ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET

Başlıca sorunları toplumda dışlanma, ayrımcılık ve ön yargılardır. En temel haklardan yoksundurlar. Çok sorunları olduğu ve onları çözmekten aciz oldukları düşünülmektedir. Ülkemizde engelliler yoksulluk, eğitimden dışlanma, istihdam edilmeme, rehabilitasyon yetersizliği ve kent içi ulaşım, konut uyumsuzluğu gibi nedenlerde çeşitli toplumsal bütünleşme sorunları yaşamaktadır (Karataş, 2002, s. 46-51). Bu bilgilerin ışığında sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Engellilik pek çok alanda kişinin yaşamını sınırlamaktadır ki bunlardan biri de ulaşım imkanlarıdır. Otobüslerde engelli rampası olmadığından, fiziksel engelli Ahmet Bey şehir hayatına katılamaması da, ulaşım imkanları içinde ortaya çıkan bir sorun olduğundan sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Ülkemizde, henüz engellileri de gözeten sistemli bir iş analizi ve meslek tanımlaması çalışması yapılmamıştır. Bugün engellilerin, sahip oldukları engelden kaynaklanan özellikleri ve nitelikleri de dikkate alınarak, hangi işlerde çalışabilecekleri konusunda, elde ciddi bir araştırma ve çalışma bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Rehabilitasyon; doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle oluşan engeli ortadan kaldırmak veya engelliliğin etkilerini mümkün olan en az düzeye indirmek, engelliye yeniden fiziksel, zihinsel, psikolojik, ruhsal, sosyal, mesleki ve ekonomik yararlılık alanlarında başarabileceği en üst düzeyde yetenekler kazandırarak; evinde, işinde ve sosyal yaşamında kendine ve topluma yeterli olabilmesi ve engellinin toplum ile bütünleşmesi, ayrımcılığa karşı tüm tedbirlerin alınması amacıyla verilen koruyucu, tıbbi, mesleki, eğitsel, rekreasyonal ve psiko-sosyal hizmetler bütünüdür. Otizm açısından risk altında olan bir çocuğa yapılan rehabilitasyon henüz engellilik çıkmadan, engelliği engellemeye yönelik olduğundan "koruyucu rehabilitasyon" olarak kabul edilmektedir.

Rehabilitasyon programının kapsamında eğitim, danışmanlık, bireysel kapasitenin arttırılması, değerlendirme, rehberlik gibi konular yer almaktadır. Ayrıca her engel kümesinde yer alan bireylerin gereksinim duydukları kimi araç gereçler vardır ki bunlar engelliler için son derece önemlidir, yaşamlarının âdeta bir parçası gibidir. Bu bilgilerin ışığında sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Konutla ilgili sorunlar; yüksek kot farkları, yüksek eğimli rampalar, değişen yol genişlikleri, zemin döşemelerindeki uygulama hataları, rastgele yerleştirilen bilgilendirme levhaları, budanmayan ya da yanlış dikilen ağaçlar, güvenlik önlemleri alınmamış inşaat ve alt yapı çalışmalarıdır. Bu bilgilerin ışığında sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Engelli çocuk yetiştirmeye bağlı devamlı kaygı, depresyon, endişe ve anksiyete yaşanması ailelerin yaşadıkları psikolojik sorunlardan biridir.

Ekonomik yoksunluk içerisinde bulunan, 18 yaşından büyük engelli bireyler ve kanunen bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını tamamlamamış engelli yakını bulunan vatandaşlara bağlanan ve üç ayda bir ödenen aylık, engel oranına göre miktarca değişim gösterebilmektedir. Bu bilgilerin ışığında doğru cevap C şıkkıdır.

Engellilerin yanında, geçici olarak engelli bulunanlar, yaşlılar, hamileler, bebek arabalılar, çocuklar, yük taşıyanlar, iri ve şişman kişiler, çok uzun ve çok kısa boylu kişilerin hepsi engellerle dolu çevrede hareketlerinin kısıtlanmasına maruz kalırlar. Bu gruplarda yer alan kişiler “hareket kısıtlılığına sahip bireyler” olarak tanımlanabilir.. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Özel eğitim kurumlarının yaygınlaştırılmaması, uzun bir süreç gerektirmesi, akranlarına verilen normal eğitimden daha pahalıya mal olması, ulaşılabilirlik ve erişilebilirliğe uygun olmaması eğitim çağındaki engelliler için ayrıca bir dezavantaj teşkil etmektedir. Bu bilgilerin ışığında doğru cevap C şıkkıdır.

