ENGELLİLERDE RUH SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 9

Aile Sistemleri Teorisi
Aile sistemleri teorisine göre, üyelerinin her birinin ihtiyaç ve deneyimleri bir diğerininkinden etkilendiği için aile etkileşimsel ve karmaşık bir sosyal
sistemdir (Friend ve Cook, 2002). Aileyi yalnızca
dikey ilişkilerden oluşan bir sistemden ibaret sayan
geleneksel bakış açısını ve ailedeki en önemli ilişkinin anne ve çocuk arasında olduğu varsayımını
reddeden aile sistemleri teorisi; ailedeki tüm ilişki
ve alt sistemlerin önemli olduğunu vurgular. Diğe

Eşler arasındaki ilişkiyi kapsayan alt sistem, zorluklarla mücadele, anlaşmazlıkları çözme, karar
alma ve yakın ilişkilerdeki etkileşim tarzı gibi
konularda çocuklara model oluşturur.

Bireyin ilk arkadaş grubunu oluşturması, hayat
boyu sürmesi ve bireye rekabeti, karşı tarafa destek sağlamayı ve sosyal becerileri öğrenme fırsatı
sunması itibariyle kardeşler arasındaki alt sistem
oldukça önemlidir

engelli çocuk ailenin öz benliğini, ekonomik gelir seviyesini, eğitim/kariyer seçimlerini,
eğlence ve sosyal aktivite kapasitesini etkilemek suretiyle ailenin kimliği üzerinde değişime yol açar.

ekolojik model engelli
çocuğu olan bir ailenin kendisini benzer durumda olan ailelerin desteğine (destek grupları ya da
ebeveyn grupları gibi) açıp açmadığını ya da sosyal kurumlar ya da diğer yardım kaynaklarından
yardım almaya uygun olup olmadıklarını sorgular.

Ekolojik modele göre, engelli birey ve aileyi anlamak ve onlara daha kapsamlı hizmetler sunabilmek için, sadece çocuk ya da çocuk ve annesi
gibi aile içi dinamikleri çalışmak yeterli değildir.
Geniş anlamdaki sosyal, ekonomik ve politik gerçeklerin de göz önünde bulundurulması gerekir.

Bakım veren kişi resmi olarak görevlendirilmediği hâlde engelli bireye düzenli bir
biçimde bakım sağlayan veya bakım sağlamak niyetini gösteren kişidir.

Uyum hipotezi: Dış kaynaklardan aldıkları destek azalsa bile aile bireylerinin
zamanla engelli bireye bakım verme konusunda gerekli beceri ve yetenekleri edinerek bakım verme rolüne uyum sağlaması
durumu uyum hipotezi olarak adlandırılır.

Bağlantısal damgalanma bireyin kendisinin toplumca normal kabul edilen ölçülerin dışında kalan bir özelliği bulunmamasına rağmen böyle bir özelliğe sahip
olduğundan dolayı itibarsızlaştırılmış bir
insan ya da grupla olan ilgi ve bağlantısından dolayı itibarsızlaştırılmasıdır.

Damgalama bir insan veya grubun sahip olduğu bir özelliğin toplumca normal olarak sınıflanan ölçülerin dışında sayıldığı için o insan ya da grubun itibarsızlaştırılmasıdır. Engelli bireylerin otomatik olarak başarısız, beceriksiz, tembel, dengesiz ya da sorumsuz olarak algılanması bu davranışlara örnektir. Doğru cevap B'dir.

Damgalamanın engelli bireylerin hayatlarında yol açtığı güçlüklerden biri ayrımcılıktır. Doğru cevap C'dir.

Toplumun engelli bireye bakış açısını şekillendiren faktörler;

 Engelin türü ve hangi şekilde  edinildiği

Bazı durumlarda ise engelin ediniliş şekline bağlı olarak engelli bireyler yüceltilebilmektedir. Örneğin, askerlik görevini yerine getirirken engelli hâle gelmiş bireylere gazi ünvanı verilerek toplumuzda daha saygın ve kutsal bir yere konumlandırıldıkları görülmektedir. Bu bireylerin tolumda  “kahraman”  olarak nitelendirilmesi ilk bakışta olumlu gibi görünse de bu tür durumlar da engelli bireylerin engelsiz bireylerden daha üstün varlıklar olarak algılanmasına yol açabilir. Doğru cevap D'dir.

Dışarıdan bakanların fark edemeyeceği bu tarz engel türleri için gizli engel terimi kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

İkincil kazanç olarak adlandırılabilecek davranışlardan bazıları bireyin yapıp edebilecekleri konusunda kişisel sorumluluk almaya yaklaşmaması, bilerek başkalarına bağımlı hâle gelmek istemesi veya sağlık ve hizmet sistemini suistimal etmesi gibi durumlardır. Doğru cevap A'dır.

Ülkeden ülkeye hatta toplumdan topluma birtakım değişiklikler gösterebiliyor olsalar da genel olarak bu faktörleri 3 kategoride incelemek mümkündür. Bunlar:

Engelli bireylerin yalnızca %15’i engelle doğmaktadır; yani bir bireyin sonradan engelli olma ihtimali engelle doğma ihtimalinden neredeyse 6 kat daha fazladır. Doğru cevap D'dir.

Son yıllarda, engelliliğe yol açan durumlar üzerinde çevresel faktörlerin rolünün önemine dikkat çeken bir anlayışa dayalı olan sosyal modelin dünya genelinde kabul görmeye başladığı bilinmektedir. Doğru cevap D'dir.

Doğru seçenek (B)dir.

Aktivite sınırlılığı, birey tarafından bir görev ya da eylemi yürütmede bir zorluk ile karşılaşma anlamına gelmektedir. Doğru seçenek (C)dir.