ENGELLİ BAKIMI VE REHABİLİTASYONUNU PLANLAMA

Farklı kaynaklarda farklı şekilde tanımlanmaktadır. Ayrıca bu bireyler için engelli, özürlü, sakat gibi farklı terimlerde zaman içerisinde kullanılmıştır. En genel tanımı ile yetersizliği olan birey evde ve kurumda bakımı sürdürülen, doktor veya kurumsal bağlamda yetersizliğine göre yardım ve tedavi destekleri alan kişidir.

Engelli bakım elemanının taşıması gereken özellikler şunlardır:
• Yetersizliği olan bireyin özelliklerini tanıyabilmeli,
• Bakım yapacağı yetersizlik türünü tanıyabilmeli,
• Yetersizliği olan bireyin günlük bakımını yapabilmeli,
• Fizyoterapi ve meşguliyet (İş-Uğraşı) terapisi yapabilmeli,
• Yetersizliği olan bireyin odasını düzenleyebilmeli,
• Yatak içi ve dışı egzersizler yaptırabilmeli,
• Yetersizliği olan bireyin ilaç takibini yapabilmeli,
• İlk yardım uygulayabilmelidir.

B şıkkı dışındaki şıklar bakım planlamasının alt amaçlarındandır.

Bakım planları amaç odaklı, dinamik araçlar olmalıdır (sabit belgeler değil); Bakım planları, uygun klinik hedeflerle desteklenen, birey (veya belirlenmiş bakıcı) tarafından tanımlanan hedeflerin başarılması üzerine odaklanmalıdır. Bireyi karar verme sürecine dâhil etmek onun açısından vazgeçilmez bir ilke olarak karşımıza çıkmaktadır. Yetersizliği olan bireyin karar vermeye yeterliliği olmadığı durumlarda ailesinin ya da sorumluluğu altında olan kişilerin fikirlerinin alınması gerekmektedir. Yine bu noktada yetersizliği olan bireyin ya da ailesinin ihtiyaçları, tercihleri ve değerleri hakkında bilgi toplanmalı ve bakım sürecinin bir parçası olarak ele alınmalıdır. Bu hususlarda oluşabilecek değişimlerden dolayı var olan bilgiler sürekli güncel tutulmalıdır. Bu bilgiler doğrultusunda bakım planı yetersizliği olan birey ve onun yaşamını sürdürdüğü toplumun özelliklerine hitap
etmelidir.

Bilgi Toplama; Temel amacı bakımın sunulacağı kişi olan yetersizliği olan birey hakkında bakım planında işe dönük kullanılacak her türlü verinin toplanmasıdır. Bu aşamada bakım planını oluşturacak olan bakım elemanı öncelikle yetersizliği olan bireyden onun hakkında doğrudan veri toplamalıdır. Bireyin yetersizliği eğer bu duruma imkân verecek nitelikte değilse yetersizliği olan bireyin ailesi, bakımından sorumlu birincil bakıcı ya da akrabaları ile bilgi toplama süreci gerçekleştirilebilir. Bakım elemanın toplayacağı bilgiler, yetersizliği olan bireyin kişilik özellikleri, deneyimleri, potansiyelleri ve kişilik yapısı hakkında olmalıdır. Bakım elemanının yetersizliği olan bireye dair toplanacak bilgilerde
üzerinde durması gerekenlerdir.

Bakım planının oluşturulması ve uygulama aşamalarında sorumlulukları olan katılımcılar; yetersizliği olan birey, aile, özel eğitim öğretmeni, çocuk gelişim uzmanı, dil ve konuşma uzmanı, doktor, hemşire, fizik tedavi uzmanı, ergoterapist, diyetisyen, psikolog, sosyal hizmet uzmanı ve ev ekonomisti şeklinde sıralanabilir.

Ergoterapist; Bakım sürecinde bireyin aktiviteler ve sorumluluklarda performanslarını düzeltmede ve desteklemede yer alırlar. Yetersizliği olan bireyin uyumunu, üretkenliğini ve katılımını sağlamak için gerekli becerilerin aktarımında bakım elemanı ile ortak çalışarak bireye katkı sunmaktadır.

Aşağıda belirtilen öneriler hem olumsuzlukların ortaya çıkmasında hem esnasında hem de sonrasında kullanılabilir bu öneriler izlendiği takdirde planlama sürecini sekteye uğratacak durumlardan uzak durulmuş olunur:

Bakım planlarının önemini ortaya koyan diğer bir unsur ise sağlanan hizmetlerin çok yönlü olmasıdır. Çok yönlü bakım planı, içerisinde farklı gelişim alanlarının desteklenmesi için farklı hizmet türlerini barındırması anlamına gelmektedir. Bireyi farklı gelişim alanları ile bir bütün olarak görmek ve her gelişim alanını destekleyerek bireyin toplam gelişimine odaklanmak bakım planının önemini anlamamızı kolaylaştıracaktır. Bakım sürecinde desteklenen farklı gelişim alanlarına bakacak olursak;

Bakım planını oluşturmanın akademik beceri kazanımı ile ilgisi yoktur.

Gerektiğinde ilk yardım uygulayabilme

Yüksek ses tonu ile konuşmak

Emir kipi kullanarak konuşmak

Jest ve mimik kullanımından kaçınmak

Sağlık durum analizi, amaç ve hedefler, öncelikler, plan oluşturma, uygulama, takip, yeniden değerlendirme.

Bireyin yapamayacaklarını yansıtmalı

Yakın ve uzak amaçlar içermeli

Motor gelişim alanı ve yer değiştirme

Zihinsel gelişim alanı ve öğrenme

İletişimsizlikten kaçınmak

Sorunları tespit etmeye çalışmak

Destek almak

Ailenin içinde bulunduğu durumu anlamak