ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 4

Bakım kültürü, bakıcı personel arasında sağlıklı bir sosyal ilişki kurulmasını, bakıcı personelin bakım merkezine uyumunu, kimlik kazanmalarını ve iyi bir çalışma atmosferinin oluşmasını sağlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Modern ve sosyal devlet anlayışının getirisi olarak tüm bireylerin yaşamlarını en rahat ve mutlu geçireceği mekânın kendi sosyal ortamları olduğu kanaati engelli hizmetlerinde bir dönüşüm olarak evde bakım hizmetlerini doğurmuştur. Eğer başka bir gereksinim yoksa, bakım kişinin en rahat olduğu yer olan evinde yapılmalıdır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Türkiye’de bakım hizmetleri Sağlık Bakanlığı, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, bu bakanlıkların denetimiyle yerel yönetimler ve özel kuruluşlar (şirket vs.) tarafından verilmektedir. Bu durumda sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Resmi kurumlarda kişisel bakım hizmetleri; Banyo yaptırılması, Tuvalet ihtiyacını gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması, Tırnaklarının kesilmesi, Saçlarının taranması, Dişlerinin temizlenmesi, Yemek ve içecek ihtiyacının giderilmesi, El, yüz ve ayak temizliği, Sakal tıraşının yapılması, İstenmeyen tüylerin temizlenmesi,  Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması, Burun ve kulak temizliğinin yapılması, Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi, Odasının temizlenmesi, Çamaşırlarının yıkanması,Tehlikelere karşı korunması ve gözetilmesi gibi pek çok hizmeti kapsarken "Sağlık kurumlarınca önerilen tedavinin uygulanması" ve "İlaçların güvenli bir şekilde temin edilmesi ve saklanması" sağlık hizmeti olduğundan sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Gündüzlü hizmet veren merkezde; bakılan her otuz altı bakıma muhtaç engelli için bir mesleki personel ve her kırk sekiz bakıma muhtaç engelli için bir sağlık personeli, her altı bakıma muhtaç engelli için bir bakıcı çalıştılır. Bu durumda 60 bakıma muhtaç engelli için 10 tane bakıcının bulunması gerekir.

Bakıma muhtaç birey tanımı yukarıda ve bakıcı personel tanımı aşağıda bakım elemanları başlığının altında tanımlanmıştır. Yönetmeliğe göre özel bakım merkezlerinde görev yapan mesleki personel: aldığı lisans eğitimi ile sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı, psikolog, psikolojik danışman, gerontolog, çocuk gelişimci ve ergoterapist unvanına sahip olanlar ile fakültelerin özel eğitim bölümü mezunlarını ifade etmektedir. Hemşire ve bakım teknikeri sağlık elemanı olarak geçtiğinden sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Günümüzde demografik ve toplumsal yapıda meydana gelen köklü değişiklikler, uzun süreli kurumsal bakım hizmetlerindeki yetersizlikler, insani gerekçeler, sağlık hizmetleri harcamalarında artan maliyetler, sosyal güvenlik sistemindeki değişikliler, kurum bakımının verimsizliği, yetersizliği, bilim, teknoloji ve sosyal haklarda meydana gelen gelişmeler, evde bakımı zaruri hale getirmiştir. Bu durumda sorunun doğru cevabının C şıkkında yer aldığı görülmektedir.

Bakıma muhtaç kişilerin kişisel gelişimlerini, morallerini güçlendirmeyi, hayata bağlılıklarını artırmayı, iç dünyalarıyla barışık olmalarını, manevi sapma ve korkularını gidermeyi amaçlayan sosyal nitelikli ve insan odaklı bakım hizmeti, manevi bakımı tanımladığından doğru cevap E şıkkıdır.

Sosyal Destek ve Danışmanlık Hizmetleri: Resmî işlemler, ev onarımı işleri, finans, ayak işlerini yapma, ulaşım ve fatura ödemeleri gibi işlemlerin takip edilmesi, haftalık olarak yaşlı ziyareti, yazışma ve onlara arkadaş bulma, komşuluk ve yakınlarla olan ilişkilerin düzenlemesi olarak tanımlanmaktadır. Örnek durumda da Ahmet Bey'in aldığı fatura ödeme takip hizmeti bu hizmet içinde değerlendirileceğinde doğru cevap A şıkkıdır.

Bakım elemanının ahlaki sorumluluk ve görevleri:

İnsan sevgisi, hoşgörü ve bakıma muhtaçlara saygı,

Sosyal fedakârlık,

Etkin iletişim ve sosyal diyalog becerisi,

Empatik ve kontrollü duygusal yaklaşım,

Sabır ve psikolojik yönden strese dayanıklı olmak,

Mesleki liyakat ve mesleki sorumluluk, 

Farkındalık ve ayrımcılık yapmama, 

Mahremiyet ve gizlilik, 

Maddi ve psikososyal istismardan kaçınma,

Sağlıklı iş ilişkileri ve kurumsal sadakat şeklinde sıralanabilir. Ancak hayırseverlik bunlardan biri değildir dolayısıyla sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Sosyal çevrenin engelli bireye yönelik meraklı bakışları bakıcı aile bireylerinde ve engellilerde suçluluk, ayıplanma gibi pek çok karmaşık duygunun oluşmasına neden olmaktadır. Bu ön yargılar engelli bireyler ve aileleri sosyal izolasyon ve dışlanma sorunu ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Toplumda bilinçsizce hareket eden bazı insanlar engelli bireyi “deli, özürlü, geri zekâlı, hasta” gibi kavramlarla yaftalamaktadır. Bu tarz aşağılayıcı sözlere maruz kalmak, aileleri ve engellileri incitmektedir.

