ENGELLİ BAKIMI VE REHABİLİTASYONUNU PLANLAMA

Yetersizliği olan bireylere sunulan tüm hizmetlerin temel amacı onların toplumla bütünleşmesi ve bağımsız olarak yaşamlarını
sürdürmelerini sağlamaktır.

Yetersizliği olan bireyin yakını ve kendisine bakım yapılırken güler yüzlü, sakin ve anlayışlı olunmalı

Bakım planlamasında etik açıdan öncelikle yetersizliği olan bireyin ahlaki özerkliğine odaklanılmalıdır.

Bakım planı oluşturulurken kaynakların incelenmesi aşamasının ardından önceliklerin belirlenmesi aşaması gelir.

Yetersizlik türü ne olursa olsun bireye standart destekler oluşturmak değil, bireyin yetersizlik türünü iyi tanıyıp sunulacak hizmetleri yetersizliğin oluşturduğu gereksinimler üzerine kurmak gerekmektedir.

Bakım teşhislerinin oluşturulması, en genel amacı bireyin bakım nedeninin toplanan bilgiler neticesinde ortaya konulmasıdır. Bu teşhisin yapılması uzun ve detaylı yapılan araştırmalar sonucu ortaya konulmaktadır. Bileşen olarak yetersizliği olan birey hakkında detaylı tüm bilgiler, sosyal çevresi, bakım ortamı, yetersizlik türü ve düzeyi gibi farklı unsurları kendi içerisinde barındırmaktadır.

Bakım planlarının önemini ortaya koyan unsurlardan biri sağlanan hizmetlerin çok yönlü olmasıdır. Çok yönlü bakım planı, içerisinde farklı gelişim alanlarının desteklenmesi için farklı hizmet türlerini barındırması anlamına gelmektedir. Bireyi farklı gelişim alanları ile bir bütün olarak görmek ve her gelişim alanını destekleyerek bireyin toplam gelişimine odaklanmak bakım planının önemini anlamamızı kolaylaştıracaktır.

Bakım planını oluşturulması ve uygulanması sürecinde eğitim, sağlık ve sosyal alanlarda profesyonel katılımcılar bulunmaktadır. Sosyal hizmet uzmanı sosyal alanda; psikolog, dil konuşma uzmanı ve ergoterapist sağlık alanında; çocuk gelişim uzmanı ise eğitim alanında sürece katkı sağlamaktadır.

Ergoterapist, bakım sürecinde bireyin aktiviteler ve sorumluluklarda performanslarını düzeltmede ve desteklenmesinde görev alır. Yetersizliği olan bireyin uyumunu, üretkenliğini ve katılımını sağlamak için gerekli becerilerin aktarımında bakım elemanı ile ortak çalışarak bireye katkı sunmaktadır.

Aradaki olumsuzlukların seviyesi artmadan, uygun yer ve zamanda destek ve yardım alınması gerekmektedir. Sosyal hizmet uzmanları, tıbbi uzmanlar, din ya da inanç liderleri gibi farklı kişilerin arada oluşabilen yanlış anlaşılmaları çözmeleri için sürece katılmasına fırsat sağlanması gerekmektedir. Bir olumsuzluk oluşup daha fazla derinleşmeye başladığını hissedildiğinde ekip olarak anlaşmazlıkları gidermek için uygun hizmetler sunmak önemlidir.

Bakım planın temel unsuru olan hiz­metin sunulacağı birey, bu hizmeti sunacak olan kişiler, bakım planını oluşturma ekibi, planın ken­di içerisinde barındırdığı özellikler, temel hedefler, kapsam bu bölümde incelenecek kavramlar arasın­da yer almaktadır.

Bakım Elemanı; Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanmış belge ve sertifika­ya sahip olmalıdır.

Bakım Planlamasının Amaçları

Temel Amaç: Bakımla ilgili karar verme süreci­ne yetersizliği olan bireyin katılamadığı durumlarda onun tercihlerine göre bakımın şekillenmesini sağ­lamaktır.

Bakım Planlama Bütüncül Yaklaşımı

Psikolojik:

Bireyin davranışları, modu, duyguları, hisleri, düşünceleri,hafızası ve dili.

