ENGELLİ BAKIMI VE REHABİLİTASYONUNU PLANLAMA

Ergoterapist bakıma gereksinimi olan engelli bireylerin gün içerisinde yerine getirdikleri bazı etkinlik ve aktivitelerde bireylerin kendilerinden beklenen becerilerin arttırılmasına ve daha iyi düzeye gelmesine yardımcı olan meslek elemanıdır. Aynı zamanda engelli bireylerin günlük yaşamında yerine getirmesi gereken etkinlikleri ve çevreyi bireyin gereksinimlerine göre düzenleyerek bireylerin performanslarının artmasını hedefler.

Yapıcı Engeller: Daha etkin ve yapıcı bir iletişim kurmak için karşımızdaki kişiyi anladığımızı ve dinlediğimizi göstermek, ona inanıp güvendiğimizi hissettirip sağlıklı bir iletişime teşvik etmek, alay içermeyen şekilde yaklaşmak, anlamak ve anlaşılmak için çaba göstermek gerekmektedir.

Etkili iletişim engelleyen psikolojik engeller; Korku, stres ve ön kabullerdir.

Engelli bireye bakım hizmeti sunan bireylerin işiyle ilgili yeterli donanıma sahip, empati kurabilen, işbirlikçi ve iletişime açık bireyler olması oldukça önemlidir.

Engelli bir bireyle iletişim kurarken ses tonuna ve beden diline dikkat edilmelidir.

Görme engeli olan bireylerle iletişim kurabilmek için önce uzmanın kendisini ayrıntılı bir şekilde tanıtması gerekmektedir.

Ailelerle sözlü iletişim kurmanın çeşitli yolları vardır. Bunlar; Telefon görüşmeleri, Planlanmamış görüşmeler, Planlanmış bire-bir aile görüşmeleri, Aile grup toplantıları     şeklindedir.

Engelli bireylere verilen bakım hizmetinde yer alan personel arasında çıkan iletişim sorunlarını çözmek için veya ortaya çıkabilecek iletişim sorunları önlemek için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar aşağıda anlatılmaktadır. Bunlar;

Engelli bireyin gereksinimleri ne olursa olsun bireye bakım hizmeti verecek ekibin merkezinde öncelikle engelli bireyin kendisinin yer alması gerekmektedir. Doğru cevap A'dır.

Özel Eğitim Uzmanı: Engelli bireyin gereksinimlerine uygun eğitsel hizmetlerin sunulmasında özel eğitim uzmanı görev almaktadır. Özel eğitim uzmanı, özel gereksinimli bireylere yönelik tarama çalışmalarına katılır ve özel eğitim gerektiren bireylerin belirlenmesinde rol alır. Bakıma gereksinimi olan engelli bireylere sunulacak evde eğitim hizmetlerini planlama ve yürütme, özel eğitim uzmanlarının görevleri arasındadır

Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı: Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı, bakıma gereksinimi olan 0-18 yaş arasındaki çocukların tüm gelişim alanlarındaki performansının değerlendirilmesinde, takip edilmesinde ve desteklenmesinde yer alan uzmandır.

Son yıllarda ülkemizde özellikle engelli bireylere verilen bakım hizmetlerinde bireyin ailesini ve yakınlarını da dikkate alan yaklaşımların benimsendiği görülmekte ve bireyin mümkün olan her durumda ailesinin yanında, kendi evinde bakım hizmetlerini almasını sağlamak temel alınmaktadır. Bireyin ailesi (anne-baba) veya kardeşler, yakın akrabalar, komşular ve tanıdıklar gibi bireyin bakımından sorumlu yakınları bakıma gereksinimi olan engelli bireyin günlük yaşamında yerine getirmesi gereken kişisel bakım gereksinimlerinin karşılanmasına ve günlük basit sosyal ve fiziksel aktiviteleri içeren etkinlerin yaptırılmasına gönüllü bir şekilde yardımcı olarak profesyonel olmayan bakım hizmeti sunarlar. Doğru cevap C'dir.

Engelli Bakım Elemanı: Engelli bakım elemanı,
gün içerisinde bireylerin yerine getirmeleri gereken
kişisel bakım gereksinimlerinin karşılanmasına ve
basit zihinsel ve fiziksel aktiviteleri içeren sosyal etkinliklerin
yaptırılmasına yardımcı olan, bu süreç
içerisinde ihtiyaca göre uygun materyalleri yerinde
ve zamanında kullanarak bakıma gereksinimi olan
bireylere profesyonel bakım hizmeti veren ara meslek
elemanı olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap "E "dir.

Konuşmacıdan kaynaklı iletişim engelleri;
• Amacı bilinmeyen ve iyi hazırlanmamış konuşma,
• Eksik bilgi, yanlış anlam ve eksik mesaj,
• Alıcıya uygun olmayan konuşma (dil, hız),
• Bozuk ses, monoton sunuş, anlam ve duygu eksikliği,
• Önyargılar, dinleyiciyi küçümseme,
• İnandırıcılığı olmayan gönderici,
• Eksik beden dili ve uygun olmayan giyim.

Dinleyiciden kaynaklı iletişim engelleri;
• Dikkatsiz ve yanlış dinleme,
• Bilgi ve düşünce eksikliği,
• Önyargılı dinleme,
• Geri bildirim yapmama,
• Yetersiz algılama, yanlış yorumlama,
• Düşünme ve konsantrasyon eksikliği,
• Soru sormama. Doğru cevap "B" dir.

