ENGELLİ PSİKOLOJİSİ

Antisosyal kişilik sergileyen bireylerde;

Normal dışı davranışlarla ilgili çeşitli görüşler birbirine karşıt iki temel görüş etrafında toplanır. Birinci görüşe göre toplumun normlarına uyma oranı normali, bu kurallardan sapma oranı ise normal dışını belirlemektedir. Bu görüşü benimseyenler, toplum kabul ettiği sürece belirli bir davranışın normal dışı sayılamayacağını iddia ederler.

Normallik kavramını tek bir şekilde açıklamak mümkün görünmemektedir. Bu konuda tek bir tanım ortaya koyabilmek güç olduğundan, araştırmacılar konuyu dört açıdan ele almaktadırlar:

     • Normallik bir süreçtir ve normal davranış birbiriyle etkileşim durumunda olan sistemin ortak bir ürünüdür. Bir başka deyişle normallik herhangi bir andaki durumu tanımlamaktan ziyade, organizmada görülen değişikliklere ya da süreçlere işaret eder.

Normal dışı davranışların tanımlanmasında belli bazı ölçütler kullanılmaktadır. Bu ölçütler normdan uzaklaşma, istatistiksel olarak az rastlanan davranış gösterme, kişisel rahatsızlık ve idealden sapmadır.

Normal dışı ya da a-normal kelimesi ‘normdan uzakta’ anlamını taşımaktadır. Bir şekilde toplumun kabul edilebilir davranışlarla ilgili normlarından sapan ve farklılaşan davranışlar normal dışı olarak kabul edilir. Tüm insan grupları, normlar oluşturarak doğru ve yanlış davranışları için dayanak yaratırlar. Örneğin eşcinsellik bir toplum içinde, toplumun bazı kesimlerinde kabul edilebilir fakat bazı kesimlerinde ise anormal davranış içerisinde tanımlanabilir. Normların evrensel olmayışı ve zamana göre değişen yapılardan oluşması bu durumun göstergesidir.

İstatistiksel olarak az rastlanan davranışlara istatistiki anlamda bakılacak olursa normal dışılık ortalamadan sapma biçiminde ortaya konulabilir. Örneğin, zekâ testleri ile zeka düzeyi ölçülür. Bu yaklaşıma göre ortalamadan aykırı olan normal dışı olanı simgeler.

Biyolojik yaklaşım normal dışı davranışları sinir sistemi, salgı bezleri gibi organik işlev bozuklukları ve kalıtsal faktörlerle ortaya çıkan yanlış işleyiş çerçevesinde açıklamaktadır. Bu bozukluğun kaynağı bir virüs veya mikrop, doğuştan gelen organik eksiklik, başın üzerine düşmek gibi ağır bir kaza ile olabilmektedir. Sorunun nedeni ne olursa olsun bu modelin 3 varsayımı bulunmaktadır. Bunlar;

• Her hastalığın kendine özgü ve belli bir nedeni bulunmaktadır.

Kaygı halinin etkisi altına kalan birey, bedensel ve psikolojik belirtiler gösterir. Bedensel belirtiler, şöyle sıralanabilir:

• Birey mantıksız davranışlar gösterir. Anlamı olmayan davranışlarda bulunur. Bazen bir davranışı defalarca tekrarlamak ya da otobüse binmekten korkmak gibi yersiz korkulara sahiptir.

Belli başlı fobileri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Thanatafobi: Ölüm.

Bireyin bir anda tüm bellek kaybı ile ilgili durumuna dissosiyatif füg adı verilir. Hasta, kişisel reddedilme, kayıplar, başarısızlıklar, evlilik sorunları ve parasal sıkıntılar gibi durumlarla, her zamanki evinden veya işinden uzak bir yere, ani, beklenmedik seyahatlere çıkar. Önceki kimliğini, ailesini, adını yani önceki kimliğinin önemli kısmını hatırlayamaz ya da hatırlamakta güçlük çeker. Genellikle yeni bir kimlik takınır. Ani bellek kaybıyla birlikte, amaçlı, açık zihinle, uzak mesafelere, uzun süren seyahatlere çıkma görülür. Seyahat daha çok başıboş dolaşma şeklindedir. O sırada, geçmiş yaşamıyla ilgili kısmi ya da tam bellek kaybı söz konusudur ve kişi bunun farkında değildir.

