Engelli Bakım ve Rehabilitasyonu Uygulama Standartları

Engelli bireylerin faydalanabildiği tüm hizmetler yasa ve yönetmeliklerle düzenlenmiş, belirlenmiş olsa da hizmetin niteliği birtakım ögelere bağlıdır. Bu ögeler arasında bireylere hizmet veren çalışanların kendi uzmanlık alanlarında yetkin olması, alanında yeteri kadar deneyime sahip olması ve meslek etiği gibi özellikler yer almaktadır.

Etik, çeşitli bilim ya da meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken ilkeler, kurallar, davranışlar bütünüdür.

Etik kuralların yazılı forma dönüştürülmesinin temel gerekçeleri bulunmaktadır. Kuralların kalıcılığını sağlarken, kurallar doğrultusunda caydırıcılık sağlamak ve kuralların aşıldığı ya da ihlal edildiği durumları süreç başında önlemeye çabası bu gerekçeler arasında yer almaktadır. Ek olarak bilim alanı veya meslek üyelerince dikkat edilmesi ve gerektiği şekilde davranılması hususunda ortak bir standart oluşturmak da kuralların yazılı forma dönüşme nedenleri arasında gösterilebilir.

Bilimsel araştırmalarda uyulması gereken kurallar ya da ilkeler bilim etiği kapsamında değerlendirilmektedir

Mesleki uygulamalarda uyulması gereken kurallar veya ilkeler meslek etiği kapsamında değerlendirilmektedir.

Meslek etiği, bir meslek grubuna tabi olan personelin ortak değerlerini belirleyen ve bu personellerin uymaları gerekli kılınan kimi zaman yazılı ve kimi zaman ise yazılı olmayan kuralların tamamıdır. Meslek etiği genel hatlarıyla doğru ve yanlışın ne olduğuna ilişkin kurallar ve standartlarla doğrudan bağlantılıdır. Daha bütüncül bir bakış açısıyla meslekler icra edilirken mesleğin gereği olan eylemleri şekillendiren standartları ve ilkeleri kapsamaktadır.

Bireyin kişisel ya da fiziksel her türlü özelliğine uzman kişinin saygı duyması meslek etiği ilkelerinden biridir.

Meslek etiği ile uygulama standardının ortak özelliği aynı amaca hizmet etmeleridir. Her ikisinin de nihai amacı hizmet alan kişilerin etik ve uygulama çerçevesi belirlenmiş hizmetten en üst düzeyde yararlanmalarıdır. Başka bir ifadeyle engellilere yönelik yürütülen bakım ve rehabilitasyon süreci hizmet sağlanan kişinin yaşam kalitesini belli etik ilkeler ve standart uygulamalarla en üst düzeye taşımak amaçlanmaktadır.

Uygulama standartlarını, etik ilkelerin mesleki uygulamalara somut şekilde yansıması  oluşturur.

Uygulama standartlarının ilk basamağında etik ilkelere uygun davranma yer almaktadır. Bu temel standart doğrultusunda meslek grupları özelinde uygulamalar farklılaşsa da etik ilkeler genellikle evrensel bir özellik taşımaktadır.

Profesyonel ilişki kurma biçimleri birkaç başlık altında incelenebilir: Gerçek ilişki, aktarım (transferans) ilişkisi ve çalışma iş birliği şeklinde sıralanabilir.

Gerçek ilişki hayatın doğal akışında iki ya da daha fazla insan arasında gerçekleşen ve profesyonellik barındırmayan ilişki olarak tanımlanır.

Aktarım ilişkisi, hizmet alan bireyin hizmet sağlayan personele karşı profesyonellik kapsamı dışında kalan duygu ve düşünceler beslemesi olarak ifade edilebilir.

Profesyonel ilişki kurmaya yardımcı olabilecek önerilerden bazıları şu şekilde sıralanabilir: Saydamlık, empati, içtenlik, bireyi merkeze alma, etkili iletişim becerilerinin kullanımı, güçlü yönlere vurgu yapma.

Aktarım ve karşıt aktarımla karşılaşılan durumlarda genel olarak en iyi öneri, hizmet alan bireyi başka bir uzmana yönlendirmektir.

Meslek etiği kapsamında aktarılan sınır ve yetkiler ile yasal sorumluluklar arasındaki en önemli fark, ihlal durumunda bir yaptırım uygulanıp uygulanmayacağıdır.

Engelli bakım ve rehabilitasyon hizmetleri birçok alandaki uzmanı ilgilendiren bir süreçtir. Bu doğrultuda hizmet sağlayan personel ihtiyaç hâlinde; öğretmen, özel eğitim uzmanı, doktor, psikolog, diyetisyen, optisyen, odyolog ve fizik tedavi uzmanları ile birlikte çalışabilmelidir.

Ünlü psikoterapist Dr. Yalom, uygulamalarda hizmet veren ile alan arasındaki ilişkinin ne
kadar önemli olduğunu “iyileştiren ilişkidir” şeklinde özetlemektedir.

Uygulamacıya hizmet alacak bireyin gereksinimleri hakkında detaylı bilgi sağlayarak uygulamanın amaçlarını ve yöntemini belirlemesinde yardımcı olacak en işlevsel teknikler: Gözlem, Aktif dinleme, Soru sormadır. 

Bakım ve rehabilitasyon uygulamaları sağlayan personel, hizmet sağladığı kişiyi ya da ailesini erişebilecekleri hizmetler, kaynaklar ve olanaklarla ilgili bilgilendirmelidir.

Bakım ve rehabilitasyon uygulamalarının kayıt altına alınma işlemi uygulama sırasında, uygulama oturumunun sonunda ya da uygulama sürecinin bitiminde gerçekleştirilebilir.