ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET

Engelli bireylere sunulan bakım hizmetlerimizin temel hedefi, engelli bireyin ailesi yanında bakımını sağlamaktır. Ancak ailesi yanında bakımı mümkün olmayan engelli bireyler için alternatif olarak kuruluş bakımı seçenekleri ile farklı hizmet modelleri sunulabilir.

Bakım ve rehabilitasyon merkezlerinde bulunan engelliler, engellilerin aileleri ve yakınları ile sosyal hizmetin yöntem ve tekniklerini kullanarak mesleki çalışmalar yapmak, bildirimi yapılan engelliler hakkında sosyal inceleme raporu düzenlemek, yapılan çalışmaları kaydetmek ve mesleki araştırma ve incelemelerde bulunmak sosyal çalışmacıların görevidir.

Resmî Kurum Bakım Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre resmî bakım merkezlerinde bakıma muhtaç engellinin bakımına yönelik olarak “kişisel bakım hizmetleri”, “psikososyal destek hizmetleri” ve “sağlık bakımı hizmetleri” olmak üzere üç tip bakım hizmeti sunulur.  Tüm bu bakım hizmetlerinin sevk ve organizesi sosyal çalışmacılar tarafından yapılır.

Kurumlarda verilen hizmetlerin tıbbi bakım, sağlık personeli tarafından yerine getirilmektedir. Sağlık personelinin sorumlulukları arasında engelli bireylerin kullanacakları ilaçları kullanıp kullanmadıklarını takip etmek ile enjeksiyon ve pansumanlarını yapmak bulunmaktadır. Bu sebeple cevap sağlık çalışanıdır.

Bakım hizmetleri kapsamında bakıma muhtaç kişilere evde veya kurumda profesyonel destek hizmetleri sunulmaktadır.

Türkiyede bakım hizmetleri Sağlık Bakanlığı, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlı­ğı, yerel yönetimler ve özel kuruluşlar (şirket vs.) tarafından verilmektedir. Sağlık Bakanlığı evde ve kurumda sağlık hizmetleri verirken, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığıpsi- kososyal hizmetler sunmaktadır. Her iki hizmetin tamamlayıcı özelliği dolayısıyla evde ba­kım hizmetleri bu iki bakanlığın eşgüdümü ile verilmektedir

Evde bakım hizmetleri, bakıma muhtaç engelli ve yaşlıların ailelerine verilen her türlü desteği kapsamaktadır. Bakım hizmetinin evde bakım hizmeti olarak verilmesi, bireylerin rutin yaşam tarzlarını sürdürülebilmelerini ve kendi sosyal ortamlarında bakım alabil­melerini mümkün kılan, daha çağdaş ve daha insani bir yaklaşımdır.

Evde Bakım Hizmetlerinin Faydaları

Bakıma muhtaç kişileri ailesinden ve sosyal çevresinden ayırmadan hayatlarını de­vam ettirmelerini sağlama ve hayat kalitelerini yükseltme,

Bakım hizmetlerini kişiye özgü olarak tasarlama,

Hastanede kalmanın getirdiği enfeksiyon riskini azaltma,

Kişinin ve ailenin mahremiyetini koruma,

Hastanede kalış süresini kısaltma,

Kişiyi aktif olarak bakım planına dâhil ederek iyileşmeyi hızlandırma,

Hastaneden taburcu olan kişinin tekrar hastaneye yatma riskini azaltma,

Hasta yakınlarının tükenmişliklerini minimuma indirme ve

Bakım maliyetlerinde önemli tasarruflar sağlamaktır.

Evde bakım hizmetleri hasta bakımı, rehabilitasyon ve kişisel bakım yanında önleyici hizmetleri de kapsayan çok yönlü uygulamalar bütünüdür. Bu hizmet; hastalık, engellilik, yaşlılık ve analık durumunda aileye verilen her türlü desteği kapsar

Evde bakım hizmetlerinin ailevi amacı, hizmetten yararlanan bireylerin yaşam kalitelerini yükseltmek ve aileyi destekleyerek aile üyelerinin işlevselliğine katkı sağlamaktır.

Mesleki Sorumluluk ve Görevleri

Bakıma muhtaçlık konusunun teorik ve pratik boyutlarının detaylarını bilmelidir.

Değişik bakım modellerini tanımalı ve bakım planları oluşturabilmelidir.

Bakıcı personel, bakım mesleğinde geçerli olan ahlaki ilkeleri (bakım ahlakı) bil­meli ve benimseyerek tatbik etmelidir.

Her türlü kültürel yapıya uyum sağlayabilecek yeteneğe ve bilgiye sahip olmalıdır.

Bakıma muhtaç kişi ve yakınlarının ihtiyaçlarını doğru tespit edebilmeli, bakım se­çeneklerini sunabilmeli, standart bakım hizmetlerinin yanında bireysel stratejiler geliştirebilmeli ve uygulayabilme becerisine sahip olmalıdır.

Sağlık ve bakım sistemindeki gelişmeleri sürekli takip etmelidir.

Bakıma muhtaç kişinin psikososyal durumunu yönetmede başarılı teknikler kulla­nabilmelidir.

