Ortopedik, Görme, İşitme, Dil ve Konuşma Engelliler ve Sosyal Hizmet

Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedenle iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye ortopedik engelli denilmektedir.

El, kol, ayak, bacak, parmak ve omurgalarında; kısalık, eksiklik, fazlalık, yokluk,
hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu, kas güçsüzlüğü, kemik hastalığı olanlar, felçliler, serabrel palsi, spastikler ve sipina bifida olanlar ortopedik engelli sınıfına girmektedirler.

Doğum öncesi ortopedik engelin önlenmesinde, kalıtsal hastalıklar, kan uyuşmazlığı ve riskli gebeliklerin önlenmesinin önemli bir payı vardır. Düzenli gebelik takipleri, annenin düzenli kontrollere gitmesi, anne adaylarının bilgilendirilmesi, annenin sinirsel hastalıklar geçirmemesi, ateşli hastalıklar geçirmemesi ve bilinçsiz ilaç kullanmaması ortopedik engelin önüne geçilmesi noktasında büyük önem taşımaktadır.

Ortopedik engele sahip bireyler tedavi ve rehabilitasyon amacıyla bazı yardımcı araçlar kullanmaktadır. Bunlar:
• Protez
• Ortez
• Tekerlekli sandalyeler
• Yürüteçler
• Koltuk değnekleri ve bastonlar
• Diğer yürüme araçları
• Diğer ekipmanlardır.

Tıbbi rehabilitasyon süreci içinde amaçlanan, engelli bireyin fiziksel kapasitesini artırarak onun günlük yaşamda en üst düzeyde bağımsızlığına ulşamasını sağlamaktır. Bu amaçla hekim tarafından teşhis konulduktan sonra gerekli tıbbi ve cerrahi tedavi yanında fiziksel ve psikolojik problemlerinin çözümü için uygulanan rehabilitasyon yaklaşımlarıdır.

Ortopedik engellilerin desteklenmesinde ailenin rollerinden üç tanesi şu şekilde sıralanabilir:
• Engelli çocuğun özel eğitim kurumuna ya da okula uyumunu sağlamada destek
olmalıdır.
• Engelli çocuğun ev içi durumu hakkında profesyonellere bilgi sağlamalıdır.
• Engelli çocuğun becerilerinin arttırılmasına yardımcı olmalıdır.

Ortopedik engelliler de toplumda yaşadıkları ayrımcılık sebebiyle
güçsüz gruplar arasında yer almaktadır. Ortopedik engelli bireylerde güçlendirme, yaşam alanlarını onların istediği biçime göre düzenleme, onların toplum içine katılımının sağlanması, onların bağımsız hareket etmesinin desteklenmesi ve onların düzeyine göre iş sağlanması ile gerçekleşir.

Yasal tanıma göre; gerekli düzeltmelerden sonra iyi gören gözündeki görme keskinliği 20/200 ya da az görme alanı 20 dereceden az olan kişiler kör olarak adlandırılırken görme keskinliği 20/70 ile 20/200 arasında olan kişiler az gören olarak nitelendirilmektedir.

• Şok 
• İnkar
• Depresyon
• Suçluluk 
• Kızgınlık
• Pazarlık
• Kabul ve Uyumdur.

Kızgınlık evresinde bulunan bir aile, çocuğun engelinin neden kendilerini bulduğunu sorgulamaya başlar.
• “Neden benim başıma geldi?”
• “Bu adil bir durum değil”
• “Bu bana nasıl olur”

Ailelerin görme engelli çocukları için yapabilecekleri şunlardır:

• Çocuğun temel hareket becerilerini kazanması için yürüme, parmak ucunda yürüme, topa tekme atma, sıçrama, çizgi çalışmaları ve kağıt katlama gibi uygulamalar yaptırmak
  • Vurma, fırlatma ve yakalama gibi hareketleri yapması için çocuğa top vererek birlikte oynamak
  • Çocuğun sandalye ya da koltuğa oturması için yardım etmek
  • Çocuğun koordinasyon gelişimine yardımcı olması için sandalye, üç tekerlekli bisiklet, oyuncak araba gibi araçları kullanmasına fırsat vermek

Görme engellilere verilen eğitim türleri;

• Normalleştirme
• Bütünleştirme
• Birlikte Eğitim
• Kaynaştırmadır.

Yatılı okul maliyet açısından pahallı ve görme engelli öğrenciye de yeterli kişilik gelişimini engelleyen bir sistemi olduğundan artık aileler çocuklarını bu tür okullar yerine tam zamanlı kaynaştırma uygulamalarını tercih etmektedirler.

