ENGELLİ MEVZUATI VE MESLEK ETİĞİ - Deneme Sınavı - 4

Eskiden “tamim” olarak da adlandırılan genelgeler, kanun ve yönetmeliklerin uygulanmasında bunların içeriklerini açıklamak, idari makamlara yol göstermek için idari amirler ve kurumlar tarafından oluşturulan yazı ve talimatlardır. Genelgeler, kendisinden daha yukarıda yer alan hukuk kuralındaki bir konunun nasıl uygulanacağını ilgili makam ve kişiye daha açıklayıcı biçimde gösterir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kamu hukukundan kaynaklanan haklar, bireyin devletten olan beklentilerine göre negatif, pozitif ve aktif statü hakları olmak üzere üç türlüdür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Özel haklar açısından söz konusu olan bir diğer sınıflandırma da bunların niteliklerine göre yapılan
mutlak ve nispi haklar ayrımıdır. Mutlak haklar, herkese karşı ileri sürülebilen haklardır. Bu haklar mallar ya da kişiler üzerinde söz konusu olabilir. Örneğin mülkiyet hakkı ve kişilik hakları mutlak
haklar kapsamındadır. Hiç kimse bu haklara hak sahibinin rızası olmadan müdahale edemez. Doğru cevap A şıkkıdır.

Engelli hakları insanların engeli nasıl algıladıkları ile ilgili olduğundan öncelikle engellilik modellerinin bilinmesi gerekir. Bu modeller moral model, medikal model, sosyal model ve insan hakları modeli olarak ifade edilmektedir.

Birinci kuşak hakların ya da klasik hakların temel özelliği bireyi korumaya yönelik olmasıdır. Bu hakların devlete yüklediği ödev “dokunmama, karışmama” ödevidir. Bazı birinci kuşak insan hakları; yaşama hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği, seçme seçilme hakkı, düşünce ve din özgürlüğü ile ayrımcılık yasağı, konut güvenliği, işkence ve kötü muamele yasağı ve ihmal ve istismardan korunma olarak örneklendirilebilir.

İkinci kuşak insan hakları “sosyal haklar” olarak da isimlendirilebilmektedir. Temelinde Sanayi Devrimi, ekonomik ve sosyal dönüşüm nedeniyle oluşan sosyal eşitsizliğe tepki yer alır. Bu haklar devlete “karışma, hizmet sağlama” ödevi yüklemektedir. Örneğin; sağlık hakkı, eğitim hakkı, toplumsal ve kültürel kültürel faaliyetlere katılma/ boş zamanları değerlendirme hakkı ikinci kuşak insan haklarındandır. Bilgi edinme hakkı üçüncü kuşak insan hakları arasında yer alır.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 30 maddeden oluşmaktadır.

ÇHDS’nin ilk maddesi 18 yaşına gelene dek her insanın çocuk olduğunun ilanıdır.

Birleşmiş Milletler tarafından 2006 yılında tamamlanan EHİS 28 Ekim 2009 tarihinden itibaren ülkemizde de yürürlüğe girmiştir.

Eğiti hakkı, sağlık hakkı, toplumsal/kültürel yaşama katılma ve boş zamnlarını değerlendirme hakkı ikinci kuşak haklar arasındadır. Ayrımcılık yasağı hakkı Engelli Bireyler Kapsamında Sözleşmelerde yer alan 1. kuşak haklar arasındadır.

Engelli bireylere ilişkin olarak Birleşmiş Milletlerce oluşturulmuş bazı yasal düzenlemeler incelendiğinde bunların ilki 1950 yılında Cenova Konferansı yasal düzenlemesidir.