ENGELLİ PSİKOLOJİSİ

Mani duygusal bozukluğu olan bireyler sürekli neşeli ve özgüvenlidirler. Bu bireyler kendilerini devamlı olarak büyük görür ve güçlerinin yetemeyeceği işler yapmaya kalkarlar.

Karşı cinsten nefret etme psikoseksüel bir bozukluktur.

Normallik bir süreçtir ve normal davranış birbiriyle etkileşim durumunda olan sistemin ortak bir ürünüdür. Bir başka deyişle normallik herhangi bir andaki durumu tanımlamaktan ziyade, organizmada görülen değişikliklere ya da süreçlere işaret eder. İnsanı genel olarak bir sistem anlayışı içinde ele alan bu yaklaşıma göre normallik, biyolojik, psikolojik ve toplumsal değişikliklerinin katkısıyla ve zamanın sürekliliği içersinde işlevini sürdürebilmektir.

Normallik ortalama ile eş anlamlıdır: Bu yaklaşım davranışların normallik oranlarını ölçmek amacıyla, günümüzde değerlendirmeyi matematik ilkesine göre yapmaktadır. Bir başka ifade ile çoğunluğu oluşturan grup normal sayılırken, çoğunluktan uzaklaşan uçlardaki durumlar, normal dışı olarak değerlendirilir.

Normal dışı davranışların tanımlanmasında belli bazı ölçütler kullanılmaktadır. Bu
ölçütler normdan uzaklaşma, istatistiksel olarak az rastlanan davranış gösterme, kişisel rahatsızlık ve idealden sapmadır.

Kişisel rahatsızlık: Kişinin ortaya koyduğu, sorumlu olduğu bir davranış bir gerginliğe, strese neden oluyorsa, bu davranış normal dışıdır. Bu noktada kişilerin düşünceleri, davrnışları kendilerini rahatsız ediyorsa o zaman tedavi gerekebilmektedir. Kişiyi, topluma değil de kişinin kendi görüşüne göre ele almaktadır. Aynı davranış, farklı kişilerde farklı derecelerde doyum yarattığından kişisel rahatsızlıkla ilgili ortak bir yapı oluşturmak mümkün olamamaktadır. Her zaman için rahatsızlığın olması durumun normal dışı olduğunu göstermez. Bazı zamanlar da kişisel mutsuzluğun, kaygıların olmaması da bir sorun olabilmektedir. Hiç sorunu olmamak ve dünyayı sürekli olarak pembe gözlüklerle görmek de bazıları için normal dışıdır.

Biyolojik yaklaşım normal dışı davranışları sinir sistemi, salgı bezleri gibi organik işlev
bozuklukları ve kalıtsal faktörlerle ortaya çıkan yanlış işleyiş çerçevesinde açıklamaktadır. Bu bozukluğun kaynağı bir virüs veya mikrop, doğuştan gelen organik eksiklik, bağın üzerine düşmek gibi ağır bir kaza ile olabilmektedir. Sorunun nedeni ne olursa olsun bu modelin 3 varsayımı bulunmaktadır. Bunlar;

Çağımızda biyolojik yaklaşım zihinsel bozuklukların ve normal dışı davranışların tümünü açıklamakta yetersiz kalmaktadır.

Bedensel belirtiler, şöyle sıralanabilir:
• Kasların çok gergin olmasıyla birlikte kaslarda titreme, gevşeyememe durumu
• Terleme, kalp çarpıntısı, baş dönmesi ile ilgili olarak otonom sistemin çok faal olması.

Belli başlı fobileri şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Akrofobi: Yükseklik,
• Hidrofobi: Su,
• Agorafobi: Açık alan,
• Ailorofobi: Kedi,
• Amaksofobi: Araba sürmek,
• Anthofobi: Çiçekler,
• Niktofobi: Karanlık,
• Brontofobi: Gök gürültüsü,
• Fonofobi: Yüksek sesle konuşma,
• Klostrofobi: Kapalı yerler,
• Thanatafobi: Ölüm.

Saplantı: Kişilerin durduramadıkları istem dışı düşünce ve fikirlere saplantı adı verilir.

Hipokondriyasis: Kişinin beden fonksiyonlarıyla aşırı derecede ilgilenerek iç organların işlevlerinde bozukluk veya hastalık olduğu konusundaki mantık dışı inanışlarına denmektedir.

Konversiyon Histerisi: Bu tür bozukluğu olan bireyde fizyolojik ve nörolojik hiçbir neden olmadığı halde belirli duyu organlarında işlevsel yetersizlikler görülebilmektedir. Örneğin, kişide hiçbir bedensel bozukluk olmamasına karşı işitme kaybı oluşur ya da bedeninde felç durumları görülür. Evde kocası tarafından ağır hakaretlere maruz kalan kadın fiziksel hiçbir sıkıntısı olmamasına rağmen işitme yeteneğini yitirebilir.

Normal dışı davranışların tanımlanmasında belli bazı ölçütler kullanılmaktadır. Bu ölçütler normdan uzaklaşma, istatistiksel olarak az rastlanan davranış gösterme, kişisel rahatsızlık ve idealden sapmadır. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

Normal dışı davranışlarla ilgili olarak farklı kuramcılar farklı yaklaşımlarda bulunmuşlardır. Bu yaklaşımlar biyolojik yaklaşım ve psikolojik yaklaşımlardır. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

Bireyin davranışları bilinç dışı tarafından, cinsellik ve saldırganlık güdüleriyle yönlendirilmektedir. Davranış bozuklukları yaşamın ilk yıllarından başlayarak bilinç dışındaki çatışmaların ürünü olarak görülmektedir. Örneğin karısına şiddet uygulayan bir adam aslında küçüklük yıllarından itibaren bilinç dışında annesine olan öfkesini yansıtıyor olabilir. Psikodinamik yaklaşıma göre normal dışı davranışların sebebi, çelişki ile ortaya çıkan kaygının bilinç dışında kalması için sergilenen savunma mekanizmalarıdır. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) resmi bir sistem oluşturmuştur. Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nda belirtilen bu sistem, ilk kez 1952’de Amerikan Psikiyatri Derneği (APA) tarafından (DSM-I) yayınlanmıştır. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Gerçekte hiçbir tehlike olmadığı halde mantık dışı duyulan korkular fobi olarak adlandırılır. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.

Normal Dışı Davranışların Tanımlanmasındaki Ölçütler

İdealden sapma: Psikolojik sağlık için gerekli olan ve kuramsal olarak en düşük düzeyden aşağıda olan davranışlar normal dışı olarak nitelendirilir.

Psikolojik Yaklaşımlar;

Psikodinamik yaklaşım
Bilişsel Davranışçı yaklaşım
İnsancıl-Varoluşsal yaklaşım

KAYGI İLE İLGİLİ BOZUKLUKLAR: Obsesif-Kompülsif Bozukluklar;
Saplantı-zorlantı bozukluğu olarak nitelendirilen bu psikolojik rahatsızlığa sahip
kişiler sürekli tekrar ettikleri fakat kontrol edemedikleri alışkanlıklar ve huylar geliştirmektedirler.