ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET

Engellilerin toplumla bütünleşmesinin önündeki en önemli engellerden biri istihdam sorunudur. Toplumun en dezavantajlı kesimlerinden olan engelliler, birçok alanda olduğu gibi çalışma yaşamına da tam ve etkin bir katılım sağlayamamaktadır. Birçok sosyal, ekonomik ve kültürel problemle başa çıkma zorunluluğu olması, engelli bireylerin çalışma yaşamına yeterince katılamamalarına neden olmaktadır.

Engellilerin sosyal yaşamla bütünleşebilmelerinin, toplumsal hayata tam katılımlarının sağlanması önünde yoksulluk, eğitim, ulaşım, fiziki çevre ve konut, rehabilitasyon, engeli için gerekli araç-gereçlerin temin edilememesi ve de istihdam gibi birçok sorunlar bulunmaktadır.

Ülkemizde işyerlerinde 1475 sayılı İş Kanunu gereğince %3 oranında engelli istihdamını zorunlu kılan yasal düzenleme vardır.

İşverenlerin engelli kişi çalıştırmak istememelerinin nedenleri ülkelere göre farklılıklar göstermektedir. Ülkemizde de bu konuda bazı araştırmalar yapılmış, işverenlerin eğilimlerinin tespitine çalışılmıştır. Araştırma bulgularına göre işverenlerin engelli kişi çalıştırmak istememelerinin nedenleri uyumsuz oldukları (%16,6), güvensiz oldukları (%31), işe uygun olmadıkları (%33,4) gibi
gerekçelerle engelli kişileri çalıştırmak istememektedirler.

Engelli istihdam etme yöntemleri kota sistemi, korumalı iş yerleri yöntemi, kişisel çalışma yöntemi, evde çalışma yöntemi ve kooperatif çalışma yöntemidir.

Kota sisteminin diğer yöntemlere göre üstün olduğu noktalar: Kota yöntemi bir zorunluluğa dayanmasına rağmen işçi sayısı 50’yi aşan özel sektör işyerlerinin % 3, kamu işyerlerinde % 4 oranında engelli istihdamı ülkemiz açısından sağlanmış olmaktadır. Kota
yöntemi engellilerin iş piyasalarına girmelerinin en kolay yöntemidir. İşverenlere kota kapsamında engelli işçi bulma noktasında Türkiye İş Kurumu aracılık etmektedir. Dolayısıyla engellilerin İş-Kur’a müracaat etmeleri gerekmektedir. Bu durum engellilerin mevcut işlere yönelik İş-Kur tarafından düzenlenen mesleki eğitim imkânlarından faydalanmalarına da yardımcı olacaktır.

Korumalı istihdam, kişisel noksanlıkları veya engelleri nedeniyle yaşamlarını normal bir mesleki faaliyetle kazanamayacaklar için özel olarak düzenlenip, kurulan işyerlerindeki istihdam türüdür. Bu yöntem hem kota rejimini hem de ayrımcılığı önlemeye yönelik
mevzuat yöntemini kabul eden ülkeler tarafından uygulanmaktadır.

Anayasada en temel haklardan biri çalışma hakkıdır. Kanunda da belirtildiği üzere çalışma hakkı engelli olsun ve ya olmasın herkesin hakkıdır. Dolayısıyla iş sahibi olmak, o işte başarılı olmak ve bu sayede onurlu bir hayat sürmek tüm insanların olduğu gibi engellilerin de hakkıdır.

2016 yılının ilk beş ayı içerisinde başvuru yapan işsiz ve daha iyi şartlarda iş arayan engelli birey sayısı toplamı 32.747’dir.

Toplumun en dezavantajlı kesimlerinden olan engelliler, birçok alanda olduğu gibi çalışma yaşamına da tam ve etkin bir katılım sağlayamamaktadır. Birçok sosyal, ekonomik ve kültürel problemle başa çıkma zorunluluğu olması, engelli bireylerin çalışma yaşamına yeterince katılamamalarına neden olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Engellilerin sosyal yaşamla bütünleşebilmelerinin, toplumsal hayata tam katılımlarının sağlanması önünde yoksulluk, eğitim, ulaşım, fiziki çevre ve konut, rehabilitasyon, engeli için gerekli araç-gereçlerin temin edilememesi ve de istihdam gibi birçok sorunlar mevcuttur. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde iş yerlerinde 1475 sayılı İş Kanunu gereğince %3 oranında engelli istihdamını zorunlu kılan yasal düzenleme vardır. Doğru cevap A'dır.

