davranışları engellenmiş olur. Bu yöntem ABD’de bazı bahçelerde uygulanmıştır.

Bilindiği gibi böceklerde dış ve iç salgı bezleri olmak üzere iki tip salgı bezleri vardır. Bazı dış salgı bezleri bir kanal vasıtasıyla salgılarını böceğin vücudunun dışına salgılarlar ki bu salgılardan biri de feromonlardır. Feromonlar böceklerin beslenme, çiftleşme, savunma, gizlenme, kaçma vb. davranışlarını belirlemede etkilidir. Bunlar içinde zararlı böceklere karşı en fazla kullanılanı seks feromonlarıdır.

Kemosterilantlar, böceklerin üreme gücünü azaltan veya yok eden kimyasal bileşiklerdir. Bunlar erkek ve dişileri ayrı ayrı veya hem erkek, hem de dişileri kısırlaştırırlar.

Predatör, yaşamını birden fazla konukçu bireyi üzerinde tamamlayan organizmalara denir. Bunlar avcı türlerdir.

Kimyasal savaşta ana unsur kimyasal bileşiklerdir. Bu bileşiklere tarım ilaçları veya özellikle pestisitler adı verilir. Pestisitler hedef aldıkları organizmalara göre (akarisit, fungisit, herbisit, insektisit) gruplandırıldıkları gibi üretimleri veya elde edildikleri kökenlerine göre (kimyasal pestisitler, biyopestisitler) de sınıflandırıldığı için, pestisitlerin tanımı farklı şekillerde yapılabilmektedir.

İlaçlamalarda kullanılacak suyun temiz ve pH’sının uygun olması gerekir. İlaçlama suyunun pH değeri 6-6.5 olmalıdır. Ege Bölgesi’nde sulama veya ilaçlama amacıyla kullanılan suların genelde kireçli ve pH’sının da 7-8 aralığında olduğunu dikkate almak gereklidir. Bu değerlerde birçok pestisit hızla bozunabilmektedir. Bu nedenle suyun pH testi yapılmalı, pH’yı düşürmek için suya birkaç damla fosforik asit veya nitrik asit eklenerek tekrar kontrol edilmelidir.

Kabuklubitler gibi üzeri mumumsu yapılı bir kabukla örtülü olan zararlılara karşı kontakt etkili ilaçlar bu kabuk nedeniyle etkisizdir. Bunun için böyle zararlılara yağlar gibi fiziksel ölüm meydana getiren ilaçlar kullanılır. Unlubitler gibi zararlılara karşı ilaçlamalarda yüksek basınç ilacın böcek vücudu üzerindeki mumumsu salgıyı dağıtıp vücuda ulaşabilmesi için gereklidir.

Biyolojik savaş çalışmaları zaman gerektirir. Doğal düşman popülasyonunun zararlı üzerinde baskı kurabilmesi, yani denge durumu için belirli bir sürenin geçmesi gerekir. Bu süre içinde bir miktar zarara da katlanılması gerekir. Biyolojik savaş çalışmalarında buna başlangıç riski adı verilebilir. Vegetasyon süresi çok kısa ve entansif tarımın uygulandığı kültürlerde, bu süre çoğu kez yeterli olmayabilir. Bu nedenle biyolojik savaş çalışmaları genellikle çok yıllık kültürlerde daha başarılıdır.