ENGELLİ MEVZUATI VE MESLEK ETİĞİ

İnsan haklarının devletin vatandaşlarına karşı sorumlulukları bağlamında devlete yönelik ileri sürülen haklar olduğu kısaca anlatılmaya çalışılmıştır. Bu noktadan düşündüğümüzde devletlerin de insan haklarına ilişkin birtakım görev/ödevlerinin olduğu açıktır. Bu ödevlerin İnsan Hakları Dairesi Başkanlığınca dört sınıfta incelendiği görülmektedir. Bunlar; tanıma, koruma, dokunmama ve temin/tedariktir.

Temin/tedarik: Devlet tüm bu ödevlerine karşın bireyler devletten karşılıksız ayrıcalıklar bekleme hakkına sahip değildir. Başka bir deyişle birey anlamlı ve hayati bir gerekçe olmaksızın devletten
bu benim insan hakkım diyerek karşılıksız bir ayrıcalık beklememelidir. Ancak bu durum bireyim
yaşamsal gereksinimleri ve bazı istisnai durumlar için geçerli değildir . Örneğin devletler engelli bireyler, yaşlılar, kimsesiz çocuklar gibi kendi kusuru olmaksızın yaşamını sürdüremeyen bireyler için
gerekli tedbirleri almak yükümlülüğündedir.

Bilgi edinme hakkı, kendini geliştirme hakkı, barış hakkı üçüncü kuşak insan haklarına verilebilecek örneklerdir.

Birleşmiş Milletler 1948 yılında evrensel insan haklarını listelediği “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini” ilan etmiştir.

İnsan hakları evrensel beyannamesi “evrensel insan haklarını listeleyen” ilk yasal/uluslararası belgedir.

Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye göre dünyanın neresinde olursa olsun çocukların sahip olması istenen temel haklar şöyle sıralanabilir:
a. Yaşama hakkı
b. Tam olarak gelişim hakkı
c. İstismardan, sömürüden, zararlı etkenlerden korunabilme hakkı
d. Toplumsal, kültürel ve aile yaşamına katılabilme hakkı

EHİS hazırlanma süreci 2001 yılında başlanmış ve 2006 yılında tamamlanmıştır. Birleşmiş Milletler tarafından 2006 yılında tamamlanan EHİS 28 Ekim 2009 tarihinden itibaren ülkemizde de yürürlüğe girmiştir.

Engelli Bireylerin Haklarına İlişkin Sözleşme Birleşmiş Milletler tarafından 21. yüzyılda hazırlanan ilk insan hakları sözleşmesidir. Ayrıca EHİS özel gereksinimli kişilerin haklarını kapsamlı biçimde ifade eden çok önemli bir yasal metindir. Ülkemiz de bu sözleşmeyi onaylayan taraf devletlerdendir.

İhmal ve İstismardan Korunma
İnsan hakları özellikle kadınların, çocukların ve engelli bireyin bedensel, duygusal, cinsel bağlamda her türlü istismar ve ihmale uğramasını önleme bakış açısına sahiptir. ÇHDS’ye göre bu sözleşmeye
taraf olan devletler çocuğu her tür cinsel sömürü ve istismardan korumayı taahhüt eder. Aynı zamanda taraf devletler herhangi biçimde çocuğun kaçırılması, fuhşa zorlanmasının önlenmesi konusunda tüm tedbirleri almalıdır, çocuğa gelebilecek her türlü zarardan çocuğu korumalıdır (ÇHDS madde 34,35).

ÇHDS tüm çocukların oyun oynama, yaşına uygun etkinliklere katılma hakları olduğunu ifade etmektedir. Ayrıca taraf devletleri çocukların kültürel, bilimsel, sanatsal etkinliklere katılma hakkını ve bu kona tüm çocuklara eşit fırsatlar sağlanmasını özendirmeye teşvik etmektedir (ÇHDS madde 31).