ENGELLİ MEVZUATI VE MESLEK ETİĞİ

Birbirini tanıyan kişilerin selamlaşmaları bir görgü kuralıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Örf ve adet (gelenek) kuralları bir diğer toplumsal düzen kuralı olup belli bir toplumsal çevrede bulunan insanların yapmaları beklenen davranışlardır. Örf ve adet kurallarının yaptırımı diğer toplumsal düzen kurallarına göre daha çeşitli ve sert olabilir. Bunlara uyulmaması hâlinde ayıplama, dışlama, kınama gibi toplumsal yaptırımlar daha ağır biçimde uygulanabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Hukuk kurallarını diğer toplumsal davranış kurallarından ayıran, hukuk düzenine uymanın
devletin kamu gücüyle sağlanması, hukuk kurallarının kişilere hem yükümlülük getirmesi hem
de talepte bulunma yetkisi vermesidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Hukuk kuralının düzenlediği insan davranışları ve olaylar, hukuk kuralının konusunu oluşturmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Hukuk kurallarında süreklilik, yürürlüğe giren bir hukuk kuralının yürürlükten kaldırılıncaya kadar uygulanmasıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Hukukun kaynakları;

Yardımcı kaynaklar:

Doğru cevap B şıkkıdır.

Eskiden “tamim” olarak da adlandırılan genelgeler, kanun ve yönetmeliklerin uygulanmasında bunların içeriklerini açıklamak, idari makamlara yol göstermek için idari amirler ve kurumlar tarafından oluşturulan yazı ve talimatlardır. Genelgeler, kendisinden daha yukarıda yer alan hukuk kuralındaki bir konunun nasıl uygulanacağını ilgili makam ve kişiye daha açıklayıcı biçimde gösterir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kamu hukukundan kaynaklanan haklar, bireyin devletten olan beklentilerine göre negatif, pozitif ve aktif statü hakları olmak üzere üç türlüdür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Özel haklar açısından söz konusu olan bir diğer sınıflandırma da bunların niteliklerine göre yapılan
mutlak ve nispi haklar ayrımıdır. Mutlak haklar, herkese karşı ileri sürülebilen haklardır. Bu haklar mallar ya da kişiler üzerinde söz konusu olabilir. Örneğin mülkiyet hakkı ve kişilik hakları mutlak
haklar kapsamındadır. Hiç kimse bu haklara hak sahibinin rızası olmadan müdahale edemez. Doğru cevap A şıkkıdır.

Toplumsal düzen kuralları din, ahlak, görgü (nezaket), örf-adet ve hukuk kurallarından olusur.

Kimi zaman ahlak kuralları hukuk kuralına dönüşebilir. Örneğin ekonomik olarak zor durumda olan, darda kalan aile bireylerine ve muhtaç durumda olan kişilere yardım etmek iyi ahlaklı olmanın bir gereğidir. Ancak insanlardan herkese yardım etmeleri de beklenemez. Kimse başka birine yardım etmek zorunda değildir. 

Türk Medeni Kanunu’nda (m. 364) “Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa dü- şecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.” denilerek bu durumdaki aile bireylerine yardım etmek, hukuk kuralı hâline getirilmiştir. Görüldüğü üzere, iyi ahlaklı bir bireyden beklenen davranış, aynı zamanda hukukun bir emri olarak düzenlenmiştir.

Kimi zaman görgü kuralları da hukuk kuralına dönüşebilir. Örneğin birbirini tanıyan kişilerin selamlaşmaları bir görgü kuralıdır. Ancak Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’nda (m.44) “Askerler her zaman ve her yerde birbirlerini selamlamaya mecburdurlar.” denilerek selamlaşmak, asker kişiler için bir hukuk kuralına dönüştürülmüştür.

Ahlak kuralları subjektif ve objektif olmak üzere ikiye ayrılır. Subjektif ya da öznel ahlak kuralları kişinin kendi bireysel tutumları ve değer yargılarıdır. Objektif ya da nesnel ahlak kuralları ise toplumun genelinde geçerli olan değerlerdir.

c şıkkındaki cümle subjektif ahlak kuralları için doğrudur.

birey- ler diğer kişilerden kuralda emredildiği gibi davranılmasını talep etme hak ve yetkisine sahiptirler. Örneğin hukuk kuralları kişilerin onur ve şerefini içeren kişilik haklarını ve mülkiyetlerini korur. Bu nedenle bireyler, diğer insanlardan kişilik ve mülkiyet haklarına saldırmamasını talep edebilirler.

Hukuk kurallarının muhatabı sadece bireyler (gerçek kişiler) değildir. Tüzel kişiler (hükmi şahsiyetler) de hukuk kurallarının muhatabı olabilirler. İnsanlar, gerçek kişi; şirket, dernek, vakıf, sendika, siyasi par- tiler ve devlet ise tüzel kişidir. Hukukun sağladığı kimi haklar sadece gerçek kişilere, kimi haklar ise sadece tüzel kişilere yöneliktir. Örneğin evlenmek, evlat edinmek, miras bırakmak sadece gerçek kişilerin sahip olabilecekleri
haklardır. Üye kaydetmek, üye ihraç etmek, üye aidatı
toplamak ise sadece dernek ya da sendika gibi tüzel kişile-
rin kullanabilecekleri haklardandır.

Borçlar hukuku ve Borçlar Kanunu borç, alacak, sözleşme, tazminat konularını düzenler. Bu hukuk kurallarına aykırı davranılması hâlinde zorla yaptırma (cebri icra), faiz ya da tazminat gibi yaptırımlar söz konusu olur.

Bir davranış kuralının hukuk kuralı olarak nitelenebilmesi için üç unsur birlikte bulunmalıdır. Bunlar; konu, irade (emir) ve yaptırımdır.

Turkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 10. maddesinde ‘’Engelliler hakkında alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı olamayacağı’’ hükmü; Anayasamızın 42. maddesinde ise “Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır.” hükmü yer almaktadır.

Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği’ne göre (m.61) “Merkezde hizmet verilen kişilere yönelik tehdit veya baskı ya da özgürlüğün keyfi engellenmesini de içeren fiziksel, cinsel, tıbbi, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren her türlü tutum ve davranışın gerçekleşmesi halinde bu tutum ve davranışların engellenmesine yönelik gerekli tedbirleri almayan merkez hakkında kapatma kararı verilir.”