ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 20

Bütün düzeltmelere rağmen iki gözü ile görmesi 1/10 ile 1/30 arasında yer alan, bir takım özel donanımlar kullanmadan normal yaşantısını sürdüremeyen kişiler “az gören” olarak nitelendirilmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

36-55 db arası “orta” derecede bir işitme kaybıdır. Bu kişiler, cihazsız konuşmaları
takipte ve anlamada zorluk çekerler. Doğru cevap C seçeneğidir.

Apraksi, istemli konuşmanın üretiminde sıralı konuşma hareketlerinin motor planlanmasında oluşan bozukluk sonucu ortaya çıkan motor konuşma bozukluğudur. Normal kas tonusu ve koordinasyonuna rağmen, amaca yönelik hareketler yerine getirilemez. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Afazi beyinde meydana gelen hasar sonucu, dil ve konuşmanın bozulması ve anlaşılamamasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

En eski model, moral modeldir. Bu modele göre engellilik, doğrudan günahkârlık ve kötülüğe bağlıdır. Engelliliğin moral olarak değerlendirilmesi ilk olarak beşeri kültürlerde
gelişmiştir ve Orta Çağın sonuna kadar bu konuda egemen görüş olarak kalmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Zihinsel Engelli: Çeşitli derecelerde zihinsel yetersizliği olan kişidir. Zekâ geriliği olanlar (mental retardasyon), Down Sendromu, Fenilketonüri (zekâ geriliğine yol açmışsa) bu gruba girer. İşitme Engelli: Tek veya iki kulağında tam veya kısmi işitme kaybı olan kişidir. İşitme cihazı kullananlar da bu gruba girmektedir. Görme Engelli: Tek veya iki gözünde tam veya kısmi görme kaybı veya bozukluğu olan kişidir. Görme kaybı ile birlikte göz protezi kullananlar, renk körlüğü, gece körlüğü (tavukkarası) olanlar da bu gruba girmektedir. Ortopedik Engelli: Kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve fonksiyon kaybı olan kişidir. Kol, ayak, bacak, parmak ve omurgalarında kısalık, eksiklik, fazlalık, yokluk, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu, kas güçsüzlüğü, kemik hastalığı olanlar, felçliler, serebral palsi, spastikler ve spina bifida olanlar bu gruba girmektedir. Dil ve Konuşma Engelli: Herhangi bir nedenle konuşamayan veya konuşmanın hızında, akıcılığında, ifadesinde bozukluk olan ve ses bozukluğu olan kişidir. İşittiği halde konuşamayanlar, gırtlağı alınanlar, konuşmak için alet kullananlar, kekemeler, afazi, dildudak-damak-çene yapısında bozukluk olanlar bu gruba girmektedir.

Nedenler değişik sınıflamalar halinde ele alınabilmektedir. Bir kısım nedenler bireyin kendisinden kaynaklanır, bir kısmı çevreden kaynaklanır. Çoğunlukla nedenler bireyin gelişim aşamaları dikkate alınarak açıklanır. Kalıtım, beslenme, hastalık, kazalar, eğitimsizlik, gelenek ve görenekler genellikle engelli hale gelmenin belli başlı nedenleri olmaktadır (Eripek, Özsoy ve Özyürek, 2002).

Doğum Anı Nedenleri:

• Plasenta ve Göbek Bağı İle İlgili Anormallikler • Anormal Doğum Sancıları • Doğumun Zor Olması Sonucu Bebeğin Beyninin Zedelenmesi • Aletle veya Müdahale İle Yapılan Doğumlar • Çoğul Doğum (İkiz, Üçüz vb ) • Doğum Anındaki Ciddi Bulaşıcı Hastalıklar • Çok Erken veya Geç Doğumlar • Aşırı Kanamalar • Doğum Sırasında Yapılan Yanlış Müdahaleler  • Düşük Ağırlıklı Doğum • Sarılık

