ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET

Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme

Yoksulluk

Salamanca Bildirgesi

2005

Özel eğitimde destek eğitim hizmetleri

Avrupa Birliği üyesi ülkeler

Devlet

Kaynaştırma/Bütünleştirme yoluyla eğitim

Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin akranlarında ayrıştırılması

Engelli haklarına ilişkin yasal güvence kavramı, özellikle sosyal model yaklaşımının üzerinde durdurduğu “benevolence (benevılıns)”, dilimizdeki karşılığıyla engellilere yönelik hayır faaliyetleri ya da kısaca “hayırseverlik/yardımseverlik” olan anlayışının karşısında yer almaktadır.

Engelli Hakları Hareketinin engellilere yönelik yardımseverlik anlayışına mesafeli olmasının nedeni, anayasal ya da yasal güvenceler olmadan tam anlamıyla bir “hak” ya da “hak arayışı”ndan söz edilemeyeceğine dair inançtır. Çünkü yasal güvencesi olmayan bir durumun, kişi ya da kurumların vicdanına ya da insafına kalması, hakların göreceli ve dönemsel olmasını beraberinde getirmektedir.

Türkiye taraf olduğu BM sözleşmesi uyarınca, 30 Mart 2007’de imza ettiği sözleşmeyi, 5825 sayılı “Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin Onaylanmasına İlişkin Kanun” ile 03 Aralık 2008 Dünya Engelliler Gününde TBMM onayı ile yasalaştırmıştır.

Sözleşmenin giriş kısmında yer alan “Engelliliğin gelişen bir kavram olduğunu ve engellilik durumunun, engelli olan kişilerin topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını engelleyen tutumlar ve çevre koşullarının etkileşiminden kaynaklandığı gerçeğini kabul ederek” ifadesi göz önüne alındığında, sözleşmenin yetersizliğin engele dönüşmesini toplumsal bağlamda anlamaya çalışan sosyal model eksenli bir yapıda olduğu söylenebilir.

Özel eğitim politikaları genel eğitim politikaları içerisinde yer almakla ve ondan etkilenmekle birlikte genel eğitim politikalarını etkilemektedir. Bu durumun en göze çarpan örneği,  kendisini genel eğitim politikalarının şekillendirilmesinde belirgin bir şekilde gösteren “Bütünleşmeye Dayalı Eğitim” ya da bilinen ifadesiyle “Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları”dır.

İspanya’nın Salamanca kentinde 7-10 Haziran 1994 tarihleri arasında 92 ülkeyi ve 25 uluslararası organizasyonu temsilen 300’den fazla katılımcının yer aldığı konferans sonrası (UNESCO) tarafından “Salamanca Bildirgesi (1994)” deklare edilmiştir (Dede, 1996). Bildirgenin amacı, “Herkes İçin Eğitim (Education for All)” mottosu ile özellikle özel gereksinimli çocuklar olmak üzere tüm çocukların eğitimine olanak tanıyan kaynaştırma eğitimini önceleyen köklü bir eğitim politikası dönüşümünü sağlamaktır.

Türkiye’nin engellilere ve özellikle engellilerin eğitimine yönelik yasal tedbirleri almasında ana güdüleyici, başta ABD’de ve
AB’de olmak üzere uluslararası standartları yakalama arzusudur.

Gerek kaynaştırma uygulamaları gerekse erken çocukluk özel eğitim hizmetleri olmak üzere özel gereksinimli bireylerin eğitimiyle ilgili ilk ve kapsamlı düzenlemelerin başında 30.05.1997 tarihli 573 sayılı “Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
(KHK)”dir.

Okul ve kurumlarda, yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte aynı sınıfta eğitimlerine devam eden özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciler ile üstün yetenekli öğrenciler için özel araç-gereçler ile eğitim materyalleri sağlanarak özel eğitim desteği verilmesi amacıyla açılan yardımcı eğitim birimleri destek eğitim odalarıdır.

Geride bırakılan son 40 - 50 yılda Engelli Hakları Hareketinin yanında engellilik alanında sosyal düşüncede “Tıbbi Modelden Sosyal Modele” doğru gerçekleşen düşünsel bir vardiya değişimi meydana gelmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Türkiye de 30 Mart 2007’de imza ettiği sözleşmeyi, 5825 sayılı “Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin Onaylanmasına İlişkin Kanun” ile 03 Aralık 2008 Dünya Engelliler Gününde TBMM onayı ile yasalaştırmıştır. Doğru yanıt B'dir.