ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET

Engelli çocuğa sahip aileler engelli çocuğu öğrendiklerinde birtakım psikolojik aşamalardan geçmektedirler. Bu psikolojik aşamalar Şok, İnkâr, Depresyon, Suçluluk, Kızgınlık, Utanç, Pazarlık, Kabul ve uyum olarak sıralanmaktadır.

Çocuğun 0-3 yaş arasındaki bakımı son derece önemlidir. Çocuklarda alışılmışın dışında bir sorun fark edildiğinde sağlık kuruluşuna gecikmeden başvurulmalıdır.Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Engelli çocuğu ailelerde en fazla stres ve diğer duygusal problemler yaşayanlar zihinsel engelli çocuk anneleri olmaktadır. Ev ortamında zihinsel engelli bir bireyin olması aile yaşamı ve aile üyeleri üzerinde çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Çocuğun zekâ düzeyi ve
doğası, ailenin sosyo-ekonomik durumu, ebeveynlerin duygusal tutarlılığı, ebeveynlerin ev ortamında yarattıkları duygusal hava ve zihinsel engelli bireye karşı toplumun gösterdiği tolerans düzeyi gibi koşullar, ebeveynlerin zihinsel engelli çocuklarının ihtiyaçlarını
karşılama konusunda yaptıkları planları etkilemekte ve ailenin çocuğu nasıl gerçekçi bir biçimde kabul ettiklerini göstermektedir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gelişim düzeyine uygun olmayan aşırı hareketlilik, dikkati sürdürmede güçlük ve yetersiz dürtü kontrolü gibi temel belirtilerin gözlendiği bir bozukluk olarak tanımlanmaktadır.

DEHB’li çocukların eğitiminde, tıbbi ve psiko-sosyal desteklerle birlikte eğitsel düzenlemeleri içeren çok yönlü bir programın hazırlanması gerekmektedir. Bu program, DEHB’li öğrencilerin okul başarısı ile sosyal uyum düzeylerini yükseltmektedir. Bu programın içeriği:
1. Öğretmen, okul personeli ve akran eğitimi ile birlikte aile eğitimini desteklemesi,
2. Uzman hekim tarafından gerekli görüldüğü durumlarda ilaç tedavisi ile desteklenmesi,
3. Eğitim-öğretim ortamları ve programlarının yapılandırılmasını sağlaması,
4. Dikkat toplama eğitimi sağlaması,
5. Sosyal beceri eğitimi sağlamasıdır.

Okul temelli müdahale yöntemlerinin, öğretmen eğitimi ve
çocuklara yönelik dikkat eğitimi üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Öğretmen eğitimi çerçevesinde, DEHB’nin temel belirtileri, bu öğrencilerin okuldaki davranış özellikleri, okulda alınabilecek önlemler, pekiştireçlerin etkili bir biçimde kullanılması, simgesel ödül sistemi, problemli davranışlarla baş edebilme, davranış düzenleme teknikleri ve ebeveynlerle iş birliği gibi konulara yer verilmektedir.

Otizmli bir çocuğa sahip olmak aileler için durumu daha da zorlaştırabilmektedir. Bu süreçte, aileler birtakım gereksinimlere ihtiyaç duyabilmektedirler. Bunlar:
• Çocuklara uygun ortamlarda ve koşullarda barınma sağlama gereksinimi
• Ait olma ve çevre tarafından kabullenme gereksinimi
• Özgür irade gereksinimi
• Yakın ilişki içinde olma gereksinimi
• Duygusal ve sosyal destek gereksinimi
• Boş zaman değerlendirme gereksinimi
• Ailenin zaman içinde gelişen durumlara karşı esnek olabilme gereksinimi
• Aile üyelerinin kendini geliştirme gereksinimi (Lockshin ve diğ., 2005)

Otizmli çocuğa sahip ailelerin çocuğun gelişim ihtiyaçları doğrultusunda bazı sorumluluklar üstlenmesi çocuğun ve ailenin bu süreci daha iyi bir şekilde geçirmesine yardım edecektir. Bu sorumluklardan bir tanesi de Otizmli çocukların sorunlarına karşı destek almadır. Bu sorumluluk; anne babalar otizmli çocuklarının iletişim, davranış ve öğrenme sorunları ile baş etmede özel eğitim desteği almak durumundadır şeklinde tanımlanmaktadır.

