ENGELLİLERDE RUH SAĞLIĞI

Damgalama bir insan veya grubun sahip olduğu bir özelliğin toplumca normal olarak sınıflanan ölçülerin dışında sayıldığı için o insan ya da grubun itibarsızlaştırılmasıdır. Engelli bireylerin otomatik olarak başarısız, beceriksiz, tembel, dengesiz ya da sorumsuz olarak algılanması bu davranışlara örnektir. Doğru cevap B'dir.

Damgalamanın engelli bireylerin hayatlarında yol açtığı güçlüklerden biri ayrımcılıktır. Doğru cevap C'dir.

Engelli bireylerin sıklıkla karşılaştığı damgalama, ayrımcılık, ihmal, istismar ve şiddet gibi problemler vardır. Doğru cevap E'dir.

Toplumun engelli bireye bakış açısını şekillendiren faktörler;

 Engelin türü ve hangi şekilde  edinildiği

Bazı durumlarda ise engelin ediniliş şekline bağlı olarak engelli bireyler yüceltilebilmektedir. Örneğin, askerlik görevini yerine getirirken engelli hâle gelmiş bireylere gazi ünvanı verilerek toplumuzda daha saygın ve kutsal bir yere konumlandırıldıkları görülmektedir. Bu bireylerin tolumda  “kahraman”  olarak nitelendirilmesi ilk bakışta olumlu gibi görünse de bu tür durumlar da engelli bireylerin engelsiz bireylerden daha üstün varlıklar olarak algılanmasına yol açabilir. Doğru cevap D'dir.

Dışarıdan bakanların fark edemeyeceği bu tarz engel türleri için gizli engel terimi kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

İkincil kazanç olarak adlandırılabilecek davranışlardan bazıları bireyin yapıp edebilecekleri konusunda kişisel sorumluluk almaya yaklaşmaması, bilerek başkalarına bağımlı hâle gelmek istemesi veya sağlık ve hizmet sistemini suistimal etmesi gibi durumlardır. Doğru cevap A'dır.

Ülkeden ülkeye hatta toplumdan topluma birtakım değişiklikler gösterebiliyor olsalar da genel olarak bu faktörleri 3 kategoride incelemek mümkündür. Bunlar:

Engelli bireylerin yalnızca %15’i engelle doğmaktadır; yani bir bireyin sonradan engelli olma ihtimali engelle doğma ihtimalinden neredeyse 6 kat daha fazladır. Doğru cevap D'dir.

Son yıllarda, engelliliğe yol açan durumlar üzerinde çevresel faktörlerin rolünün önemine dikkat çeken bir anlayışa dayalı olan sosyal modelin dünya genelinde kabul görmeye başladığı bilinmektedir. Doğru cevap D'dir.

Damgalama: Damgalama bir insan veya grubun sahip olduğu bir özelliğin toplumca normal olarak sınıflanan ölçülerin dışında görülmesinden dolayı o insan ya da grubun değersiz ve itibarsız olarak algılanmasıdır.

Engelli birey için engelinin önem derecesi bireyin kendisi ve engeli ile ilgili duyguları ile ilişkilidir.

Bireyin engeliyle ilgili olan faktörler: 
• Engelin türü ve hangi şekilde edinildiği
• Vücudun etkilenen işlevleri ve derecesi
• Engel türünün görünürlüğü ve süregenliği
• Engelin birey açısından anlamı
• Engelli bireyin yaşam koşulları
• Bireyin kişilik yapısı
• Bireyin sahip olduğu aile ve yakınlarından aldığı sosyal destek

Dışarıdan bakanların fark edemeyeceği engel türleri için gizli engel terimi kullanılmaktadır.

İkincil kazanç kavramı klinik ve rehabilitasyon temelli literatürde, bireyin hasta numarası yaparak ve/veya semptomlarını abartarak çevresindekileri ve sistemi suiistimal etmesi olarak tanımlanır

Baumberger ve Harper (2007) engelli bireylerle etkileşimde bulunurken dikkat edilecek bazı konuları şu şekilde listelemiştir.
1. Engelli bireyin engelinden dolayı otomatik olarak yardıma ihtiyacı olduğunun varsayılması yanlış bir tutumdur. 
2. Neleri yapıp yapamayacağı konusundaki en iyi uzmanın engelli bireyin kendisi olduğu unutulmamalıdır. 
3. Engelli bireyin kullandığı yardımcı donanım veya cihaz onun kişisel (özel) alanına aittir.
4. Bireyin engelsiz bireylerle konuşurken sergilediği tutum ile engelli bireyle konuşmaşekli arasında fark olmaması önemlidir.
5. Engelli bireyle konuşurken normal konuşma hızında ve tonunda konuşmak önemlidir. 

6. Engelli bireyler normalde çocukların doğal merakından ve sorularından rahatsız olmazlar ancak yetişkin bireyler kendilerine saygısız ve duyarsız sorular sorduklarında kendilerinin engellerinden ibaret görüldüğü hissine kapılırlar.

Birçok Afrika ülkesinde çocuklukta oluşan engelliliğin başlıca nedenleri arasında annenin ya da ailenin işlemiş olduğu günahlar, soya yönelik beddua/lanetlenme, şeytan tarafından ele geçirilme, toprak tanrılarına karşı işlenen suçlar, kanunlara/sosyal normlara aykırı davranılması ve zina gibi faktörler yer almaktadır. Ne yazık ki bu tarz hatalı varsayımlar bazen dinî çerçeveye oturtularak bizim toplumuzda da görülmeye devam etmektedir.

Medikal model bireyin yaşadığı problemin kaynağını kendi vücut yapısındaki ve/veya işlevindeki bir bozukluğa yükler

Engelli bireylere ilişkin olumsuz toplumsal düşünce ve inanışlara yönelik önlemleri dört ana başlık olarak gruplamak mümkündür. Bunlar;
1. Toplumdaki engelli bireylerin güçlendirilmesi
2. Engelli haklarına yönelik toplum ve okul temelli duyarlılık ve eğitim programlarının düzenlenmesi
3. Temelini engelli bireylere ilişkin toplumsal ön yargılardan alan insan hakları ihlallerinin rapor edilmesi
4. Damgalamaya karşı gerekli kanun ve politikaların düzenlenmesi

Engelli bir bireyin kimliğinin güçlü yönleri ile gurur duyması ve kendini toplumun diğer üyeleri ile eşit haklara sahip bir birey olarak konumlandırmasını sağlayan önlem toplumda engelli bireylerin güçlendirilmesi ile ilgilidir.