ENGELLİ PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 5

Bireyin bir anda tüm bellek kaybı ile ilgili durumuna dissosiyatif füg adı verilir. Hasta, kişisel reddedilme, kayıplar, başarısızlıklar, evlilik sorunları ve parasal sıkıntılar gibi durumlarla, her zamanki evinden veya işinden uzak bir yere, ani, beklenmedik seyahatlere çıkar. Önceki kimliğini, ailesini, adını yani önceki kimliğinin önemli kısmını hatırlayamaz ya da hatırlamakta güçlük çeker.

Katatonik donmada gözler boş bakar, yüz anlatımsızdır, tehditlere ve acı veren uyaranlara tepki gösterilmez. Beslenme ve giyinme işlevlerine yardım edilmesi gerekir. Kimi katatonikler kendisinden istenilenlere otomatik bir biçimde uyar fakat tek sözcük konuşmaz.

Antisosyal kişilik sergileyen bireylerde;

Biliş ya da daha doğru bir deyimle bilişsel psikoloji insanların bilgiyi nasıl edindiği, organize ettiği ve kullandığıyla ilgilenir. Bu yüzden bilişsel psikolojinin temel ilgi alanları algı, dikkat, bellek, düşünce ve dildir.

Bizi sosyal dünyanın karmaşasından kurtaran şematik bilgi işleme süreci, aynı zamanda gerçekliğin çok basitleştirilmiş halleri oldukları için kaçınılmaz olarak yanlılıklar üretmektedir. Yeni tanıştığımız kişiler için var olan genel şemalarımız temelinde çabucak bir ilk izlenim oluştururuz. Zaman geçtikçe ve onlarla birlikte geçirdiğimiz yaşantılar arttıkça onlar hakkındaki yeni bilgileri de şemamıza ekleriz. Ancak, genellikle, bu sonradan eklenilenler ilk izlenimlerimiz kadar bizi etkilemez. Buna öncelik etkisi denir.

Sosyal psikolojide tutumların dört temel işlevi olduğu kabul edilmektedir. Birincisi, tutumların bilgi sağlama işlevidir. Tutumlara sahip olmak fiziksel ve sosyal dünya hakkında bilgi sahibi olmak demektir. İkinci işlev, tutumların araçsal olarak kullanılmasıyla ilgilidir. Tutumların bu uyum sağlama işlevi, kişiyi arzu edilen hedefe yöneltirken istenmeyen, arzu edilmeyen durumlardan kaçınmayı olanaklı kılar. Tutumların üçüncü işlevi benliği ifade edici işlevdir. Çoğu kez belirli tutumlara sahip olmak demek, kendinize ve başkalarına kim olduğunuzu ifade etmeniz demektir. Dördüncü işlev, egoyu korumadır. Kişinin sahip olduğu tutumlar kişiyi kendisinden ve başkalarından koruyabilir.

F ölçeğinde, otoriteryen kişiliği saptamaya yarayan dokuz boyut

mevcuttur. Gelenekçilik (konvansiyonalizm); Otoriteryen boyun eğme;Otoriteryen saldırganlık;Öznelci bakış karşıtlığı; Boş inançlı ve kalıp yargılı olma; Güç ve “sertlik”; Yıkıcılık ve sinisizm (olumsuzculuk); Yansıtma eğilimi; Cinsellik: Cinsellikle ilgili faaliyetlere yönelik abartılı ilgi.

Otoriteryen saldırganlık: Çeşitli kişilere yöneltilmiş genel bir saldırganlık. Bu saldırganlık, yerleşik otoriteler tarafından “izin verilmiş (onaylanmış)” bir saldırganlık olarak algılanır.

Konformite: Bireylerin varolan sosyal normlara uyma yönünde baskı hissettiği bir sosyal etki türüdür.

Sosyal etki, çok genel bir düzeyde bir birey veya bireylerin diğer birey veya bireylerin tutum ve davranışlarını değiştirmesi olarak tanımlanabilir. Açık ve görünür bir etkileme çabası yokken de tutum ve davranışlarımız sosyal etki altındadır. Bunun en açık örneği normlardır. Hepimiz yaşamımızda sosyal olarak oluşan normlara uyma yönünde dolaylı ya da dolaysız bir baskı yaşarız. Sosyal psikologlar farklı sosyal etki biçimleri ayırt etmişlerdir.

Sosyal algı kendimizin ve diğer insanların davranışlarını nasıl algıladığımıza dair bir bilişsel süreçtir. Sosyal algı daha önce algı ünitesinde ele alınan temel algı ilkelerine bağlı olarak işlemektedir. Aslında hem nesneleri hem de kendimiz ve diğer insanları algılama sürecimiz aynı temel ilkeler çerçevesinde gerçekleşir.  Sosyal algıyı nesne algısından ayıran bazı temel farklılıklar şunlardır: Birincisi, insanlar eylemlerin failidir; yani, insanların niyetleri vardır ve dünyayı kon trol etmeye çalışırlar. Nesneler ise fail değildir ve niyetleri yoktur. ikincisi, diğerlerinin bizi nasıl algıladığı davranışlarımızı etkiler.

