ENGELLİ MEVZUATI VE MESLEK ETİĞİ

Pozitif ayrımcılık dezavantajlı gruplara tanınan ve eşitsizliği ortadan kaldırmayı amaçlayan hakları ve avantajları belirtmek için kullanılan bir kavramdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Engelliler için bir çok önemli düzenleme getiren 573 sayılı KHK 1997 yılında yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla doğru yanıt C seçeneğidir.

573 sayılı KHK özel eğitimde kaynaştırma uygulamalarını, erken eğitimi, ailenin eğitime etkin katılımını destekler. Doğru cevap A şıkkıdır.

III. maddede yer alan bireyselleştirilmiş programlar daha önce çıkan yasalarla güvence altına alınmıştır.

Engellinin bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmesini ve yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler kazandırmaya yönelik hizmetlere habilitasyon adı verilmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Türkiye'de engelli bireyler 1980'lerden başlamak üzere kaynaştırma eğitimine katılmaya hak kazanmışlardır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Türkiye'de engelli çocukların eğitsel tanı ve değerlendirmeleri RAM tarafından tıbbi tanılamaları hastanelerde ilgili bölümlerde yapılmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

EKPSS engelli bireylere yönelik kamuya atama için düzenlenmiş bir sınavdır. Sorular bireyin engel türüne göre düzenlenmiş olup engele uygun binalarda sınav yapılır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

SGK tarafından karşılanmayan miktarı almak için ailelerin valilik ve kaymakamlıklara bağlı sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına müracaat etmeleri gerekmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Engelli bireylere evde bakım yardımı verilmesi için bir çok şart bulunmaktadır. Bunların başında ÇÖZGER raporunda tam bağımlı ifadesinin bulunması gelmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Habilitasyon: Engellinin bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmesini ve yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler kazandırmaya yönelik hizmetlere denir. Rehabilitasyon: Herhangi bir nedenle oluşan engelin etkilerini mümkün olan en az düzeye indirmeyi ve engellinin hayatını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler geliştirmeye yönelik hizmetlere denir. Doğrudan ayrımcılık: Engelliliğe dayalı ayrımcılık temeline dayanan ve engellinin hak ve özgürlüklerden, karşılaştırılabilir durumdakilere kıyasla eşit şekilde yararlanmasını engelleyen, kısıtlayan veya zorlaştıran her türlü farklı muameleye denir. Dolaylı ayrımcılık: Görünüşte ayrımcı olmayan her türlü eylem, işlem ve uygulamalar sonucunda engelliliğe dayalı ayrımcılık temeliyle bağlantılı olarak, engellinin hak ve özgürlüklerden yararlanması bakımından nesnel olarak haklılaştırılamayan dezavantajlı bir konuma sokulmasıdır. Makul düzenleme ise; engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirleri içermektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Türkiye’de özel eğitime gereksinim duyan öğrencilere yönelik yasal düzenlemeler yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren başlamıştır. 1980’li yıllara kadar bu alandaki hizmetler özel eğitim yönetmelikleri ile sürdürülmüştür. Ancak ilk doğrudan yasa 1983 yılında “Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar” yasası adıyla çıkmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de yer alan özel eğitim ile ilgili ilkeler şunlardır:

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Habilitasyon: Engellinin bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmesini ve yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler kazandırmaya yönelik hizmetlere denir. Rehabilitasyon: Herhangi bir nedenle oluşan engelin etkilerini mümkün olan en az düzeye indirmeyi ve engellinin hayatını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler geliştirmeye yönelik hizmetlere denir. Doğrudan ayrımcılık: Engelliliğe dayalı ayrımcılık temeline dayanan ve engellinin hak ve özgürlüklerden, karşılaştırılabilir durumdakilere kıyasla eşit şekilde yararlanmasını engelleyen, kısıtlayan veya zorlaştıran her türlü farklı muameleye denir. Dolaylı ayrımcılık: Görünüşte ayrımcı olmayan her türlü eylem, işlem ve uygulamalar sonucunda engelliliğe dayalı ayrımcılık temeliyle bağlantılı olarak, engellinin hak ve özgürlüklerden yararlanması bakımından nesnel olarak haklılaştırılamayan dezavantajlı bir konuma sokulmasıdır. Makul düzenleme ise; engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirleri içermektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

2013 yılında yürürlüğe giren “Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği” gereği her ilde valilikler bünyesinde Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme komisyonları kurulmuştur. Mevzuata uygun olarak erişilebilirliği sağlama görevini yerine getirmeyen kamu veya özel sektör kurum ve kuruluşlarının bu komisyonlara şikâyet edilebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Bakıma ihtiyacı olan engelli; engellilik sınıflandırmasına göre resmî sağlık kurulu raporu ile ağır engelli olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişidir. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli ise, beslenme, giyinme, yıkanma ve tuvalet ihtiyaçlarını giderme gibi öz bakım becerilerini yerine getirmede, kendi başına hareket etmede veya iletişim kurmada zorluk veya yoksunluk yaşadığına ve bu becerileri başkalarının yardımı olmaksızın gerçekleştiremeyeceğine karar verilen çocuklardır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Habilitasyon: Engellinin bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmesini ve yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler kazandırmaya yönelik hizmetlere denir. Rehabilitasyon: Herhangi bir nedenle oluşan engelin etkilerini mümkün olan en az düzeye indirmeyi ve engellinin hayatını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler geliştirmeye yönelik hizmetlere denir. Doğrudan ayrımcılık: Engelliliğe dayalı ayrımcılık temeline dayanan ve engellinin hak ve özgürlüklerden, karşılaştırılabilir durumdakilere kıyasla eşit şekilde yararlanmasını engelleyen, kısıtlayan veya zorlaştıran her türlü farklı muameleye denir. Dolaylı ayrımcılık: Görünüşte ayrımcı olmayan her türlü eylem, işlem ve uygulamalar sonucunda engelliliğe dayalı ayrımcılık temeliyle bağlantılı olarak, engellinin hak ve özgürlüklerden yararlanması bakımından nesnel olarak haklılaştırılamayan dezavantajlı bir konuma sokulmasıdır. Makul düzenleme ise; engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirleri içermektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Türkiye’de özel eğitime gereksinim duyan öğrencilere yönelik yasal düzenlemeler yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren başlamıştır. 1980’li yıllara kadar bu alandaki hizmetler özel eğitim yönetmelikleri ile sürdürülmüştür. Ancak ilk doğrudan yasa 1983 yılında “Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar” yasası adıyla çıkmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Engelli bireylerin devlet memuru olmasına ilişkin de yasal düzenlemeler vardır. Engelli vatandaşlarımız sınavla ya da kura yoluyla (toplam dolu kadro sayısının %3’ü oranında) memur olabilmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyacı olan engelli memur alımı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı adına ÖSYM Başkanlığınca yapılan Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) ve kura usulü ile merkezî yerleştirme şeklinde yapılmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı-Planı (BEP)’nın yasal zemini 573 sayılı KHK oluşturmaktadır. 1997 yılına kadar özel gereksinimli öğrenciler için Türkiye’de bireysel programlar yapılsa da kanuni bir zorunluluk bulunmamaktaydı. Doğru yanıt E seçeneğidir.