ENGELLİ BAKIMI VE REHABİLİTASYONUNU PLANLAMA

Psikoloji profesörü Abraham Maslow’un bilinen ihtiyaçlar hiyerarşisine göre (1970), bireylerin
gereksinimleri önceliklerine göre beş temel kategoride sıralanmaktadır. Bunlar:
1. Fiziksel gereksinimler
2. Güvenlik gereksinimi
3. Sosyal gereksinimler
4. Saygı görme gereksinimi
5. Kendini gerçekleştirme gereksinimidir (Mathes, 1981).

Sosyal gereksinimler, bir gruba ait olma, kabul görme, başkaları ile iletişim içinde olma gibi duyguları içerir.

Bakıma muhtaç bireyin gereksinimlerine ilişkin bilgi toplama sırasında kullanılan ve değerlendirilmesi gereken alanların/maddelerin sıralandığı listeye kontrol listesi adı verilir.

Ayrıca bireyin diğer kişilerle ilişkisine yönelik sorular sormak sosyal etkinlikler planlanmasına ve
aynı zamanda ruhsal-duygusal alandaki durumuna ilişkin de bilgi verecektir. Bu bilgiler bu alanlarda
hedefler belirlenmesini kolaylaştıracaktır. Bu amaçla bireye aşağıdaki gibi sorular sorularak hedef belirlenebilir:
• En çok vakit geçirmeyi sevdiğin kişiler kimler?
• Görüştüğüm arkadaşların var mı?
• Ailende en çok kiminle sohbet edersin?
• Sıkıntılarını, üzüntülerini paylaşabildiğin kimse var mı?
• Üye olduğun bir grup var mı?
• Katıldığın ya da katılmaktan hoşlandığın etkinlikler ya da toplumsal gruplar var mı?

Bireyin özellikle ilgi alanları, yetenekli olduğu konular ve yapmak istedikleri belirlenirken şu sorular kendisine ya da kendisini yakından tanıyan kişilere sorulabilir:
• Bana kendinden bahseder misin?
• İlgini çeken konular nelerdir?
• Seni en çok neler eğlendirir?
• Dışarı çıktığında ne yapmaktan hoşlanırsın?
• En çok nerelere gitmeyi seversin?

Eğer birey bağımsız olarak yürüme becerisine sahip değilse, bu durumda başka soruların sorulması gerekmektedir.
• Bireyin banyo gereksiniminin sağlanması için, banyoya ulaşımı nasıl sağlanacak?
• Bireyin tekerlekli sandalyesi var mı?
• Bireyin yürümesini destekleyecek koltuk değneği ya da yürüteci var mı?
• Birey oturur pozisyonda durabiliyor mu?

Bakım hedeflerinin, bireyin hayatını daha iyi hale getirebilecek ve yetersizliğin etkisini en aza indirecek
özellikle olması önemlidir (Care Planning Guidance, 2011). Bunun yanında hedefler belirlenirken:
• Bakım alacak kişinin öncelikleri dikkate alınmalıdır.
• Bireye sağlanacak olan hizmetler, bireyin tercihlerini ve isteklerini yansıtmalıdır.
• Bireyin kişiliğine ve değerlerine göre belirlenmelidir
• Kişiye özgü ve ileriye dönük olmalıdır
• Bireyin uzaklaşmak istediği değil, ulaşmak/başarmak istediği şeyler üzerine odaklanmalıdır

Zaman zaman hedeflerin belirlenmesi sürecinde bakım hizmeti alacak kişi ile diğer kişiler arasında beklentiler konusunda çatışmalar söz konusu olabilmektedir. Hedef belirlenirken çatışma durumları kimler arasında yaşanabileceği aşağıda sıralanmıştır:
a. Bakım hizmeti alacak birey ile ailesinin beklentileri örtüşmeyebilir.
b. Ailenin beklentileri bakım hizmetini sunacak kişiler açısından zorlayıcı olabilir.
c. Bakım hizmeti alacak birey ile ailesinin beklentileri, hedeflerin belirlenmesinden sorumlu kişiler tarafından uygulanabilir görülmeyebilir.

Mevcut Durum Belirlenirken aşağıdaki gereksinimler göz önünde bulundurulur.
•Gereksinimleri belirle
•Bireyin yapabildiklerini belirle
•Kaynakları belirle

Bakım hizmeti alacak olan bireyin iletişim becerileri ya da zihinsel düzeyi kendisinden bilgi almaya uygun değilse bu durumda ailesi ile görüşülerek önceliklerin belirlenmesi gerekecektir. Ailenin istekleri ve beklentileri çok fazla ise, bu hedeflerin hepsinin aynı zamanda karşılanamayacağını, bazı gereksinimlerin karşılanması için gerekli
kaynakların bulunmadığının açıklanması gerekmektedir.

Mevcut durum belirlenir. Mevcut durum gereksinimlerin belirlenmesi, yapabildiklerinin belirlenmesi ve kaynakların belirlenmesi sürecini içermektedir.

Maslow’un İhtiyaçlar Piramidine göre tehlikeden uzak olma, korkusuzca yaşama ihtiyacı güvenlik ihtiyacıdır.

Birey başarmak istediği şeyler üzerine odaklanmalıdır.

Gereksinimlere bağlı olarak kaynakların değerlendirilmesi ve belirlenmesi sırasında, üç durum ile karşı
karşıya kalmak olasıdır:
1. Gerekli kaynakların mevcut olması
2. Gerekli kaynakların mevcut değil ancak temin edilebilir olması
3. Gerekli kaynakların mevut değil ve aynı zamanda temin edilemeyecek durumda olması.

Hedeflerin düzenli olarak gözden geçirilmesi önemlidir çünkü bakım hizmeti alacak olan bireylerin değerlendirme gereksinimleri devam edebilir ve bakım planı hazırlandıktan sonra dahi gerektiğinde değerlendirme ve hedefleri düzenlemek gerekebilir

Hedef belirlenirken çatışma durumları kimler arasında yaşanabileceği aşağıda sıralanmıştır:
a. Bakım hizmeti alacak birey ile ailesinin
beklentileri örtüşmeyebilir,
b. Ailenin beklentileri bakım hizmetini sunacak kişiler açısından zorlayıcı olabilir,
c. Bakım hizmeti alacak birey ile ailesinin beklentileri, hedeflerin belirlenmesinden sorumlu kişiler tarafından uygulanabilir görülmeyebilir.

Bakım planındaki hedeflerin zorunlu olarak gözden geçirilmesi ve gerekirse yeniden düzenlenmesi gereken durumlar;

Sağlık durumundaki ciddi değişiklikler,

Bakım ortamının değişmesi ve

Bireyin tedavi tercihlerinin değişmesidir.

Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre yeme,içme,uyku gibi gereksinimler fiziksel gereksinimlere girer.

Bakıma muhtaç bireylerin gereksinimlerine ilişkin bilgi toplama sırasında kullanılan maddelerin sıralandığı liste kontrol listesidir.

Hedefler belirlendikten sonra