ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET

Sosyal politikanın amacı, engellileri ayrı bir sınıf olarak toplumun farklı bir konumuna yerleştirmek değildir. Engellileri toplumla bütünleştirmek sosyal hizmet politikalarının en önemli amacıdır. Toplumla bütünleşme olayında bireyin toplum içinde belli bir statüye kavuşması ve üretken bir üye hâline dönüşmesi gerekir. Bu bilgilerin ışığında sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.

Ülkemizde, engellilere yönelik rehabilitasyon hizmetleri: 1) Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon servislerinde, 2) Sağlık Bakanlığı’na bağlı rehabilitasyon merkezlerinde, 3) Üniversite hastaneleri ve özel hastanelerde ve 4) Özel ve resmî rehabilitasyon merkezlerinde verilmektedir. Okullarda eğitimsel rehabilitasyona yönelik hizmetler sağlandığından doğru cevap B şıkkıdır.

Engellilerin bir insan olarak bütüncül yaklaşımla topluma bütünleştirmeleri yolunda, cinsellik adına öncelikli yapılması gereken, her insanın bir cinsel yaşamı olabileceğini akılda tutma yani cinselliklerini yok saymamaktır.

Goffman (1968; Akt. Pekşen, 2014), engelli bireylerin toplumda “kayda değer bulunmayan”, “itibar edilmeyen”, “önemsenmeyen”, “ikinci plana itilen” bireyler olarak etiketlenmelerine yol açan kültürel tanımlamalara maruz kaldıklarını ifade etmiştir. Bu bilgiler bize sorunun doğru cevabının C şıkkı olduğunu göstermektedir.

Engelli insanların sosyal katılımlarının önündeki önemli engellerden biri de toplumsal ön yargılardır. Bu durum bazen bireyin kendisindeki yetersizliğin yarattığı travmalardan daha güçlü travmalara sebep olabilmektedir. Engellilere yönelik tutum ve davranışların temelindeki ön yargılar, damgalanmalar, toplumsal kaynaşmanın önünde önemli bir set olarak durmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Engelli bireylerin çalışma yaşamına katılmalarında yaşadıkları sıkıntıların yanı sıra, çalışma yaşamında karşılaştıkları ayrımcılık ve dışlanma da onları etkilemektedir. Yapabileceklerinden düşük seviyede işler verilmesi, iş arkadaşları tarafından istenmeme gibi süreçler engelli bireyleri çalışma yaşamında zorlamaktadır. Örnek durumda da betimlenen bu süreçler olduğundan doğru cevap B şıkkıdır.

Belirli gruplara üye olan dezavantajlı kişilere karşı kurumsallaşmış yapılar, politikalar, uygulamalar ve gelenekler sistematik ayrımcılığı oluşturur. Dezavantajlılara yönelik farklı veya ikinci derece koşullar, eğitim, ulaşım ve diğer hizmetlerde yetersizlikler bu tür ayrımcılığa girmektedir.

Engellilere yönelik mesleki rehabilitasyon hizmetleri Türkiye İş Kurumu ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından sunulmaktadır.

Tıbbi rehabilitasyon, tıbbi bakım ve tedavi süresince kişinin fonksiyonel ve psikolojik yeteneklerini geliştirmeyi ve onu aktif hayata yönlendirmeyi amaçlar. Tıbbi rehabilitasyon, rehabilitasyon faaliyetleri içinde öncelik taşır. İş önermek ise mesleki bir rehabilitasyon olduğundan doğru cevap D şıkkıdır.

Toplumla bütünleşme olayında bireyin toplum içinde belli bir statüye kavuşması ve üretken bir üye hâline dönüşmesi gerekiyor ve bunu yapabilmek için de sosyal hizmetlerde üç yaklaşım üzerinde durulmaktadır. Bunlardan bir tanesi toplumsal koruyuculuk, ikincisi rehabilitasyon ve üçüncüsü de sosyal kontroldür. Aslında tüm bu yaklaşımları çevresi içinde birey yaklaşımı içinde değerlendirip hizmetleri bu doğrultuda yönlendirmek gerekir.