Akkök (2003), ailelerin ilk tepkilerinde dört farklı modelden bahseder. İlk modelde aile için kızgınlık, kırgınlık, yalnızlık ve çaresizlik duygularının ağır bastığını ifade etmektedir. Sonraları ise aile içinde bulunduğu durumu nasıl düzeltebileceğini, nasıl telafi edebileceğini sorgulamaya başlar ki bu da çocuklarının var olan kapasitelerini geliştirmek için attıkları ilk adımlardır. İkinci modelde aile sürekli üzüntü hâlindedir. Bu durumu benimseyen ailelerde üzüntü ve kaygı halini sürekli hâle getirdikleri görülmektedir. Üçüncü modelde “Kişisel Yapılanma Modeli” adını verdiği ailelerin geçmiş yaşantılarında edindikleri deneyimleri çevreye ve çocuklarına yönelik tepkilerini belirlemektedir. Dördüncü ve son modelde ise ailenin çaresizlik, güçsüzlük hissettiği, engelliliğe anlamsızlıkla tepki verdiğini ifade eder. Bu durum daha çok ailenin çevreden aldığı tepkilerin sonucunda ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Dezavantajlılığa sebep olan ve bireyin yaşamsal faaliyetlerini önemli derecede kısıtlayan kavramlardan biri yoksulluktur.Yoksulluk genel anlamda, insanların temel ihtiyaçlarını karşılama olanağına sahip olamaması ve yaşayabilecekleri minimum yaşam standartlarının olmamasıdır. Doğru cevap C'dir.

Ulaşılabilirlik ile öne çıkan hedeflerden biri de engellilerin bağımsız olarak yaşamlarını sürdürebilecekleri sosyal bir ortamın oluşturulmasıdır. Ancak bu şekilde engelli bireylerin kendilerine olan saygı ve güvenleri anlam bulabilir. Çünkü bireyin diğer insanlara olan bağımlılığı ruhsal dünyasında da olumsuz etkiler bırakmaktadır. Engel sebebiyle toplumun normal ölçüsünün dışında olduğu gerçeği ile yaşamak zorunda olan engelliler için bir başkasına bağımlılığın vereceği ruhsal çöküntü de eklenince bireyin dünyasında önemli problemler yaratacaktır. Ulaşılabilirlik, sosyal yaşamın tüm alanlarını kapsamaktadır. Mimari yapıları, ulaşım ve erişim alanındaki her türlü sistemlerin halka açık ve erişebilir olmaları üzerine formüle edilmiş, insan yaşamını kolaylaştırmayı amaç edinen bir yaklaşımdır. Doğru cevap E'dir.

Günümüzde yapılı çevre çoğunluk için ulaşılabilirdir. Bu kişiler, yapılı çevreyi bağımsız ve doğal bir şekilde kullanırlar. Bu durumda doğal olarak herhangi bir yapının ulaşılabilir olmasının en önemli özellik olduğundan bile habersizdirler. Ancak herkes için her zaman durum böyle değildir çünkü herkes aynı bedensel ve zihinsel özelliklere sahip değildir. Ulaşılabilirlik sadece engellilerle ilgili değildir. Bu çok sınırlayıcı olur. Engellilerin yanında, geçici olarak engelli bulunanlar, yaşlılar, hamileler, bebek arabalılar, çocuklar, yük taşıyanlar, iri ve şişman kişiler, çok uzun ve çok kısa boylu kişilerin hepsi engellerle dolu çevrede hareketlerinin kısıtlanmasına maruz kalırlar. Bu gruplarda yer alan kişiler “hareket kısıtlılığına sahip bireyler” olarak tanımlanabilir. Doğru cevap B'dir.

Özel iş yerlerinde, işverenler 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları iş yerlerinde % 3 oranında engelli işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. İşverenlerin, çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığıyla sağlamaları gerekmektedir. Doğru cevap B'dir.

Özel iş yerlerinde, işverenler 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları iş yerlerinde % 3 oranında engelli işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. İşverenlerin, çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığıyla sağlamaları gerekmektedir. Doğru cevap A'dır.

Engellilerin yaşadıkları en önemli sorun iş bulma ve iş yaşamında karşılaştıkları sorunlardır. Ülkemizde hem kamu hem de özel sektör için %3 oranında engelli personel istihdam etmek zorunluluğu bulunmaktadır. Bu kurala aykırı davrananlara, çalıştırılmayan her engelli ve her ay için 750 TL cezası verileceğini hükme bağlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Engellilik durumları sebebiyle iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan engellilerin istihdamı, öncelikle korumalı işyerleri aracılığıyla sağlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Rehabilitasyon; doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle oluşan engeli ortadan kaldırmak veya engelliliğin etkilerini mümkün olan en az düzeye indirmek, engelliye yeniden fiziksel, zihinsel, psikolojik, ruhsal, sosyal, mesleki ve ekonomik yararlılık alanlarında başarabileceği en üst düzeyde yetenekler kazandırarak; evinde, işinde ve sosyal yaşamında kendine ve topluma yeterli olabilmesi ve engellinin toplum ile bütünleşmesi, ayrımcılığa karşı tüm tedbirlerin alınması amacıyla verilen koruyucu, tıbbi, mesleki, eğitsel, rekreasyonal ve psiko-sosyal hizmetler bütünüdür. Doğru cevap A'dır.

Özel eğitim; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitim ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programları ve yöntemleri, bu bireylerin tüm gelişim alanlarındaki özellikleri ile akademik disiplin alanlarındaki yeterliliklerine dayalı olarak uygun ortamlarda sürdürülen eğitimdir. Doğru cevap B'dir.