Şizoid kişilik, toplumsal ilişkilerden kopmanın ve kalabalık ortamlarda kısıtlı bir duygu ifadesinin görüldüğü bir kişilik sorunudur. Sık olarak görülen belirtiler:

Yakın ilişkiye girmeme ya da girmekten zevk almama,

• Diğer bireylerde sıcaklık ve sevecenlik hissi uyandırmama

Normal dışı davranışarın tanımlanmasında belli bazı ölçütler kullanılmaktadır. Bu
ölçütler normdan uzaklaflma, istatistiksel olarak az rastlanan davranışı gösterme, kişisel rahatsızlık ve idealden sapmadır. Ortalama olarak tanımlanan davranışları sergileme ise bunlar arasında yer almaz. Dolayısı ile doğru yanıt C şıkkıdır.

Normal dışı davranışları sinir sistemi, salgı bezleri gibi organik işlev bozuklukları ve kalıtsal faktörlerle ortaya çıkan yanlış işleyiş çerçevesinde açıklayan yaklaşım biyolojik yaklaşımdır. Diğer şıklardaki ifadeler psikolojik yaklaşımlar çerçevesindedir.

Obsesif-kompülsif bozukluğa sahip bireylerde sürekli tekrar ettikleri fakat kontrol edemedikleri alışkanlıklar ve huylar ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla doğru yanıt kaygı bozuklukları arasında yer alan obsesif-kompülsif bozuklukluktur.

Obsesif-kompülsif bozukluğa sahip bir birey tarafından sürekli tekrarlanan törensel davranışlara zorlantı adı verilir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Yeni bilgileri öğrenme kapasitesi bozulmamış olmakla birlikte, genellikle stresli ve travmatik durumlarda görülen önemli bilgilerin ani kaybının söz konusu olduğu bozukluk amnezidir. Amnezide görülen unutma olağan bir unutkanlıkla açıklanamaz. Hastalar, genellikle bellek kaybından haberdar ve bu konuda uyanıktır. Dolayısıyla doğru yanıt C şıkkı yani amnezidir.

Şizofreni ve psikotik duygusal bozukluklar gibi herhangi bir beyin zedelenmesi
veya bozukluğunun mevcut olmadığı psikozlara fonksiyonel psikoz, beyin zedelenmesi, beyin tümörü, ya da beynin çalışmasında aksaklıkların mevcut olduğu psikoz türlerine ise organik psikoz denmektedir. C,D, ve E seçenekleri ise psikozların sınıflandırılmasında kullanılmamaktadır. Dolayısıyla doğru yanıt B şıkkıdır.

Bireyin  çoğu zaman düşman, kuşkucu ya da saldırgan olabildiği şizofreni türü paranoid şizofrenidir. Basit şizofrenide genel bir ilgisizlik hali, katatonik şizofrenide heykel gibi aynı pozsyonda saatlerce durabilme, hebefrenik şizofrenide ise karşıdakileri zorlayacak çocuksu ve utanç duygusunun çoğunlukla mevcut olmadığı davranışlar görülür. Dağınık şizofreni ile hebefrenik şizofreni ise aynı şeylerdir. Dolayısıyla doğru yanıt B şıkkıdır.

Şizofreni, depresyon ve korsakov psikozu kişilik bozuklukları kategorisinde yer almaz. Antisosyal kişilik bozukluğunda ise birey yasa ve kural tanımaz ve kafasına göre davranır. Toplumsal ilişkilerden kopmanın ve kalabalık ortamlarda kısıtlı bir duygu ifadesinin görüldüğü bir kişilik sorununu ifade eden durum ise şizoid kişiliktir. Dolayısıyla doğru yanıt C'dir.

Önceleri psikoseksüel bozukluklar içerisinde yer alan Eşcinsellik, 1973 yılında Amerikan Psikiyatri Topluluğu (APA) tarafından resmi olarak ruhsal bir bozukluk ve hastalık olmaktan çıkarılmıştır. Dolayısıyla doğru yanıt eşcinsellik yani E şıkkıdır.