ENGELLİ PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 2

Genetik yapı, sinir sistemi ve hormonlar bireysel farklılıkların biyolojik temellerini oluşturur. Kişilik ve zeka ise bireysel farklılıkların psikolojik temelleri arasındadır. Doğru cevap E’dir.

Murdock (1949)  ailenin (a) cinsellik, (b) üreme-çoğalma, (c) ekonomik ve (d) eğitsel olarak dört temel işlevinin olduğunu belirtmektedir. Psikolojik işlev bunlar arasında değildir. Doğru cevap D’dir.

Aşama modeli beş aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar sırasıyla şu şekildedir: a) şok, inanma ve yadsıma, b) öfke ve içerleme, c) pazarlık, d) depresyon ve umutsuzluk e) kabul. Doğru cevap B’dir.

Travma sonrası gelişim modeli yüksek düzeyde stres ile mücadele eden bireylerin algılarının olumlu yönde değişmesini açıklamaktadır. Bu model, travmatik durumlara karşısında olumsuz psikolojik değişkenler ile etkili şekilde başa çıkan bireylerin süreçlerini kavramsallaştırmak için geliştirilmiştir. Doğru cevap A’dır.

Travma sonrası gelişim modeli 6 bileşenden oluşmaktadır:  (a) travma öncesi özellikler, (b) stresör olayın özellikleri, (c) engellenmeler, (d) sindirme, (e) sosyal bağlam ve (f) travma sonrası gelişim. İnançlar bu bileşenler arasında yer almamaktadır. Doğru cevap D’dir.

Günümüzde sosyal psikolojide ne kadar farklı tanımlanırsa tanımlansın, ön yargı kavramının şu beş özelliği paylaştığı görülebilir: 1- Ön yargı bir tutumdur. 2- Esnek olmayan ve hatalı bir genellemeye dayanır. 3- Ön yargı peşin verilmiş bir hükümdür. 4- Değişime dirençli ve katıdır. 5- Ön yargı kötüdür. Doğru cevap 'D' seçeneğidir.

Konformite, bireylerin varolan sosyal normlara uyma yönünde baskı hissettiği bir sosyal etki türüdür.

Yeni olasılıklar, diğerleri ile bağlantı kurmak, kişisel güç, hayatın değerini takdir etme, kendini suçlu hissetme, ruhsal değişim travma sonrası gelişimin beş boyutunu oluşturur. Bu boyutlara sahip olması ailenin travma ya da yetersizliğin psikolojik etkileri ile başa çıkabildiğini ve bu süreçten güçlenerek çıktığını göstermektedir. Doğru cevap E’dir.

Stres canlıların sürdürmekte oldukları içsel ve çevresel denge durumlarını değiştiren etmenlere karşı canlının denge durumunu korumak ya da yeniden oluşturmak için gösterdiği psikolojik ve biyolojik tepkiler bütünüdür. Doğru cevap B’dir.

Yapılan araştırmalar annelerin depresyon düzeyinin babalardan daha yüksek olduğunu göstermektedir. Doğru cevap E’dir.

Organizma stres altında olduğunda bu duruma ilişkin belli başlı tepkiler ortaya koyar. Stres ve ona bağlı durumların her bireyde oluşturduğu fiziksel ve psikolojik tepkilere bağlı belirtiler farklılaşabilir. Genel olarak birçok insanda stres sonucu ortaya çıkan bazı belirtileri fiziksel, davranışsal, duygusal ve bilişsel belirtiler olmak üzere belli başlıklar altında incelemek mümkündür. Bilişsel belirtiler:
Konsantrasyon kaybı ve algısal sorunlar
Kararsızlık, unutkanlık, zihin karışıklığı
İlginin azalması ve işleri organize edememek
Basit işlemlerde bile sıkıntı yaşar duruma gelmek
Sadece olumsuz yönleri görür hale gelmek

Doğru cevap A şıkkıdır.

Organizmanın bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdidiyle ortaya çıkan stres durumunda canlı kendini korumak için “savaş veya kaç” tepki zincirini harekete geçirir. Bireyde stresi oluşturan unsurlara karşı savunma tepkisi gelişir. Bu süreçte birey genel uyum sendromu adı verilen çevresel stres durumlarına ilişkin fizyolojik değişimleri içerisinde barındıran mekanizmayı harekete geçirir. Stres durumuyla karşılaşan birey sırasıyla alarm, direnç ve tükenme aşamalarını geçer. Doğru cevap B'dir.