Bakıma muhtaç kişiye bakıma muhtaçlık sorunu ile ilgili gelişmeleri ve sosyal ha­yatını etkileyecek durumları anlatarak kişinin ve bakıcı aile fertlerinin hayata bağlı kalmalarını sağlayabilmelidir.

Bakıcı personel, bakıma muhtaç kişinin yakınlarını aktif bakıma dâhil edebilmelidir.

Bakıma muhtaç bireyin bakım hizmetini evde alma talebinin en önemli nedeni aile fertleriyle bir arada yaşama arzusudur. Aile fertleri de bakıma muhtaç engelliyi tüm güç­lüklerine rağmen kurum bakımı yerine kendi yaşadıkları ortamda bakmayı tercih etmek­tedirler.

Tükenmişlik Sendromu: Engelli bireyin gelişim aşamalarında yaşanılan güçlükler ve ağır bakım sorumluluğu, çocukla birinci derecede ilgilenmek zorunda olan annelerde tükenmişlik duygusu oluşturmaktadır. Tükenmişlik duygusu ve stres düzeyinin yüksek olması zamanla annelerin ruh sağlığında bozukluklar meydana getirmektedir. Bakıma muhtaç bireyin başkalarına bağımlı olması ailelerin haklı olarak böyle bir kaygı taşımala­rına neden olmaktadır.

Gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından tarafından yürütülen bu özel bakım merkezine, her bir engelliye sunduğu bakım hizmeti karşılığında, il müdürlüğü tarafından aylık olarak iki asgari ücret tutarında bakım ücreti ödenmektedir.

Geçici olarak bakılan ve yatılı bakım ihtiyacı olduğu tespit edilen engelli birey, yerleştirildiği kuruluşta en az bir ay süre ile izlenir. Gerekli evrakı il müdürlüğünce tamamlanır. İldeki resmî kuruluşlara sürekli olarak yerleştirilememesi durumunda ilde bulunan özel bakım merkezinin bakım hizmetini vermeyi kabul etmesi halinde; bakıma muhtaç engelli birey il müdürlüğünün onayı ile merkeze yerleştirilir. Bu sebeple D seçeneği hatalı bilgi içermektedir.

Mesleki personel, merkezde bakım hizmeti alan engelli bireylere yönelik fiziksel, cinsel, psikolojik, tıbbi ve ekonomik açıdan zarar veren her türlü tutum ve davranış ile ihmal, istismar ve şiddeti önlemeye yönelik kontrolleri yapar, bu hâllerin tespiti halinde sorumlu müdüre bildirir. Bakıcı personelin hizmetlerini yönlendirir. Bakım hizmetinin planlanması da mesleki personel tarafından yapılır. Ayrıca, her engelli için bireysel bakım planı oluşturulur ve bu plan, engellinin ihtiyaç ve yeteneklerine göre bakım ekibi tarafından uygulanır. Bakım planının genel çerçevesi bakanlık tarafından ilgili mevzuatla belirlenir. Bakım planının genel çerçevesini tek başına mesleki personel belirleyemez.

10. Kalkınma Planı bakım hizmetlerinin evde bakım olarak güçlendirilmesini ve geliştirilmesini ön görmektedir. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2015 Stratejik Planı da bu doğrultuda görüşler ifade etmektedir. Bakıma muhtaç bireylerin evde bakımları yakınları tarafından ve kurumlar tarafından bakım olmak üzere iki ayaklı bir hizmettir. Aile bireyleri tarafından bakılan bakıma muhtaçların yakınlarına devlet evde bakım aylığı adı altında aylık ücret ödeyerek bakılan kişilerin daha kaliteli, daha ekonomik ve psikolojik açıdan daha rahat bakımlarını hedeflemektedir.

Sosyal bakım hizmetleri teknik olarak ADLs (Activities of Daily Living) olarak adlandırılan yemek yeme, banyo, tuvalet, giyinme gibi günlük yaşam aktiviteleri ile IADLs (InstrumentalActivities of Daily Living) olarak adlandırılan ev işleri, yemek yapma, alışverişe gitme gibi yardımcı günlük yaşam aktiviteleri desteğini içermektedir.

Nüfusun yaşlanması demografik değişim; sosyal devlet anlayışının gelişmesi sosyal haklardaki değişim, hastane maliyetlerinin artması sağlık hizmetlerinde değişim ile açıklanırken çalışan nüfusun artması toplumsal değişim ile açıklanmaktadır.

Evde bakım parası alınabilmesi için gerekli şartlar şunlardır:

Her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendisine düşen ortalama aylık gelir tutarının, bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olduğunun bakım raporu ile tespit edilmesi.

Engelli bireyin heyet raporu veren hastanelerden alacağı engelli sağlık kurul raporunun ağır engelli kısmında mutlaka “Evet” yazan bir ibarenin bulunması.

Engelli bireyin başkasının yardımı olmadan hayatını devam ettiremeyecek şekilde bakıma muhtaç olduğunun bakım heyeti raporu ile tespit edilmesi.

Türkiye’de bakım hizmetleri Sağlık Bakanlığı, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, yerel yönetimler ve özel kuruluşlar (şirket vs.) tarafından verilmektedir. Sağlık Bakanlığı evde ve kurumda sağlık hizmetleri verirken, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı psikososyal hizmetler sunmaktadır.