ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 25

Sosyal hizmetin mesleki aktiviteleri

- Sorun çözme yeteneğini arttırmak

- Sosyal politika gelişimine katkıda bulunmak

- Toplumun kapasite gelişimini sağlamak

- Bireyler, gruplar ile kaynaklar ve hizmetler arasındaki bağlantıyı kurmak

- İnsancıl ve eşitlikçi sosyal hizmet sistemi doğrultusunda çalışmak

- Yeni bilgi ve becerilere ulaşmak için araştırma yapmaktır.

2011 yılında çıkarılan “Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile kanun ve kanun hükmündeki kararnamelerde çürük, özürlü ve sakat kelimeleri kaldırılmış ve yerine engelli kelimesini konulması kararlaştırılmıştır.

Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedenle iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye ortopedik engelli, bu duruma yol açan durumlara ise ortopedik engel denmektedir. Ulusal Engelliler Veri Tabanı (ÖZVERİ) 2013 istatistiklerine göre 324.745 ortopedik engelli birey vardır. Ortopedik engelli, kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve fonksiyon kaybı olan kişidir. El, kol, ayak, bacak, parmak ve omurgalarında; kısalık, eksiklik, fazlalık, yokluk, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu, kas güçsüzlüğü, kemik hastalığı olanlar, felçliler, serabrel palsi, spastikler ve sipina bifida olanlar bu gruba girmektedirler.

Ortopedik engelli, kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve fonksiyon kaybı olan kişidir. El, kol, ayak, bacak, parmak ve omurgalarında; kısalık, eksiklik, fazlalık, yokluk, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu, kas güçsüzlüğü, kemik hastalığı olanlar, felçliler, serabrel palsi, spastikler ve sipina bifida olanlar bu gruba girmektedirler. Herhangi bir nedenle konuşamayan veya konuşmanın hızında, akıcılığında, ifadesinde bozukluk olan ve ses bozukluğu olan kişilerdir. İşittiği halde konuşamayan, gırtlağı alınanlar, konuşmak için alet kullananlar, kekemeler, afazi, dil-dudak-çene-damak yapısında bozukluk olanlar bu gruba girmektedir.

Konuşma ve dil gelişimini etkileyen sorunlar başlıca şunlardır. Zihinsel özür, fiziksel özür, duyusal özür, duygusal yoksunluk, uyaran eksikliği, psikolojik bozukluklar, otizm, uzun ve sık tekrarlayan hastalıklar. Uyaran Eksikliği; Çocuğun dikkatini çeken, gelişimine etki eden ve yokluğunda olumsuz etkileneceği araç ve gereçlerin olmaması dil ve konuşma gelişimini olumsuz olarak etkilemektedir.

Çocukların konuşmayı öğrenmesi çok karmaşık bir süreçtir. Bu aşamada anne babaların katkısı çok büyüktür. Çocukların konuşmayı öğrenme sürecinde ailenin yapması gerekenler aşağıda sıralanmaktadır.

- Çocukla konuşmak için zaman ayırma ve onun kendisini ifade etmesini sağlama

- Çocuğun bir şey söylemesine ve sorulanlara yanıt vermesine fırsat tanıma

- Günde en az 1 saat çocukla yüzyüze konuşma ve kitap okuma için zaman ayırma

- Odada elektronik aletler ve sesin yüksek olmadığı ortamda iletişim kurmayı deneme

- Çocukla olabildiğince fazla konuşma

- Konuşurken çocuğa bakma ve çocuğun dinlediğinden emin olma

- Çocuğun konuşmaya çalışmasını övgü ile pekiştirme.

Sosyal hizmet dayanışma ve yardım etme mesleğidir, toplumsalı hedef alır ve bilimsel yöntemlerle ve profesyonel meslek elemanları ile insanlara hizmet etmeyi amaçlar. Sosyal hizmet toplumda var olan engeller, eşitsizlikler ve adaletsizliklerle ilgilenir. Bireysel ve sosyal sorunların yanı sıra krizlere ve aciliyeti olan durumlara müdahale eder. Birey ve çevresi arasındaki bütüncül bakışıyla çeşitli beceri, teknik ve etkinlikleri kullanır. Sosyal hizmet müdahaleleri birey odaklı psikososyal süreçlerden sosyal politika, planlama ve geliştirmeyi kapsar. Sosyal hizmetin tanımında “dengesizlik” kavramı ön plandadır ve dengesizliği açıklamaya çalışır. Ramsay (2003) dengesizliği istenilmeyen sosyal işlevsellik durumu olarak belirtmektedir. Sallee (2003) ise bireylere toplum düzeyinde müdahaleyi iki yönlü yaklaşım olarak ortaya koymaktadır. Ramsay’a (2003) göre sosyal hizmetin amacı, bireylerin kendi ve çevreleri arasındaki dengesizlikten ortaya çıkan sorunları en aza indirmek ve çözmektir. Hofman ve Sallee (1994) sosyal hizmeti insanların birliktelikleri, farklılıkları ve çatışmaları arasındaki bağlantıyı sağlayan meslek olarak tanımlar. Sosyal hizmet uzmanları bireyden topluma kadar değişen karmaşık sistemlerin değişimini kolaylaştırır. NASW tarafından ise sosyal hizmet,“bireylerin, grupların ve toplulukların kapasitelerini arttırmak, yaşam kalitesini yükseltmek, toplumla birey arasındaki karşılıklı yararları gözeten dengeyi sağlayacak hareketleri tesis veya restore etmek için bu amaç doğrultusunda değiştiren mesleki aktiviteler” olarak tanımlanmıştır.