Engellilere götürülecek rehabilitasyon hizmetlerinin özellikleri şu şekilde belirtilebilir:
• Engelliye, kendine yeterli olması, toplumla kaynaşması, insan haysiyetine yaraşır hayat şartlarına sahip olması konusunda kendisine imkânlar sağlamak.
• Engellinin kendine karşı olan güvenin sağlanmasına, engeli ile birlikte yaşamasına, toplumun sosyal ve ekonomik hayatına katılmasına yardımcı olmak.
• Tıbbi yardımlar yapmak, mesleki eğitim ve işe yerleştirme bakımından, engellilerin engelleri sebebiyle uğradıkları eşitsizliği düzeltmek, fırsat eşitliği çerçevesinde kendilerine uygun çalışma ortamını hazırlamak.

Engellilere yönelik mesleki rehabilitasyon hizmetleri Türkiye İş Kurumu ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından sunulmaktadır.

Engellilerin toplumsal yaşama katılmalarını engelleyen faktörler olarak; yeterli hizmet sağlanamaması, sağlanan hizmetlerin iletimi konusunda yaşanan sorunlar, yetersiz finansman, yetersiz erişilebilirlik, danışma ve katılım sorunlarının varlığı ile veri ve bulgu yetersizliklerinin olması, engelli insanların yaşamlarını olumsuz etkilemekte ve engelsiz insanlarla kıyaslandığında ortaya daha kötü sağlık durumları, daha düşük eğitim başarısı, daha az ekonomik katılım hatta yoksulluğa neden olabilmekte, kendi yaşayabilir şartların sağlanamaması dolayısıyla kurumsal çözümlere bel bağlanması, kısıtlanan bir toplumsal hayatı beraberinde getirerek engelli bireyleri başkalarına daha çok bağımlı hâle getirebilmektedir.

Ayrımcılık genel olarak “bir kişi veya gruba farklı özelliklerinden dolayı diğerlerine davranıldığından daha farklı veya daha az özenli davranılmasıdır”.

AB direktiflerinde taciz, “bir kişinin onuruna zarar verme ve onu yıldırma, ona karşı düşmanca, aşağılayıcı, küçük düşürücü veya saldırgan, bir çevre yaratma amacı taşıyan veya etkisi olan (sonucu olan) istenmeyen bir davranış” olarak tanımlanmaktadır.

Kültürel etkinliklere katılım, engelli insanların toplumla bütünleşmelerinde yaşadıkları önemli engeller arasında yer almaz.

Engelli bireylerin yaşadığı bazı ruhsal sorunlar şu şekilde belirtilebilir:
• Anksiyeteye bağlı sıkıntılar; anksiyete (kaygı) ve veya panik atak, uyku bozuklukları, baş ağrıları,  sindirim sistemi şikâyetleri, kısıtlı dikkat süresi, dalgalı motivasyon, kendini yönetememe, bunalım hissi içinde olma, fiziksel rahatsızlık duygusu, ateşin çıkması, avuçlarda terleme, çarpıntı.
• Depresyon şikâyetleri; kötü ruh hâlleri, motivasyon eksikliği, boşluk hissi, içine kapanma, iştah değişiklikleri, kendine bakmama, kendinden nefret etme durumu, kendini incitme ve öldürme arzusu.

Depresyonun temel belirtileri arasında; karamsar ve kederli duygu-durumu, kötümser düşünce içeriği, umutsuzluk, çaresizlik hisleri, hayattan zevk alamama, ilgi kaybı, tahammülsüzlük, unutkanlık ve dikkat dağınıklığı, enerji azlığı, uyku ve iştah düzensizliği yer alır.

Kendilerini çoğu kere yeterince ifade edemeyen zihinsel engellilerin her yönden olduğu gibi cinsel istismara uğramaları tüm dünyada sık rastlanılan istenmeyen durumlardandır.

Engellilerin toplumla bütünleşmelerinde bireyin toplum içinde belli bir statüye kavuşması ve üretken bir üye hâline dönüşmesi için sosyal hizmetlerde üç yaklaşım üzerinde durulmaktadır. Bunlardan bir tanesi toplumsal koruyuculuk, ikincisi rehabilitasyon ve üçüncüsü de sosyal kontroldür. Doğru cevap E'dir.