Öncelik Etkisi: izlenim oluşturma çalışmalarında, sonradan  edinilen bilginin başta edinilen bilgiden daha ağır  basmasıdır.

Tutumlar genel olarak bir nesne, olay, kişi ya da duruma yönelik görece kalıcı zihinsel eğilimler olarak tanımlanabilir.

Sosyal psikolojide ön yargı hakkında farklı tanımlar yer alsa da beş özelliği paylaştıkları görülür. Bunlar şunlardır: Ön yargı bir tutumdur, esnek olmayan ve hatalı bir genellemeye dayanır, peşin verilmiş bir hükümdür, değişime dirençlidir, kötüdür. Ön yargı esneklik özelliğine sahip olmadığı için doğru cevap A'dır.

Algılarımızın basitleştirilerek ve iyi bir biçimde örgütlenerek yeniden inşa edilmiş hallerine şema denir. Bir kişiyle karşılaştığımızda edindiğimiz izlenimler ile kişileri bu şemalara yerleştiririz. Tutumlar ise genel olarak bir nesne, olay, kişi ya da duruma yönelik görece kalıcı zihinsel eğilimlerdir. Ön yargı, bazı sosyal grupların üyelerine karşı, bu grup üyelikleri temelinde geliştirilmiş olumsuz tutumlardır. Ayrımcılık ön yargıların davranışa dönüşmüş halidir; belli bir gruba veya o grubun üyelerine yönelik haksız eylemlerdir. Kalıp yargı ise belirli sosyal grupların tüm üyeleri tarafından belirli özellikleri paylaştığı varsayılan bilişsel çerçevelerdir. Doğru cevap E'dir.
 

Biliş ya da daha doğru bir deyimle bilişsel psikoloji insanların bilgiyi nasıl edindiği, organize ettiği ve kullandığıyla ilgilenir. Bu yüzden bilişsel psikolojinin temel ilgi alanları algı, dikkat, bellek, düşünce ve dildir. Doğru cevap E'dir.

Çoğu durumda azınlık konumundaki gruplara karşı ayrımcı davranışlar sergilenmektedir. Azınlık, sadece sayıca azınlık olarak anlaşılmamalıdır. Hatta bazen sayıca çoğunlukta olsalar bile, kimi gruplar hala azınlık statüsünde olabilirler. Toplumlar için her sosyal grup ya da kategorinin, ayrımcılığın hedefi olabileceği ileri sürülebilirse de, insanlık tarihinde uzun dönemler boyunca sürekli ayrımcı davranışlara maruz kalan belirli birtakım sosyal kategoriler vardır: Bunlar, ırk (beyaz ırk dışında kalanlar) ve cinsiyet (kadın) başta olmak üzere, yaş, cinsel yönelim, fiziksel ve zihinsel engelliliktir. Heteroseksüeller ve beyaz ırka mensup kişiler bu gruplara dahil değildir.

Sosyal algı kendimizin ve diğer insanların davranışlarını nasıl algıladığımıza dair bir bilişsel süreçtir. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Davranış üzerinde ortamsal etkilerin önemini küçük görme ve davranıştan bireyin kişisel bir özelliğinin sorumlu olduğunu varsayma eğilimine temel atıf hatası adı verilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Sosyal biliş yaklaşımına göre ön yargının kökeni olan üç bilişsel süreç mevcuttur. Bunlar sosyal kategorileştirme, dışgrup homojenlik yanılgısı ve hayali ilişkiselliktir. Bir kişinin yalnızca kendisiyle aynı etnisiteye sahip kişilerle arkadaşlık kurması, kendisiyle aynı dine mensup olmayan sınıf arkadaşlarını doğum gününe çağırmaması biz ve onlar ayrımı yarattığı için sosyal kategorileştirmeye örnektir. Bir öğrencinin bütün öğretmenlerinin aynı kişilik özelliklerine sahip olduğunu düşünmesi ve belirli bir gelir grubundaki kişilerin aynı politik düşünceye sahip olduğunu düşünmek ise dışgrup homojenlik yanılgısına örnektir. Hayali ilişkisellik gözlemcilerin aralarında ilişki bulunmayan iki olay arasında bir ilişki algılaması veya iki olay arasındaki ilişki düzeyini abartmasıdır. Televizyonda siyahi sporcular gördüğü için siyahilerin spora yatkın olduğunu düşünmek hayali ilişkisellik bilişsel sürecine örnektir. Doğru cevap D'dir.