Aileler, işitme engelli çocuğun içinde bulunduğu durumu anlamak ve onların konuşma becerilerini geliştirmek için birtakım etkinlikler yapabilir. Bunlar aşağıda yer almaktadır.

- Çocuğun sesleri fark etmesini sağlamak

- Çocuğa “sesi duydun mu?” diyerek tepkisini anlamak

- Çocuktan ses ve ses kaynağını eşleştirmesini istemek

- Çocuğu sese kaşı tepki verdiğinde ödüllendirmek

- Çocuk için eğlenceli olabilecek dinleme alışkanlıkları geliştirmek

- Çocuğun aktif katılımını sağlamak

- İçinde bulunulan zaman ve mekan hakkında konuşmak

- Çocuk odaklı konuşmak ve onun ilgisini çekecek konular bulmak

- Basit ve kısa cümleler kullanmak

- Açık ve anlaşılır konuşmak

- Çocuğun istediğiniz şeyleri yanıtlaması için fırsat vermek

- Anlaşılıncaya kadar söyleneni tekrar etmek.

Total yöntem, dil ediminde kullanılmakta olan sözel, işitsel, yazılı ve işarete dayalı tüm yöntemleri kullanmaya dayanan bir eğitim yöntemidir. Bu yöntemi savunanlar ileri ve çok ileri derecede işitme kaybı olan çocukların görme duyusu ile işaretler, dudak okuma, yazı gibi yöntemler ile desteklenmesi gerektiğini düşünerek işitme engelli çocukların eğitiminde tüm yöntemlerin birlikte kullanılmasını savunmaktadırlar. İşitme engelliler grubunun işitme kayıplarının derecesi, dikkat ve dinleme becerileri zihinsel süreçlerindeki farklılıklar ve iletişim güçlükleri göz önünde bulundurulduğunda, total yöntem tüm bu farklılıklara cevap verebilecek çok etkili bir yöntem olarak görülmektedir.

İşitme cihazı çevredeki sesleri önce elektriksel uyarıya, daha sonra yükselterek tekrar işitsel uyarıya dönüştürür. Üç temel parçası vardır; mikrofon, yükseltici ve alıcı. Dışarıdan gelen ses, mikrofon tarafından yükselticiye gönderilir. Burada yükseltilen ses alıcı tarafından kulak kalıbına gönderilir. Kulak kalıbı yoluyla, yükseltilmiş olan ses kulak zarına ulaşır. İşitme cihazının türleri bulunmaktadır. Bunlar:

- Kulak arkası

- Kulak içi

- Kanal içi

- Gözlük tipi

- Cep tipi İşitme cihazlarının dışında işitmeyi sağlayacak bazı yardımcı araçlar bulunmaktadır. Bunlar, yüz yüze iletişim, radyo ve televizyon dinlemeye yardımcı cihazlar, telefonda konuşmaya yardımcı cihazlar, çevredeki sesleri duymaya yardımcı sistemlerdir. Yüz yüze iletişimde en yaygın olarak FM sistemleri ve Loop sistemleridir. Bunların yanında, telefon yükselticisi ve alarm sistemleri de kullanılmaktadır. Ortez ise ortopedik engelli bireylerin kullandığı bir araçtır.

Görme yetersizliği olan öğrenciler için en önemli eğitim, normalleştirme eğitimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Normalleştirme eğitimi de kaynaştırma, bütünleştirme ve birlikte eğitim kavramlarını ortaya çıkarmıştır. Bütünleştirme ilkesine göre, görme yetersizliği olan bireyler de toplumun bir parçasıdır. Sosyal hayata entegre olmaları ve toplumsallaşmaları amaçlanır.

Dünya Sağlık Örgütünün 1980 yılında yayınlamış olduğu bildirgesinde engellilikle ilgili temel kavramlar tanımlanmış ve engelliliğin sağlık boyutuna ağırlık veren bir sınıflandırmayla bu konuda üç ayrı kategoride tanımlama geliştirilmiştir. Bu kategoriler; yetersizlik, özürlülük ve engelliliktir.

“Engelli, doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaşamın gereklerine uyamama durumunda olup, korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyacı olan kişi”yi ifade etmektedir.

Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedenle iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye ortopedik engelli denir.

Ortopedik engelli, kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve fonksiyon kaybı olan kişidir. El, kol, ayak, bacak, parmak ve omurgalarında; kısalık, eksiklik, fazlalık, yokluk, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu, kas güçsüzlüğü, kemik hastalığı olanlar, felçliler, serabrel palsi, spastikler ve sipina bifida olanlar bu gruba girmektedirler.

Ortopedik engele sahip bireyler tedavi ve rehabilitasyon amacıyla bazı yardımcı araçlar kullanmaktadır. Bunlar: protez, ortez, tekerlekli sandalyeler, yürüteçler, koltuk değnekleri ve bastonlar, diğer yürüme araçları, diğer ekipmanlardır.

Engelli çocuğa sahip anne babaların geçirdiği evreler ve gösterdikleri davranışlar şöyle sıralanabilir; şok, inkar depresyon, suçluluk, kızgınlık, pazarlık, Kabul ve uyum.

İşitme cihazının türleri şunlardır; kulak arkası, kulak içi, kanal içi, gözlük tipi, cep tipi.

Kaynaştırma yoluyla eğitimden yararlanamayan öğrenciler İşitme Engelliler İlköğretim Okullarında eğitim görmektedirler. Bu okullarda sınıf mevcudu en fazla 10 öğrenciden oluşmaktadır.

İşitme engellilerin eğitiminde kullanılan bazı iletişim yöntemleri bulunmaktadır. Bunlar; doğal işitsel sözel yöntem, total yöntem ve iki dil yöntemidir.