Sosyal hizmet uzmanı psikoeğitim uygulamasıyla bir dizi işlevi yerine getirir. Bu hizmetler; 1) İlaç tedavisinin amacı ve yan etkiler hakkında bilgi vermek. 2) Aile tutumlarının bilişsel olarak tekrar formüle edilmesi. 3) Ev temelli ayaktan izleme hizmeti. 4) Hastanın tedaviye uyumunu kolaylaştırması şeklinde sıralanmaktadır.

Sosyal hizmet, insan ve çevresi arasındaki karmaşıklığı değerlendirir ve bireyi biyo-psiko-sosyal yönden inceler. Sosyal hizmet uzmanları, mikro düzeyde, engelli bireylerle ve aileleriyle birebir görüşmeler yaparak onların sorun ve gereksinimlerini
belirlemeye ve bunlara yönelik çözümler üretmeye çalışırlar. Zihinsel engelli ve ruhsal ve duygusal engellilerin biyo-psiko-sosyal yönden değerlendirilmesi ve oluşturulan rapor doğrultusunda engelli birey ve ailelerine ihtiyaç duydukları bakım ve hizmeti sağlamak sosyal hizmetin engelliler alanındaki etkinliklerindendir.

Kaynaştırma Eğitimi

Günlük yaşam etkinliklerinde bağımsızlıklarını sağlamak

I ve II

Zihinsel engelin doğası, çocuğu etkilediği kadar ebeveynleri de etkileyen bir başa çıkma sorunu yaratmaktadır. Zihinsel engelli bir çocuk, daima ebeveyne bağımlı olmaktadır.zihinsel engelli bir çocuğa sahip olmanın; annelerin enerjilerini tüketmesi, kendilerine ayıracak boş zamanlarının kalmaması, doğal bir yalıtılmışlık yaşamaları ve evde sürekli iş gören kişiler haline gelmeleri nedeniyle yaşamları üzerinde çok büyük bir etkisini olduğunu belirtmektedir. Ebeveynlerin kendilerine boş zaman ayırarak iş bölümü yapmaları stresle başa çıkma yollarından biridir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gelişim düzeyine uygun olmayan aşırı hareketlilik, dikkati sürdürmede güçlük ve yetersiz dürtü kontrolü gibi temel belirtilerin gözlendiği bir bozukluktur.

DEHB tanısı almış olan bir çocuğun eğitim ve tedavisi, aile-okul-uzman iş birliği içinde yürütülmelidir.

Genellikle 3 yaşından önce başlayan sosyal etkileşime zarar veren, sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlara yol açan ruhsal ve duygusal engeli otizm spektrum bozukluğudur.

Bu süreçte, uzman/öğretmen anlayışlı olmalı, tanı ile ilgili olarak aileye abartılı olmayacak biçimde umut içeren ifadeler kullanmalıdır. Ayrıca aile ile kuracağı iletişimde dürüst ve destekleyici davranmalıdır. Aileyi soru sorma ve duygularını açıklama konusunda cesaretlendirmelidir. Süreç boyunca uzman, çocuk ve aileye yardımcı olabilecek kaynaklar hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Ailenin çocuğun eğitimine, bakımına ilişkin sergilediği tüm olumlu ve uygun davranışları pekiştirmelidir. Ailenin geçirdiği bu evrelerin normal olduğunu kabul etmeli ve bu süreçte aileyi desteklemelidir. Bu süreci ağır geçiren aileleri mutlaka psikolojik yardım almak üzere uzman ve kurumlara yönlendirmelidir.

Dikkati sürdürmede güçlük ve yetersiz dürtü kontrolü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun işaretlerinden biridir.

Makro düzeyde ise sosyal hizmet uzmanları, tüm engellilerin haklarının yanı sıra zihinsel, ruhsal ve duygusal engelli bireyler ve ailelerine yönelik verilen veya verilecek olan hizmetlere ilişkin yasal düzenlemelerin gerçekleşmesinde ve geliştirilmesinde etkin rol oynarlar.