İçinde bulunduğumuz iktisadi yapının, engellileri de içerecek bir şekilde düzenlenmemiş olması, işverenlerin engellileri çalıştırmak konusundaki çekingenlikleri ve ön yargıları da istihdamın önündeki engeller arasındadır. Bazı işler vardır ki engelliler bunları gerçekten diğer insanlardan daha iyi yapabilmektedir, bunlar kanıtlanmıştır. Toplum bu konuda bilinçli değildir. Bu bilinç olmadığı için de özellikle, işveren kesimi, “acaba yapabilirler mi” kaygısı içerisinde hareket etmektedirler. Doğru cevap B'dir.

Engelli işçiyi işe alırken zaman zaman sorunlar yaşanmaktadır. Bunlar bazıları;
• Türkiye şartlarında asgari ücreti kabul etmemektedirler.
• Özgüven problemi vardır. “Ben diğer insanlar kadar iyi üretemem” duygusuna sahip olmaları.                                                                                                • Seçicilik problemi mevcuttur. Engelli işçilerde; “Özel sektör yerine Kamuda iş yok mu? Daha çok masa başı işler olsun? Öğrenme yoluna giderek zahmet çekmeyeceğim işler yok mu?” anlayışı hakimdir.       

Doğru cevap D'dir.

İş yerlerinin engelli istihdamı konusunda yaşadığı bir çok sorun vardır. Bunlardan en önemlisi işe/sektöre uygun özürlü bulamama sorunudur. Doğru cevap A'dır.

Korumalı istihdam, kişisel noksanlıkları veya engelleri nedeniyle yaşamlarını normal bir mesleki faaliyetle kazanamayacaklar için özel olarak düzenlenip, kurulan iş yerlerindeki istihdam türüdür. Doğru cevap C'dir.

Kota sisteminin diğer yöntemlere göre üstün olduğu noktalar: Kota yöntemi bir zorunluluğa dayanmasına rağmen işçi sayısı 50’yi aşan özel sektör işyerlerinin % 3, kamu işyerlerinde % 4 oranında engelli istihdamı ülkemiz açısından sağlanmış olmaktadır. Kota yöntemi engellilerin iş piyasalarına girmelerinin en kolay yöntemidir. Doğru cevap B'dir.

Engelli kadınlar ise genel olarak bir işe yerleşme konusunda engelli erkeklerden daha şanssız olmaktadır. Engelli kadın için bir işe sahip olmak maddi destek sağlamasından, sosyal onay görmeye ve özgüvenini geliştirmeye kadar birçok açıdan önem taşımaktadır. Engelli kadınların işgücüne katılımlarının düşük oranlarda gerçekleşmesi; yeterli bir gelir seviyesine ulaşamama ve sosyal hayata çok az ya da hiç katılamama anlamlarına gelmektedir. Ayrıca engelli kadınların ekonomik faaliyetlerin dışında kalmaları, bireysel ve toplumsal açılardan sosyal ve ekonomik maliyeti de yükseltmektedir.
Engelliler %65’i sosyal güvenlik kapsamında iken: erkek engelliler için %67,96 ve kadın engelliler için ise %17,4’dür. Engelli erkeklerin %82,96’sının aktif sigortalı iken; engelli kadınlar için bu oranın %2,96’dir. Bu oranlar, engelli kadınların sağlık yardımlarından pasif sigortalı olarak yararlanmaları yanında engelli kadın işgücünün, işgücüne katılım oranının düşüklüğü de göstermektedir. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde memur olarak istihdam edilen engelli bireylerin engel grupları ve cinsiyete göre dağılımı baz alındığında en yüksek istihdam edilme oranı ortopedik engelli bireylerde olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Ülkemizde işyerlerinde 1475 sayılı İş Kanunu gereğince %3 oranında engelli istihdamını zorunlu kılan yasal düzenleme vardır. Doğru yanıt E'dir.