Görme engellilerin eğitiminde;

• Erken tanı
• Ana-Baba Eğitimi 
• Hareket Eğitimi
• Duyuların Eğitimi 
• Akademik Beceriler, dikkat edilmesi gereken noktalardır.

Görme engellilerin engel durumuna göre rehabilitasyon programının hazırlanması önemlidir. Bu doğrultuda, engelli bireyleri mesleki eğitime hazırlayıcı ve el kol hareketleri ve koordinasyonlarını geliştirici iş kollarında eğitim ve istihdamı sağlanmalıdır. Görme engelli bireylerin kapasiteleri belirlenmeli ve buna yönelik uzmanlaşmış kişilerden mesleki rehabilitasyon konusunda eğitim almaları sağlanmalıdır. Eğitimden sonra ise işe yerleştirilmeleri konusunda destek sağlanmalıdır. İş ortamları da buna göre hazırlanmalı ve onların uyumu hususunda onlara yardım etmek gerekmektedir. Psiko-sosyal rehabilitasyon
ile onların iş yerine alışmaları konusunda destek olunmalıdır.

İşitme cihazları çocuğun; işitme kalıntısından en üst düzeyde yararlanabilmesine,
etraftaki sesleri tanımasına ve bu sesler hakkında bilincinin artırmasına, özgüveni yüksek, çevresi ile sürekli iletişimde bulunan bir birey olmasına, sözel dil becerilerinin gelişmesine ve konuşmasının anlaşılırlığının artmasına yardımcı
olan araçlardır.

İşitme cihazının türleri bulunmaktadır. Bunlar:
• Kulak arkası
• Kulak içi
• Kanal içi
• Gözlük tipi
• Cep tipidir.

İşitme engellilerin eğitiminde kullanılan bazı iletişim yöntemleri bulunmaktadır. Bunlar; doğal işitsel sözel yöntem, total yöntem, iki dil yöntemidir.

Doğal işitsel sözel yaklaşımın ana hedefi işitme engelli bireyi işiten toplumun içine almaktır.

Ailenin işitme engelli çocuğu ile iletişimi sürdürmesi hususunda yapması gerekenler şu şekildedir:
• Çocuğun dikkatini çekmek için onun el ve ayaklarına dokunma ve hareket ettirme
• Göz teması kurana kadar bekleme ve ondan sonra tepki verme
• Çocuğun yüzünü annenin görebileceği biçimde tutması
• Çocuğun görsel alanı içinde konuşma
• Kısa ve basit mesajlar içeren ifadeler kullanma
• Pozitif yüz ifadeleri yapma
• Çocuğun ilgilenebileceği nesnelere dikkatini çekme
• Nesneyi göstermeden önce ve gösterdikten sonra nesnenin adını ifade etme

• Zihinsel özür
• Fiziksel özür
• Duyusal özür
• Duygusal yoksunluk
• Uyaran eksikliği
• Psikolojik bozukluklar
• Otizm
• Uzun süren ve sık tekrar eden hastalıklardır.

Çocukların konuşmayı öğrenme sürecinde ailenin yapması gerekenler
aşağıda sıralanmaktadır:
• Çocukla konuşmak için zaman ayırma ve onun kendisini ifade etmesini sağlama
• Çocuğun bir şey söylemesine ve sorulanlara yanıt vermesine fırsat tanıma
• Günde en az 1 saat çocukla yüzyüze konuşma ve kitap okuma için zaman ayırma
• Odada elektronik aletler ve sesin yüksek olmadığı ortamda iletişim kurmayı deneme
• Çocukla olabildiğince fazla konuşma
• Konuşurken çocuğa bakma ve çocuğun dinlediğinden emin olma
• Çocuğun konuşmaya çalışmasını övgü ile pekiştirme

Sosyal hizmetin mesleki aktiviteleri:
• Toplumun kapasite gelişimini sağlamak
• Sorun çözme yeteneğini arttırmak
• Bireyler, gruplar ile kaynaklar ve hizmetler arasındaki bağlantıyı kurmak
• İnsancıl ve eşitlikçi sosyal hizmet sistemi doğrultusunda çalışmak
• Sosyal politika gelişimine katkıda bulunmak
• Yeni bilgi ve becerilere ulaşmak için araştırma yapmaktır.

Engellilere yönelik sosyal hizmet müdahalesinin odağı, engellilerin toplumsal engellenmeden kaynaklanan çeşitli sorunlarla baş edebilme yeteneğinin gelişmesine katkıda bulunmaktır. Bu sağlanırken engellinin belirli durumlarda atılgan tepki vermesi hedeflenir. Bu tepkiler:
• Değişmesini istediğinin ne olduğunu bilmesi ve isteğini bildirmesi
• İsteğine neden bulması
• Diğer kişilere saldırmaktan kaçınması gibi tepkilerdir.