ENGELLİLERDE RUH SAĞLIĞI

Ailenin ihtiyaçlarının karşılanması ve temel işlevini yerine getirebilmesi bazı alt fonksiyonlar vasıtası ile olur. Bunlar (Seligman ve Darling, 2007) :
1. Ekonomik (gelir sağlama ve faturaların
ödenmesi ve tasarruf gibi faaliyetler)
2. Günlük hayat/sağlık bakımı (ulaşım, mutfak alışverişi, yemek hazırlama ve gerektiğinde hastaneye gitme gibi aktiviteler)
3. Eğlence (hobiler, sinema, tiyatro gibi bireysel ve ailesel aktiviteler)
4. Sosyalleşme (sosyal becerilerin geliştirilmesi
ve bireyler arası ilişkiler)
5. Öz benlik (zayıf ve güçlü yönleri keşfedebilme ve aidiyet duygusu gibi özelliklerin
kazanımı)
6. Şefkat (yakınlık ve ilgilenme gibi özelliklerin gelişimi)
7. Eğitimsel/mesleki (ev ödevi, kariyer seçimi,
iş ahlakı gelişimi gibi)
8. Manevi (ait olunan dinsel inanış ve toplum
gibi)

Aile Sistemleri Teorisi
Aile sistemleri teorisine göre, üyelerinin her birinin ihtiyaç ve deneyimleri bir diğerininkinden etkilendiği için aile etkileşimsel ve karmaşık bir sosyal
sistemdir (Friend ve Cook, 2002). Aileyi yalnızca
dikey ilişkilerden oluşan bir sistemden ibaret sayan
geleneksel bakış açısını ve ailedeki en önemli ilişkinin anne ve çocuk arasında olduğu varsayımını
reddeden aile sistemleri teorisi; ailedeki tüm ilişki
ve alt sistemlerin önemli olduğunu vurgular. Diğe

Eşler arasındaki ilişkiyi kapsayan alt sistem, zorluklarla mücadele, anlaşmazlıkları çözme, karar
alma ve yakın ilişkilerdeki etkileşim tarzı gibi
konularda çocuklara model oluşturur.

Bireyin ilk arkadaş grubunu oluşturması, hayat
boyu sürmesi ve bireye rekabeti, karşı tarafa destek sağlamayı ve sosyal becerileri öğrenme fırsatı
sunması itibariyle kardeşler arasındaki alt sistem
oldukça önemlidir

engelli çocuk ailenin öz benliğini, ekonomik gelir seviyesini, eğitim/kariyer seçimlerini,
eğlence ve sosyal aktivite kapasitesini etkilemek suretiyle ailenin kimliği üzerinde değişime yol açar.

ekolojik model engelli
çocuğu olan bir ailenin kendisini benzer durumda olan ailelerin desteğine (destek grupları ya da
ebeveyn grupları gibi) açıp açmadığını ya da sosyal kurumlar ya da diğer yardım kaynaklarından
yardım almaya uygun olup olmadıklarını sorgular.

Ekolojik modele göre, engelli birey ve aileyi anlamak ve onlara daha kapsamlı hizmetler sunabilmek için, sadece çocuk ya da çocuk ve annesi
gibi aile içi dinamikleri çalışmak yeterli değildir.
Geniş anlamdaki sosyal, ekonomik ve politik gerçeklerin de göz önünde bulundurulması gerekir.

Bakım veren kişi resmi olarak görevlendirilmediği hâlde engelli bireye düzenli bir
biçimde bakım sağlayan veya bakım sağlamak niyetini gösteren kişidir.

Uyum hipotezi: Dış kaynaklardan aldıkları destek azalsa bile aile bireylerinin
zamanla engelli bireye bakım verme konusunda gerekli beceri ve yetenekleri edinerek bakım verme rolüne uyum sağlaması
durumu uyum hipotezi olarak adlandırılır.

Bağlantısal damgalanma bireyin kendisinin toplumca normal kabul edilen ölçülerin dışında kalan bir özelliği bulunmamasına rağmen böyle bir özelliğe sahip
olduğundan dolayı itibarsızlaştırılmış bir
insan ya da grupla olan ilgi ve bağlantısından dolayı itibarsızlaştırılmasıdır.

Aile sistemleri teorisine göre, üyelerinin her birinin ihtiyaç ve deneyimleri bir diğerininkinden etkilendiği için aile etkileşimsel ve karmaşık bir sosyal sistemdir. Doğru seçenek (E)dir.

Eşlerden oluşan alt sistem isminden de anlaşılabileceği üzere eşler arasındaki ilişkiyi kapsar. Eşlerle ilgili alt sistemdeki işleyiş, zorluklarla mücadele, anlaşmazlıkları çözme, karar alma ve yakın ilişkilerdeki iletişim biçimleri gibi konularda çocuklara model oluşturur. Doğru seçenek (C)dir.

Ebeveynlerden oluşan alt sistemin temel görevleri aile içindeki sınırları çizmek, çocukları yetiştirmek ve onlara rehberlik etmektir. Annebabanın çocukları ile arasındaki ilişkiden oluşan bu alt sistem, modelleme yoluyla çocuklara otorite ile ilişkileri düzenleme, bağımsız karar verebilme ve kendi kendini yönetebilme gibi becerileri öğrenme fırsatı sunar. Doğru seçenek (B)dir.

Ebeveynlerden oluşan alt sistemin temel görevleri aile içindeki sınırları çizmek, çocukları yetiştirmek ve onlara rehberlik etmektir. Büyükanne ve büyükbabalar, akrabalar, komşular ve hatta belirli bir süre için anne-baba rolüne benzer roller üstlenen büyük çocuklar da bazı durumlarda bu alt sistemin içerisine dâhil olabilir. Örneğin, anne babası, eklem rahatsızlığından dolayı hastanede yatan oğulları ile ilgilenirken evdeki küçük kardeşi ile ilgilenen büyük kardeşin ebeveynlere ait bu alt sisteme dâhil olduğu söylenebilir. Doğru seçenek (C)dir.

Eşler arasındaki alt sistem, zorluklarla mücadele, anlaşmazlıkları çözme, karar alma ve yakın ilişkilerdeki iletişim biçimleri gibi konularda çocuklara model olur. Doğru seçenek (B)dir.

Doğru seçenek (A)dır.

Ekolojik modele göre, sadece çocuk ya da çocuk ve annesi gibi aile içi dinamikleri çalışmak yeterli değildir. Engelli birey ve aileyi anlamak ve onlara daha kapsamlı hizmetler sunabilmek için, geniş anlamdaki çevresel faktörler, sosyal, ekonomik ve politik gerçekler de göz önünde bulundurulmalıdır. Doğru seçenek (E)dir.

Doğru seçenek (E)dir.

Çocukları engelli olarak doğan ailelerin birçoğunun bu durum karşında gösterdikleri ilk reaksiyonlar arasında hayal kırıklığı, şok, inkâr, stres ve kaygının yer aldığı bilinmektedir. Doğru seçenek (D)dir.

Bağlantısal damgalanmanın özellikle psikososyal engelleri olan bireylerin aileleri açısından büyük zorluklar yarattığı bilinmektedir. Bu ailelerde sadece psikososyal engeli bulunan bireyin değil, ailenin tümünün engelli olarak algılanmasının söz konusu olduğu görülür. Bu durumu “engelli çocuğa sahip bir aile engelli bir ailedir” şeklinde ifade edilmiştir. Doğru seçenek (A)dır.