ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 10

Sağlık sorunları yaşama

Sosyal adalet, insan hakları, kolektif sorumluluk ve farklılıklara saygı sosyal hizmetin odağını oluşturan ilkelerdir.

Engellilerin istihdamı önündeki engeller bir bütün olarak değerlendirildiğinde bu engellerin birbirlerine bağlı etmenler olduğu görülmektedir. Engellilerin istihdamı konusundaki politikaların yetersizliği, engellilerin istihdamdan önce yeterince eğitilememeleri, engellilerin eğitim ve vasıf düzeylerinin düşük olması, genel olarak toplumun engellilere yönelik önyargıları, işverenlerin engellilere yönelik olumsuz tutumları vb. nedenler engelli istihdamı önündeki başlıca engellerdir.

Engellilerin sosyal yaşamla bütünleşebilmelerinin, toplumsal hayata tam katılımlarının sağlanması önünde yoksulluk, eğitim, ulaşım, fiziki çevre ve konut, rehabilitasyon, engeli için gerekli araç-gereçlerin temin edilememesi ve de istihdam gibi birçok sorunlar mevcuttur

İstihdam öncesi okul eğitimi, mesleki eğitimler, işe ulaşım, iş yerlerindeki mimari yapının engellilere uygunluğu ve engelli bireyleri istihdam edecek olan işverenler ile engelli bireylerle çalışacak olan bireylerin onları kabulleniş durumları bu süreci etkileyen diğer faktörlerdir.

Tablo 7.1 İşyerlerinin Özürlü İstihdamı Konusunda Yaşadıkları Başlıca Sorunlar

Kota sisteminin diğer yöntemlere göre üstün olduğu noktalar: Kota yöntemi bir zorunluluğa dayanmasına rağmen işçi sayısı 50’yi aşan özel sektör işyerlerinin % 3, kamu işyerlerinde % 4 oranında engelli istihdamı ülkemiz açısından sağlanmış olmaktadır. Kota yöntemi engellilerin iş piyasalarına girmelerinin en kolay yöntemidir. İşverenlere kota kapsamında engelli işçi bulma noktasında Türkiye İş Kurumu aracılık etmektedir. Dolayısıyla engellilerin İş-Kur’a müracaat etmeleri gerekmektedir. Bu durum engellilerin mevcut işlere yönelik İş-Kur tarafından düzenlenen mesleki eğitim imkânlarından faydalanmalarına da yardımcı olacaktır.

Korumalı işyerleri diye adlandırılan yerler, engelin ağırlığı nedeniyle normal bir mesleği yürütemeyecek durumda olan engelli bireyler için, özel bütçe veya genel bütçeden yardım alınarak açılan işyerleridir.

Kooperatif Çalışma Yöntemi Son olarak bu yöntem ise, engelli bireylerin işbirliği ve de devletin desteğiyle oluşturulabilecek bir yöntemdir.

Ochoa, Mueller, Pomjanek, Magturo, Bueno, Fung işverenlerin engelli çalışanlara karşı duygu ve düşüncelerini belirlemek amaçlı yaptıkları çalışmalarında 150 işveren ile çalışmışlardır. Yöntem olarak tarama modelini kullanmışlardır. Araştırma sonucunda, işverenlerin genellikle engelli işçileri hükümetin koyduğu kota kontenjandan dolayı işe aldıklarını, işverenlerin fiziksel engelli işçilerin normal işçiler kadar yoğun ve zor işler yapamayacaklarını, iş koşullarına fazla uyamadıklarını düşündüklerini, iş başvurusu yapanlar arasından normal olanları tercih ettiklerini belirlemişlerdir.

Sosyal güvenlik hakkı; insan onuruna yaraşır bir yaşam seviyesinde, kişiliğin, sosyal uyum temelinde serbestçe gelişimini sağlamak amacıyla, bireye yönelik tehlikelerin önlenmesi ve zararlarının giderilmesi hakkı olarak tanımlanabilir.