Etkili bir iletişimi engelleyen faktörler ayrıca aşağıda sıralandığı gibi de gruplanabilir.
1. Yapıcı Engeller: Daha etkin ve yapıcı bir
iletişim kurmak için karşımızdaki kişiyi anladığımızı
ve dinlediğimizi göstermek, ona
inanıp güvendiğimizi hissettirip sağlıklı bir
iletişime teşvik etmek, alay içermeyen şekilde
yaklaşmak, anlamak ve anlaşılmak için
çaba göstermek gerekmektedir. Doğru cevap "A" dir.

Psikolojik Engeller: İnsanlar, genellikle kendi
inançlarıyla çatışan mesajları reddederler.
Alıcı bazen reddetmediği mesajı önyargılarına
uydurmak için saptırır veya unutmaya
çalışır. Sadece alıcının kişisel tecrübesi değil;
aynı zaman da göndericinin anlatım biçimi
ve psikolojisi de iletişim engeli oluşturabilir.
Kaynağın verdiği mesaj, alıcı tarafından
alınmak istenmediğinde iletişim engellenir,
buna “tıkanık iletişim” denir. Tıkanık iletişimde
mesajlar genellikle alıcısız kalır. Alıcı
fiziksel olarak var olduğu halde psikolojik
olarak orada değildir. Eğer algılananlar kullanılmıyor
ve geri bildirimde bulunulmuyor
ise böyle bir ortamda iletişim tıkanır.
Verici ve alıcının; görüş çerçeveleri, kişisel
amaçları, duygu ve heyecanları, değer yargıları,
saplantıları, alışkanlıkları, bireyden gelen
mesajlara olumsuz tepkiler vermelerine
ve kayıtsız bir tutum takınmalarına sebep
olabilir. Psikolojik engellerin başında korku,
stres ve ön kabul gelir.
a. Korkular: Yeni durum ve insanlardan, yanlış
şeyler söylemekten, alay edilmekten,
başkasının gözüne aptal görünmekten,
duygularımızı ifade etmekten ya da kontrol
edememekten korkmak, iletişim korkuları
arasında sayılabilir. Bu korkular başka insanlarla
iletişim kurmamızı zorlaştırır.
b. Stres: Organizmanın, bedensel ve ruhsal sınırlarının
tehdit edilmesi ve zorlanmasıyla ortaya çıkan bir gerginlik durumudur. Stres
yaratan durumlar; hava kirliliği, gürültü,
kalabalık, radyasyon, sıcaklık, soğukluk,
toz gibi fiziksel engellerden kaynaklanabileceği
gibi ağır iş, gece işi, aşırı yüklenme,
karar verme güçlükleriyle dolu büyük sorumluluk
getiren işler, zaman baskısı altında
çalışma, rollerdeki belirsizlik, kişiler arası
çatışmalar, evlenme, boşanma, ölüm gibi
günlük yaşamdan kaynaklı faktörler, gelişimsel
faktörler(ergenlik, menopoz, okula
başlama vb.), ülke çağında yaşanan sorunlar
vs. olabilir. Stres, etkili iletişimi engelleyen
bir faktördür.
c. Ön kabuller: Bir şeyin nasıl olduğu ve nasıl
olması gerektiği hakkındaki inançlarımız, değerlerimiz
ve tutumlarımızın toplamına “ön
kabul” denir. Ön kabuller iletişim engellerinde
çok önemli rol oynar; karşıdaki kişinin
de bizimle aynı şekilde düşündüğünü, aynı
tutumu alacağını ve aynı değerleri taşıdığını
düşünürüz. Karşı taraf ön kabullerimizi
onaylamadığında ise iletişim kuramadığımız
düşünürüz. Dolayısıyla ön kabuller etkili iletişimi
engelleyen faktörler arasındadır. Doğru cevap "D" dir.

Zihin engeli olan bireylerle iletişim kurarken dikkat
edilmesi gerekenler:
• Zihin engeli olan bireylerle iletişim kurarken,
mümkün olduğu kadar yüz yüze iletişim
kurulmaya çalışılmalıdır.
• Zihin engeli olan bireylerin yerine getirmesi
istenen beklentiler kolay anlaşılır, açık, net,
vurgulu ve kısa cümlelerle ifade edilmelidir.
Tane tane konuşmalı ve iletişim kurarken
sözlü iletişiminin yanı sıra jest, mimik ve
işaretler de kullanılabilir.
• İletişim esnasında, zihin engeli olan bireyin
dil ve bilişsel gelişim düzeyine uygun cümle
kalıpları tercih edilmelidir.
• Zihin engeli olan bireyler, hafif dereceden
ağır dereceye kadar yetersizlikten etkilenmiş
olabilirler. Bireyler yetersizlikten etkilenme
durumuna göre söylenilenleri tek seferde
anlayamayabilir ya da yanlış anlayabilirler.
Bu nedenle aynı anda birden fazla yönerge
vermemeli ve söylenenler birkaç defa ve çeşitli
örneklerle açıklanmaya çalışılmalıdır.
• Zihin engeli olan bireyler zaman zaman da
olsa fazlasıyla inatçı olabilirler. Bu durumda
verilen yönergeleri yerine getirmek istemeyebilirler.
Böyle zamanlarda onlara karşı
sabırlı olup tepki verene kadar beklemek
gerekebilir.
• Zihin engeli olan bireyler, yetersizlikten
etkilenme durumuna göre hemen karar veremeyebilirler
ya da iletişim girişimlerinize
hemen karşılık veremeyebilirler. Bu nedenle
bu bireylerle iletişim kurarken söylenilenleri
anlamlandırıp tepki verebilmesi için beklemek
gerekmektedir. Doğru cevap "E" dir.

Laboratuvar teknisyeni

Ergoterapist