Engelli Bakım Hizmetleri ve Uygulamaları

Bakım; temel ihtiyaçlarını yeterince karşılayamayan, hayat kalitesinden uzaklaşan, şahsi tercihlerini kullanmada ve hayatının devamının sağlanmasında kişinin aile, akra- ba veya uzmanların desteğine ihtiyaç duymasıdır.

Bakım hizmetlerinin verildiği yerler

• Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri
• Resmî Kurum ve Kuruluşlara Ait Bakım Merkezleri

• Özel Bakım Merkezleri
• Evde Bakım Hizmetleri

Engelliler bedensel, ruhsal ve zihinsel olmak üzere üç ana kategoride toplanırlar.

Toplum temelli bakım bireyin sorun ve ihtiyaçlarına özgü bir bakım konsepti sunduğu için maliyeti düşük, toplumsal çıktısı daha yüksek olan insan odaklı bir hizmettir.

Toplum temelli bakım hizmetleri; eve yönelik hizmetler (evde yardım, evde tıbbi bakım hizmetleri, süreli bakım, evlere yemek servisi, evlere bakım ve onarım hizmeti, telefonla yardım servisi vb.), gündüzlü hizmetler (serbest zaman değerlendirme, ulaşım hizmetleri, sağlık, spor, beslenme, rehabilitasyon, diyet, kişisel bakım, hukuksal ve mali müşavirlik, tatil ve piknik organizasyonu vb.) ve tıbbi, sosyal ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri gibi çok geniş bir alana yayılmaktadır.

Merkez açmak isteyen resmî kurum veya kuruluşlar, ilgili yönetmeliğin 7. maddesine göre; hizmete açılmak istenen merkezin adını, bakım hizmeti verilecek engel grubunu veya gruplarını, hizmetin yatılı veya gündüzlü olarak verileceğini ve hizmet verilecek binanın adresini belirten dilekçe ile bu Yönetmeliğin 8. maddesinde belirtilen belgelerle birlikte Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne başvururlar.

Bakım hizmetleri değerlendirme heyeti, müracaatı yapılan bakıma muhtaç engellinin ikametgâhında veya bakım merkezlerinde bakım raporu hazırlayan, bakıma muhtaç engellinin bakım hizmetlerinin hangi türünden yararlanacağına karar veren, uygun ortama yerleştirmeyi öneren, bakım hizmetlerine yönelik gözlem, inceleme, kontrol yapan ve sonucunda bakım hizmetleri değerlendirme raporu hazırlamakla görevli heyettir (md. 4/ç).

Gündüzlü hizmet veren resmî bakım merkezlerinde; müdür, mesleki personel, sağlıkpersoneli, büro memuru, bakıcı, hizmetli, yemek kuruluşta yapılıyorsa aşçı ve merkezin ihtiyaç duyduğu diğer personel çalıştırılır.

Yatılı hizmet veren merkezlerde ise müdür, mesleki personel, sağlık personeli, büro memuru, bakıcı, güvenlik görevlisi, hizmetli, yemek kuruluşta yapılıyorsa aşçı ve merkezin ihtiyaç duyduğu diğer personel çalıştırılır.

• Banyo yaptırılması,
•  Tuvalet ihtiyacını gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması,
• Tırnaklarının kesilmesi,
• Saçlarının taranması,
•  Dişlerinin temizlenmesi,
• Yemek ve içecek ihtiyacının giderilmesi,
• El, yüz ve ayak temizliği,
• Sakal tıraşının yapılması,
• İstenmeyen tüylerin temizlenmesi,
• Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması,
• Burun ve kulak temizliğinin yapılması,
• Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi,
• Odasının temizlenmesi,
• Çamaşırlarının yıkanması,
• Tehlikelere karşı korunması ve gözetilmesidir.

• Bakıma muhtaç engelli ailesinin, engelliyi ve engel durumunu kabullenmesine, bilgilendirilmesine yönelik kişisel veya grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,

• Bakıma muhtaç engellinin, özrünü, mevcut durumunu ve yerleştirildiği ortamıkabullenmesine, bilgilenmesine ve gelişim alanlarında desteklenmesine yöne- lik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,

• Engelli ve ailesinin sosyal hakları ve mevcut kaynakların kullanılmasına yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,

• Engellinin bağımsız yaşama, sosyal hayata uyumuna ve katılımına yönelik sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinlikler ile düzenlenecek bu tür etkinliklere katılabilmesi için refakat hizmetleri,

• Engellinin terk edilme, ret edilme, engel durumunu kabullenememe, ümitsizlik, intihar etme, yalnızlık, sevgisizlik gibi olumsuz duygulardan kurtarılmasına ve depresyon ve stres gibi durumların yaşanmasının engellenmesine yönelik kişisel veya grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri kapsamaktadır.