Örnek durumda annenin yaşadığı en belirgin sorun sosyal dışlanma olduğundan sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Engellilerin bakım ve korunması 1982 Anayasa’nın bazı maddeleri, 52 maddeden
oluşan ve 2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı Engelliler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki kanun ve Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan 2005 yılında yürürlüğe giren 25751 sayılı Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik tarafından yürütülmektedir.

2006 yılında yürürlüğe giren Bakıma Muhtaç Engellilerin Tespiti ve Bakım Hizmeti
Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmeliğe göre bakıma muhtaç engelli; günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olduğu ve gelirleri toplamı kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarının, bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olduğu bakım raporu ile tespit edilen bireydir. 2013 tarihli Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği ise “Bakıma muhtaç engelli bireyi; engellilik sınıflandırmasına göre ağır engelli olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişi” olarak tanımlanmaktadır. Bakım; hayati önem arz eden fiziki, psikolojik ve sosyal aktivitelerin ve fonksiyonların sağlanmasında, yeniden yerine getirilmesinde ve uyumunda bakıma muhtaç kişiye yardımcı olmaktır. Temel ihtiyaçlarını yeterince karşılayamayan, hayat kalitesinden uzaklaşan, kişinin şahsi tercihlerini kullanmada ve hayatının devamının sağlanmasında kurum, aile, akraba veya uzmanların desteğine ihtiyaç duymasıdır (Genç ve Danış, 2011).

Evde bakım: Bakım hizmeti bakıma muhtaç engellinin yakını veya bakıcı personel tarafından ikametgâhında verilir.

Merkezde bulunan engelliler, engellilerin aileleri ve yakınları ile sosyal hizmetin yöntem ve tekniklerini kullanarak mesleki çalışmalar yapmak, bildirimi yapılan engelliler hakkında sosyal inceleme raporu düzenlemek. Yapılan çalışmaları kaydetmek ve mesleki araştırma ve incelemelerde bulunmaktır (Engellilerin Bakımı, Rehabilitasyonu ve Aile Danışmanlığı Hizmetlerine Dair Yönetmelik, 2010).

Bakım merkezlerindeki mesleki uygulamalar mesleki personel tarafından yürütülür.
Mesleki personel, aynı Yönetmeliğin 4. maddesinin (Değişik:R.G.:23/10/2007-26679) (g)fıkrasına göre; aldığı lisans eğitimi ile sosyal çalışmacı, psikolog, çocuk gelişimci, fizyoterapist unvanına sahip olan kişilerden oluşur. Bakım merkezindeki sağlık hizmetleri de hemşire, ebe, sağlık teknisyeni veya sağlık memuru unvanına sahip olan personel tarafından yürütülür (Değişik:RG-21/10/2010-27736).

Psikososyal destek hizmetleri;
• Bakıma muhtaç engelli ailesinin, engelliyi ve engel durumunu kabullenmesine, bilgilendirilmesine yönelik kişisel veya grup çalışması yöntemiyle verilecek
hizmetleri,
• Bakıma muhtaç engellinin, özrünü, mevcut durumunu ve yerleştirildiği ortamı
kabullenmesine, bilgilenmesine ve gelişim alanlarında desteklenmesine yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,
• Engelli ve ailesinin sosyal hakları ve mevcut kaynakların kullanılmasına yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,
• Engellinin bağımsız yaşama, sosyal hayata uyumuna ve katılımına yönelik sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinlikler ile düzenlenecek bu tür etkinliklere
katılabilmesi için refakat hizmetleri,
• Engellinin terk edilme, ret edilme, engel durumunu kabullenememe, ümitsizlik, intihar etme, yalnızlık, sevgisizlik gibi olumsuz duygulardan kurtarılmasına ve depresyon ve stres gibi durumların yaşanmasının engellenmesine yönelik
kişisel veya grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri kapsamaktadır

Bireysel bakım planı: Bakıma muhtaçengelli bireyin bakımına ilişkin fiziksel,psiko-sosyal ve benzeri alanlarda yaşanan sorunları, bu sorunların sebeplerini, hangi alanlarda bakıma ihtiyacıolduğunun belirlenmesini, bu alanda yapılabilecek çalışmaları içeren plana denir.

Evde bakım hizmetleri; tıbbi hizmetlerin, sosyal hizmet müdahalesi ile bütünleşerek ekip üyelerinin iş birliği ve eşgüdümü ile sürekli, kapsamlı ve organize bir çalışma sonucu sunulan koruyucu, önleyici ve tedavi edici hizmetler bütünüdür.

Tıbbi sosyal hizmet, hastalığı ve tedavisi sırasında hastayı etkileyen sosyal ve duygusal sorunların çözümüyle uğraşmak amacıyla sosyal vaka çalışması ve grup çalışması yöntemlerinin kullanıldığı sosyal hizmet mesleğinin bir uygulama alanıdır.