Literatürde işitme kaybı dereceleri şu şekilde sınıflandırılmaktadır (Atala, 1996): • 0-20 db arası “normal” işitme kaybıdır. Bu kişiler işitmede zorluk ve konuşmada bozukluk çekerler ve işitme cihazı kullanmaları gerekir. • 21-35 db arası “hafif ” işitme kaybıdır. Bu kişiler karşılıklı konuşmayı anlamada güçlükler yaşarlar. • 36-55 db arası “orta” derecede bir işitme kaybıdır. Bu kişiler, cihazsız konuşmaları takipte ve anlamada zorluk çekerler. • 71-90 db arası“şiddetli” işitme kaybıdır. Şiddetli işitme kaybı olan kişiler, çevredeki gürültüleri kolaylıkla ayırt edebilirler, seslileri anlar fakat sessizleri anlayamazlar. Yüksek sesleri 35 cm uzaktan duyabilirler. Bu kişilerin konuşma eğitiminin yanı sıra özel eğitim de almaları gerekmektedir

Apraksi : İstemli konuşmanın üretiminde sıralı konuşma hareketlerinin motor planlanmasında oluşan bozukluk sonucu ortaya çıkan motor konuşma bozukluğudur. Normal kas tonusu ve koordinasyonuna rağmen, amaca yönelik hareketler yerine getirilemez. Seslerin çıkarılması için gereken kasların pozisyonlanmasında güçlük vardır. Konuşma organlarında amaca yönelik davranışların ortaya konulamamasıdır. Kişi ifade etmek istediği şeyi söylemekte zorlanmaktadır.

Medikal Model Engellilik, hangi tipte olursa olsun bugüne dek ağırlıklı olarak medikal model açısından irdelenmiştir. Medikal model çerçevesinde, engellilik büyük ölçüde bireyin yetersizliğine, patolojisine dayalı olarak açıklanmaktadır. Başka bir deyişle engelli bireyler çeşitli engelleri, yetersizlikleri olması nedeniyle toplumda ‘normal’ bireylerden ayrı bir konumdadırlar.Medikal model, engelli bireyi genel olarak tekerlekli sandalyeye ve eve mahkûm, merdivenleri çıkamayan, yardıma ihtiyaç duyan, tedaviye ihtiyaç duyan, ellerini kullanamayan, yürüyemeyen veya göremeyen, doktora veya kurumsal bakıma ihtiyaç duyan insanlar olarak görür. Böyle gördüğü için de engelli bireye genellikle şunları söyler: • Sen acı çekiyorsun • Sen bir ‘sorun’sun • Engelliliğinin tedaviye ihtiyacı var • Yaşamına ilişkin kararları veremezsin • Profesyoneller tarafından bakılmaya ihtiyacın var • Asla engeli olmayan birine eşit olamayacaksın Engelliler bu nedenlerle medikal modeli reddetmişlerdir.

Bu modelde, kişinin güçlü yanları göz ardı edilir ve yalnızca “eksiklik, yetersizlik ya da patoloji” üzerinde durulur. Dolayısıyla engelliyi çevreleyen ve onu engelli kılan etmenlerden çok, engellinin kendisini değiştirmesi beklenir. Çevre düzenlemesi söz konusu değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Medikal /Bireyci Model Sosyal Model Kişisel trajedi teorisi Sosyal baskı teorisi Kişisel problem Sosyal problem Bireysel tedavi Sosyal eylem Tıbbileştirme Kendi kendine yetme Uzmanların hâkimiyeti Kişisel ve kolektif sorumluluk Uzmanlık Deneyim Düzenleme Kabul etme Bireysel kimlik Kolektif kimlik Önyargı Ayrımcılık Tutumlar Davranış Bakım Haklar Kontrol Seçim Siyasa Siyaset Kişisel uyum Sosyal değişim

