Engelli Ruh Sağlığı ve İlişkili Kavramlar

Yetersizlik vücut işlevlerinde ya da yapısındaki bir problem durumu olarak kabul edilmektedir. Bir başka tanımlamada ise yetersizlik, psikolojik, fizyolojik ya da anatomik olarak organların bir kısmının ya da bütününün kalıcı olarak işlevini yerine getirmemesi şeklinde ifade edilmektedir. 

Birey tarafından bir görev ya da eylemi yürütmede bir zorluk ile karşılaşma anlamına gelmektedir.

Birey tarafından bir görev ya da eylemi yürütmede bir zorluk ile karşılaşma anlamına gelmektedir.

“Engellilik türleri” tanımlanırken sıklıkla engelliliğin duyusal, fiziksel, ruhsal veya zihinsel yetersizlik gibi tek bir boyutu değerlendirilmekte; bazen ise herhangi bir sağlık durumu ile engellilik özdeşleştirilmektedir.

Annenin ya da babanın kalıtsal olarak ailelerinden gelen problemlere sahip olmaları, doğum öncesi nedenlerden biri olarak gösterilebilir. 

Doğum sırası nedenler genel olarak annenin bebeğini doğurduğu koşulları, doğum anında dıştan gelen müdahaleleri ya da bebeğin doğduğu andaki durumundan kaynaklı olabilmektedir. Bu bağlamda doğum öncesi nedenler arasında, doğum yapılan yerin steril olmaması, doğum sırasında kaza yaşanması, vakum, forsep gibi aletlerin uzmanlık dışı kullanılması, bebeğin erken ya da geç doğması ya da başına kordon dolanması, zor doğumun ya da çoğul gebeliğin olması sayılabilir.

Tıbbi model, engellilik durumunu bir hastalık olarak ele alan yaklaşımdır. Bu yaklaşımda engellilik biyolojik alt yapının bozulmasıyla bağlantılı bir durumdur ve müdahalenin de bu şekilde olmasını gerektirir. 

Bu görüş, Sosyal Model yaklaşımına göre açıklanabilir. Tıbbi modele göre ise engellilik eksiklik, anormal ve patolojik bir durum olarak açıklanmaktadır. 

Carl Rogers’a göre birinci boyut gerçek benliktir. Gerçek benlik, kişinin kendi kendine sorduğu; “ben kimim?” sorusuna verdiği cevaptır ve bu anlamda gerçek benlik bireyin gerçek yaşamdaki deneyimleriyle şekillenir. Örneğin engelli bir bireyin “ben beceriksizim” ya da tam tersi biçimde “ben becerikliyim” demesi onun gerçek benlik algısıdır.

Gerçek benlik bireyin sahip olduğunu düşündüğü benliktir. İdeal benlik ise olmayı
istediği benliktir. Bireyin gerçek benliği ile ideal benliği birbirinden oldukça farklı
olabilir.

Sosyal benlik, bireyin başkalarının gördüğü ve değerlendirdiği kendisi ile ilgili inançlarıdır.  İdeal sosyal benlik ise bireyin idealde başkaları tarafından görünmeyi istediği kendisidir. sosyal benlik, “başkaları beni nasıl görüyor?”, ideal sosyal benlik ise “başkalarının beni nasıl görmesini isterim?” sorularını temsil eder.

Engelin kendisi önemli değişimlere ve bunun yanında strese neden olabilmektedir. Çünkü bireyler sahip oldukları engelleri ile alışageldikleri yaşam tarzının değişimiyle kontrol kaybıyla, psikolojik süreçlerinin bozulmasıyla, acı ya da rahatsızlıkla, olası rollerin, statünün ya da bağımsızlığın kaybıyla, ekonomik durağanlıkla baş etmek zorunda olmaktadır. Bireylerin sahip oldukları stresin düzeyi sahip olduğu engelin kendileri için oluşturduğu tehdidin derecesi ile ilişkilidir.

• Yaşam ve fiziksel iyi oluşa yönelik tehditler,
• Bağımsızlığa, özerkliğe, mahremiyete ve kontrole yönelik tehditler,
• Benlik kavramı ile rollerin gerçekleştirilmesine yönelik tehditler,
• Yaşam amaçları ve gelecek planlarına yönelik tehditler, 
• Aile, arkadaşlar ve meslektaşlar ile ilişkilere yönelik tehditler,
• Ekonomik iyi oluşa yönelik tehditler

Varoluşsal Yaklaşım'a göre kişileri içinde bulundukları dışsal dünya içerisinde anlamaya çalışmak yerine kendi içsel dünyaları içinde anlamaya çalışmak gerekir. 

Bireylerin mutlu ya da mutsuz olmaları, düşünme biçimleriyle yakından ilişkilidir." düşüncesini savunan psikolojik yaklaşım Bilişsel-Davranışçı Yaklaşım'dır. 

Pozitif psikoloji bunun aksine bireylerin iyilik hâlleri, mutlulukları, yaşam doyumları, psikolojik sağlamlıkları, umutları ya da iyimserlikleri gibi özelliklerinin de incelenmeye değer olduğunu ileri sürmekte ve problemler üzerine yoğunlaşmak yerine bu olumlu özellikler üzerine çalışmanın psikolojik sağlığa daha fazla yarar sağlayacağını ileri
sürmektedir. Diğer bir ifade ile pozitif psikoloji sorun ya da hastalık veya anormallikten çok bireylerin olumlu, sağlıklı, istenen yanlarına odaklanmaktadır. 

Olası öfke, kaygı, depresyon gibi ruhsal durumların önüne geçmek için engelli bireylerin çeşitli sportif faaliyetlerde yer almasını sağlama, temel önleme olarak adlandırılan birincil önleme kapsamında önleyici bir müdahaledir. 

Engellilerin istihdamını arttırma, refah durumunu yükseltme, eğitim olanaklarını geliştirme, çevresel koşulları onlar için düzenleme, hâlkı eğitme, refah durumunu arttırma gibi sayısız çalışmalar yapılabilir. 

Engelli bireyin ailelerinin çocukları ile iletişimleri konusunda oyun kullanma metodu hakkında eğitilmeleri ikincil önleme çalışması kapsamında değerlendirilir. 

Engelli bakım evlerinin yaygınlaştırılması, üçüncül önleme yaklaşımına örnek verilebilecek toplum temelli bir çalışmadır.