Yüceltme: Birey, toplumca onaylanmayan bazı ilkel dürtü, eğilim ve gereksinimlerini toplumca hoşa giden kabul edilebilir biçimlere dönüştürür. İçindeki saldırganlıkla ilgili ihtiyacı rekabetçi ortama taşıyarak iş yaşamında başarıya ulaşabilir. Bunun yanında saldırganlıkla ilgili güçlü ihtiyaçlarını spora yönlendirerek dövüş sanatlarında başarı kazanabilir. Sürekli ilgi görmek isteyen bir insan kendini bu iste¤ini gerçekleştirebileceği sahne sanatlarına yönlendirebilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Bastırma: Acı ve sıkıntı veren duygu, deneyim ve anıların bilinçdışına itilmesi, orada tutulması ve bir şekilde unutulmasıdır. Diğer bütün savunma mekanizmalarına temel teşkil edecek şekilde bilinçdışına itilerek, orada tutulan dürtüler, istekler, anılar ve duyguların bilinç düzeyine çıkması genellikle benlik tarafından uygun bulunmaz. Bunlar üstbenliğe (süperego) göre yasaklanan ve benliğe acı, bunaltı veren durumlar olduklarından bastırılırlar. Bir asker için savaş anında yaşadığı sıkıntı verecek bir olayı hatırlamakta zorluk çekmek, aslında pek sevmedi¤i arkadaşına verdi¤i randevuyu unutmak gibi durumlar bu savunma mekanizmasına örnek olarak verilebilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Türkiye’de yapılan araştırmada ise stres yaratan olaylarda kültüre bağlı farklılıklar görülmektedir. Çocuğun ölümü, eşin ölümü, eş tarafından aldatılma, anne veya babanın ölümü, hapse mahkûm olma Türkiye'de en yüksek beş stres kaynağı. Doğru cevap E şıkkı.

Kişinin içe dönük bir yapıda olması onun birçok sorunu kendi sorunu gibi ele almasına ve kafasında farklı şekilde kurmasına neden olabilir. Katı, endişeli, sosyal olmayan bir yapı sergilemeleri, kendilerini sürekli kontrol altında tutmaları stresle
ilişkili özelliklerdir. Dışa dönük yapıdaki kişiler ise konuşkan, aktif, sosyal, daha iyimser bir yapı sergilemektedirler. İçe dönük kişilere oranla bu kişilerin stres düzeyleri daha düşüktür. A tipi ve B tipi olarak adlandırılan durumlar aslında davranış biçimleridir. İnsanların tümüyle bir davranış tipinin tüm özelliklerini taşıması beklenemez. Örneğin bir insanda B tipi davranış özellikleri baskın olabilir. Bunun yanı sıra bireyde A tipi davranış özelliklerinin de olabileceğinin bilinmesi gerekir. Burada bilinmesi gereken önemli olan nokta, A tipi davranış özelliklerinin kişide baskın olması sebebiyle kişinin strese ve dolayısıyla çeşitli fiziksel rahatsızlıklara daha açık olduğudur. Yine bu konuda yapılan araştırmalara göre, A tipi davranış özellikleri gösterenlerin kalp damar hastalıklarına yakalanma riski B tipi davranış sergileyenlere göre daha fazladır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğrudan başa çıkma durumunda birey stres yaratan duruma ilişkin üç şekilde tepki verebilir. Bunlar, yüzleşme, uzlaşma ve geri çekilmedir. Bu süreçte yüzleşmede strese ilişkin bir olayla karşılaşan birey tüm gücüyle stresi meydana getiren olayla mücadele edebilir. Uzlaşma durumunda kendinden bir şeyler feda eder veya karşı taraftan alacaklarının bir kısmına razı olabilir. Karşı tarafı bazı isteklerinden vazgeçmesini konusunda razı edebilir. Geri çekilmede ise birey kendisine zarar gelebileceğini ya da sıkıntı yaşabileceğini düşünerek yenilgiyi kabullenir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Organizma stres altında olduğunda bu duruma ilişkin belli başlı tepkiler ortaya koyar. Stres ve ona ba¤lı durumların her bireyde oluşturdu¤u fiziksel ve psikolojik tepkilere bağlı belirtiler farklılaşabilir. Genel olarak birçok insanda stres sonucu ortaya
çıkan bazı belirtileri fiziksel, davranışsal, duygusal ve bilişsel belirtiler olmak üzere belli başlıklar altında incelemek mümkündür. Davranışsal belirtiler şu şekilde karşımıza çıkmaktadır:
Madde ve alkol kullanımı,
Sürekli telaş içerisinde olmak,
Sosyal ortamlardan uzaklaşma,
Aşırı uyuma.

Doğru cevap E şıkkıdır.

A tipi ve B tipi olarak adlandırılan durumlar aslında davranış biçimleridir. insanların tümüyle bir davranış tipinin tüm özelliklerini taşıması beklenemez. Örneğin bir insanda B tipi davranış özellikleri baskın olabilir. Bunun yanı sıra bireyde A tipi davranış özelliklerinin de olabileceğinin bilinmesi gerekir. Burada bilinmesi gereken önemli olan nokta, A tipi davranış özelliklerinin kişide baskın olması sebebiyle kişinin strese ve dolayısıyla çeşitli fiziksel rahatsızlıklara daha açık olduğudur. Yine bu konuda yapılan araştırmalara göre, A tipi davranış özellikleri gösterenlerin kalp damar hastalıklarına yakalanma riski B tipi davranış sergileyenlere göre daha fazladır. D şıkkında verilen özellik B tipi kişilik özelliği sergileyen bireyleri tanımlayan özellikler arasındadır. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Beyin korteksi görme, işitme ve düşünme gibi farklı işlevleri yerine getiren değişik bölgeleri içeren iki yarım küreden oluşur. Corpus callosum adı verilen lifler aracılığıyla iki yarım küre birbirlerine bağlanır. Doğru yanıt "D" seçeneğidir.