Artık engelliliğin bireyin ‘özür durumu’ndan çok toplumun koyduğu engellerden kaynaklandığı, bu engellerin özellikle ayırımcılık ve önyargıyla biçimlendiği görülmeye başlamıştır. Bu doğrultuda da sosyal model ortaya çıkmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

IFSW’nin son tanımına göre (2014); sosyal hizmet sosyal değişme ve gelişmeyi, sosyal bütünleşmeyi ve insanların özgürleşmesini ve güçlenmesini arttıran uygulama odaklı bir meslek ve akademik disiplindir. Sosyal adalet, insan hakları, kolektif sorumluluk ve farklılıklara saygı sosyal hizmetin odağını oluşturan ilkelerdir. Engellilik konusunda farklılıklara saygı vurgusu önem taşımaktadır. Cevap E şıkkıdır.

Türkçe ’de engelli kişiyi ifade etmek için; sakat, özürlü, ayrıca hem hastalık hem de sakatlık anlamına gelen ‘illet’ sözcüğünden türemiş olan ‘alil’ ve ‘malul’ gibi terimler kullanılmaktadır. Cevap B şıkkıdır.

Engelliliğin tanımında bazı sosyal faktörlerin dikkate alınması gerekmektedir. Bu faktörleri şu şekilde sıralayabilmek mümkündür: Bakıma muhtaçlık, çalışabilirlik, sosyal hayata uyumun sağlanabilmesi, ulaşılabilirlik ve erişilebilirlik. Cevap B şıkkıdır.

Dünya Sağlık Örgütü yetersizliği; "Sağlık bakımından psikolojik, fizyolojik ve anatomik (fiziksel) yapı veya fonksiyonlardaki eksikliği ifade eder." şeklinde tanımlamıştır. Cevap B şıkkıdır.

Doğum Anı Nedenleri
• Plasenta ve Göbek Bağı İle İlgili Anormallikler
• Anormal Doğum Sancıları
• Doğumun Zor Olması Sonucu Bebeğin Beyninin Zedelenmesi
• Aletle veya Müdahale İle Yapılan Doğumlar
• Çoğul Doğum (İkiz, Üçüz vb )
• Doğum Anındaki Ciddi Bulaşıcı Hastalıklar
• Çok Erken veya Geç Doğumlar
• Aşırı Kanamalar
• Doğum Sırasında Yapılan Yanlış Müdahaleler
• Düşük Ağırlıklı Doğum
• Sarılık

Cevap A şıkkıdır.

Doğum Öncesi Nedenler
1. Kalıtım
2. Akraba Evliliği
3. Annenin ilk 3 Ayda Geçireceği Ateşli ve Bulaşıcı Hastalıklar
• Kızamık ve Kızamıkçık
• Kan Uyuşmazlığı
• Çiçek ve Suçiçeği
• Gebelikte Anormal Rahim Kanamaları
• Frengi
• Gebelik Kansızlığı
• Herpes Simpleks Virüsü
• Yetersiz ve Dengesiz Beslenme
• Felç
• Vitamin Eksiklikleri
• Tüberküloz
• Yanlış ve Rastgele İlaç Kullanma
• Menenjit ve Ansefalit
• Oksijen Azlığı
• Yüksek Tansiyon
• Toksoplazma
• Anne Yaşı
• Kromozom Anomalileri
4. Çoğul Gebelik (Birden Fazla Çocuğa Hamile Olmak)
5. Zararlı ve Kötü Alışkanlıklar: Sigara, Alkol, Uyuşturucu Kullanma
6. Şiddetli Nezle ve Yüksek Ateşli Gribal Hastalıklar
7. Kemoterapi ve Radyoaktif Işınlar
8. Gebelik Öncesinde Annenin Ruh Sağlığının Bozulması
9. Gebelik Süresinin Normalden Kısa veya Uzun Olması
10. Annenin Düşmesi, Çarpması vb. Kazalara Maruz Kalması

Cevap E şıkkıdır.