• Acil durumlarda mesleğinin gerektirdiği uygulamaları yapmak,
• Merkez ortamını ısı, ışık, havalandırma, temizlik yönünden değerlendirmek,
• İlaçların güvenli bir şekilde temin edilmesini ve saklanmasını sağlamak,
• Narkotik ilaçların kullanımını, saklanmasını, kontrolünü ve kayıtlarını tutmak,
• Verilen hizmetler ile ilgili kayıtları doğru, eksiksiz ve zamanında tutmak,
• Engellilerin muayene, tetkik ve tedavi amacıyla randevularını almak, transferi için gerekli planlamaları yapmak,
• Engellilerin tedavileri ve tıbbi rehabilitasyon sürecinde sağlık kurumlarında bulunan sağlık personeli ile iş birliği yapmak,
• Sağlık kurumlarınca önerilen tedavinin uygulanmasını sağlamak,
• Koruyucu sağlık hizmetlerine ilişkin bakıcı personele rehberlik hizmetlerini yapmak,
• Engelli bireylerin kullanacakları ilaçları kullanıp kullanmadıklarını takip etmek, enjeksiyon ve pansumanlarını yapmak,
• Sağlıklı bir bakım ortamının oluşması için gerekli kontrolleri yapmak ve bakıcı personelce bu hizmetlerin yapılmasını sağlamak,
• Düzenli ve yeterli soluk alıp verme, yeme, içme, boşaltım, güvenli bir çevre sağlama, kişisel temizlik, giyinme, vücut ısısı kontrolü, hareketlilik, yeterli uyku gibi özürlü bireylerin günlük yaşam aktivitelerine yönelik olarak fizyolojik ihtiyaçların karşılanması aşamalarında; gerekli mesleki uygulamaları yapmak.

Bakıma muhtaç engelli bireyin bakımına ilişkin fiziksel, psiko-sosyal
ve benzeri alanlarda yaşanan sorunları, bu sorunların sebeplerini, hangi alanlarda bakıma ihtiyacı olduğunun belirlenmesini, bu alanda yapılabilecek çalışmaları içeren plana denir.

Merkezde bulunması zorunlu olan bölümler:

Sorumlu müdür odası, büro, bekleme odası, personel odası, grup etkinlikleri odası, dinlenme odası, bireysel görüşme odası, çok amaçlı salon, mutfak ve yemekhane, bahçe, yatak odası, sağlık odası, banyo ve tuvalet, özel bakım odası, sosyal servis ve ibadethanedir.

Evde bakım; engelli, yaşlı, süreğen hastalığı olan veya nekahet dönemindeki bireyleri bulundukları ortamda destekleyerek, sosyal yaşama ayak uydurabilmelerini sağlamak, yaşamlarını mutlu ve huzurlu bir biçimde sürdürerek toplumsal entegrasyonlarını ger- çekleştirmek, bakıma ihtiyaç duyan bireyin aile üyeleri ve özellikle de ailedeki kadın üze- rindeki yükünü hafifletmek için birey ve aileye sunulan psiko-sosyal, fizyolojik ve tıbbi destek hizmetleri ile sosyal hizmetleri içeren bir bakım modeli şeklinde tanımlanmaktadır (Danış, 2008).

       Demografik Yapıda Meydana Gelen Değişiklikler

        Toplumsal Yapıda Meydana Gelen Değişiklikler

• Bilim ve Teknolojide Meydana Gelen Gelişmeler

  Sosyal Haklarda Meydana Gelen Gelişmeler

  Uzun Süreli Kurumsal Bakım Hizmetlerindeki Yetersizlikler

  İnsani Gerekçeler

  Sağlık Hizmetleri Harcamalarında Artan Maliyetler

  Sosyal Güvenlik Sistemindeki Değişikliler

  Kurum Bakımının Verimsizliği ve Yetersizliği

Evde Bakım Hizmetlerinin Faydaları

• Bakıma muhtaç kişileri ailesinden ve sosyal çevresinden ayırmadan hayatlarını devam ettirmelerini sağlama ve hayat kalitelerini yükseltme,

• Bakım hizmetlerini kişiye özgü olarak tasarlama,
• Hastanede kalmanın getirdiği enfeksiyon riskini azaltma,
• Kişinin ve ailenin mahremiyetini koruma,
• Hastanede kalış süresini kısaltma,
• Kişiyi aktif olarak bakım planına dâhil ederek iyileşmeyi hızlandırma,
• Hastaneden taburcu olan kişinin tekrar hastaneye yatma riskini azaltma,

• Hasta yakınlarının tükenmişliklerini minimuma indirme ve
• Bakım maliyetlerinde önemli tasarruflar sağlamaktır.