MANEVİ

İnanışları, değerleri ve ahlaki gelişimi

BİYOLOJİK:

Beslenme, dinlenme egzersizleri, sinir sistemi, hormonel yapısı, vücut yapısı, kan akışı ve nefes alışı.

SOSYAL

Aile, okul, iş, arkadaş çevresi ile olan ilişkiler, sosyal etkinliklere katılım, kültür ve yaşam şekli

Daha sonraki aşamada amaçların ve planla ilgili hedeflerin belirlenmesi gelmektedir. Bu un­surlar uzmanlar tarafından ortaya konulmalıdır. Amaç ve hedeflerin taşıması gereken en önemli özellikler, sınırları çizilmiş gerçekçi ve gerçekleş­tirilebilir olmalarıdır. Ayrıca herkes tarafından kabul edilir ve kolaylıkla ölçülebilir olması ge­rekmektedir. Temel aşama olan amaç ve hedef­lerin belirlenmesi bakımın sonucunda tekrardan gözden geçirilerek istenilen yere ulaşamaya hiz­met etmelidir

Bakım planları amaç odaklı, dinamik araç­lar olmalıdır (sabit belgeler değil); Bakım planları, uygun klinik hedeflerle desteklenen, birey (veya belirlenmiş bakıcı) tarafından tanımlanan hedef­lerin başarılması üzerine odaklanmalıdır. Bireyi karar verme sürecine dâhil etmek onun açısından vazgeçilmez bir ilke olarak karşımıza çıkmaktadır. Yetersizliği olan bireyin karar vermeye yeterliliği altında olan kişilerin fikirlerinin alınması gerek­mektedir.

Bakım planları bireysel ihtiyaçları ve yaşam içerisindeki gelişim dönemlerini destekle­mek için ölçülebilir.

Genel olarak bakım planı oluşturma aşamaları; Bilgi toplama, Bakım teşhislerinin oluşturulması, Bakım amaçlarının belirlenmesi, Bakım programı­nın oluşturulup uygulanması, Bakım hizmetleri so­nucu planın değerlendirilip yeniden düzenlenmesi şeklinde sıralayabiliriz.

Ergoterapist; Bakım sürecinde bireyin aktiviteler ve sorumluluklarda performanslarını düzeltmede ve desteklemede yer alırlar. Yetersizliği olan bire­yin uyumunu, üretkenliğini ve katılımını sağlamak için gerekli becerilerin aktarımında bakım elemanı ile ortak çalışarak bireye katkı sunmaktadır.

Bakım planlama sürecinde olumsuzlukların oluşması ender bir durum olsa da olduğu zaman tehlikeli sonuçlar doğurmasından dolayı dikkate almak gerekmektedir. Olumsuzluklar farklı durum ve kişilerden dolayı ortaya çıkabilmektedir. En te­mel olumsuzluk kaynağı yetersizliği olan birey ya da ailesinden birisinin bakım planlama sürecine dair katılımı reddetmesi bunların başında yer ala­bilmektedir. Yine diğer bir husus yetersizliğin bakı­mından sorumlu aile bireylerinden birisinin kendi fikirlerinin bakım planına dâhil edilmemesi onun için onur kırıcı bir durum olmasından dolayı var olan plana karşı çıkabilir. Bazı olumsuzluklar ise yine yetersizliği olan birey ya da bakımından so­rumlu aile üyelerinin isteklerinin bakım ekibi tara­fından doğru bulunmamasından ya da yetersizliği olan bireyin uygun olmayan bakım isteklerine karşı çıkmalarından da kaynaklanabilmektedir.

Tüm olumsuzlukların önlenmesi çokta ola­naklı bir durum değildir. Ancak şu unutulma­malıdır ki bakımdan sorumlu uzmanlar ve bakım elemanı oluşabilecek olumsuzlukları azaltmak için bakım planlamasının erken dönemlerinde fikir ayrılıkları, anlaşılmazlıklar gibi farklı olum­suzluk nedenlerine karşı önlemler almalıdır ve çö­züm yollarına daha çok odaklanarak sorun odaklı olmaktan uzaklaşmalıdır.