İstihdam, birey için ekonomik getirisi olan bir işleve aracı olan bir unsur olmakla birlikte, bireye sosyal hayata katılma konusunda da ciddi olanaklar sağlamaktadır. Kişi bu sayede toplumda görünür hale gelir ve böylece özgüveni gelişir. İstihdam alanı aynı zamanda da insana özgüven sağladığı için belki de hayatın maddi ve manevi devamında önemli bir alandır.

Engellilerin toplumla bütünleşmesinin önündeki en önemli engellerden biri istihdam sorunudur. Toplumun en dezavantajlı kesimlerinden olan engelliler, birçok alanda olduğu gibi çalışma yaşamına da tam ve etkin bir katılım sağlayamamaktadır. Birçok sosyal, ekonomik ve kültürel problemle başa çıkma zorunluluğu olması, engelli bireylerin çalışma yaşamına yeterince katılamamalarına neden olmaktadır.

Engellilerin sosyal yaşamla bütünleşebilmelerinin, toplumsal hayata tam katılımlarının sağlanması önünde yoksulluk, eğitim, ulaşım, fiziki çevre ve konut, rehabilitasyon, engeli için gerekli araç-gereçlerin temin edilememesi ve de istihdam gibi birçok sorunlar bulunmaktadır.

Ülkemizde işyerlerinde 1475 sayılı İş Kanunu gereğince %3 oranında engelli istihdamını zorunlu kılan yasal düzenleme vardır.

İşverenlerin engelli kişi çalıştırmak istememelerinin nedenleri ülkelere göre farklılıklar göstermektedir. Ülkemizde de bu konuda bazı araştırmalar yapılmış, işverenlerin eğilimlerinin tespitine çalışılmıştır. Araştırma bulgularına göre işverenlerin engelli kişi çalıştırmak istememelerinin nedenleri uyumsuz oldukları (%16,6), güvensiz oldukları (%31), işe uygun olmadıkları (%33,4) gibi
gerekçelerle engelli kişileri çalıştırmak istememektedirler.

Engelli istihdam etme yöntemleri kota sistemi, korumalı iş yerleri yöntemi, kişisel çalışma yöntemi, evde çalışma yöntemi ve kooperatif çalışma yöntemidir.

Kota sisteminin diğer yöntemlere göre üstün olduğu noktalar: Kota yöntemi bir zorunluluğa dayanmasına rağmen işçi sayısı 50’yi aşan özel sektör işyerlerinin % 3, kamu işyerlerinde % 4 oranında engelli istihdamı ülkemiz açısından sağlanmış olmaktadır. Kota
yöntemi engellilerin iş piyasalarına girmelerinin en kolay yöntemidir. İşverenlere kota kapsamında engelli işçi bulma noktasında Türkiye İş Kurumu aracılık etmektedir. Dolayısıyla engellilerin İş-Kur’a müracaat etmeleri gerekmektedir. Bu durum engellilerin mevcut işlere yönelik İş-Kur tarafından düzenlenen mesleki eğitim imkânlarından faydalanmalarına da yardımcı olacaktır.

Korumalı istihdam, kişisel noksanlıkları veya engelleri nedeniyle yaşamlarını normal bir mesleki faaliyetle kazanamayacaklar için özel olarak düzenlenip, kurulan işyerlerindeki istihdam türüdür. Bu yöntem hem kota rejimini hem de ayrımcılığı önlemeye yönelik
mevzuat yöntemini kabul eden ülkeler tarafından uygulanmaktadır.

Anayasada en temel haklardan biri çalışma hakkıdır. Kanunda da belirtildiği üzere çalışma hakkı engelli olsun ve ya olmasın herkesin hakkıdır. Dolayısıyla iş sahibi olmak, o işte başarılı olmak ve bu sayede onurlu bir hayat sürmek tüm insanların olduğu gibi engellilerin de hakkıdır.