ENGELLİ BAKIMI VE REHABİLİTASYONUNU PLANLAMA - Deneme Sınavı - 4

Ses üretemeyen otizmli çocuk

Sözel iletişim sırasında soyut örneklere yer vermek

Aynı anda birden fazla yönerge kullanma

Bakım planını hazırlamada gerekli olan bilgiler öncelikli olarak bireyden ve bununla birlikte bireyin ailesinden toplanmalıdır. Çünkü aileler yetersizliği olan bireyin doğumundan itibaren yaşamlarına tanıklık etmekte dolayısıyla bireye yönelik en kapsamlı bilgi kaynağı haline gelmektedirler. Doğru cevap B'dir.

Çocuk gelişimi temelinde aile yaşam döngüsü Galinsky (1987) tarafından a) imgeleme, b) bakım, c)otorite, d) rehberlik, e) bağlılık ve f) ayrılış olarak sınıflanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

İmgeleme, ailenin doğacak olan çocukları ile ilgili kurduğu hayaller, çocuklarının geleceği ile ilgili planları ve düşünceleridir. Bu aşama hamilelikten çocuğun doğumunu kadar olan süreci kapsamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Ailelerin yetersizliğe karşı gösterdiği tepkileri açıklayan modeller arasında en bilineni aşama modelidir (Özen, 2012). Aşama modeli; a) şok, inanmama ve yadsıma, b) öfke ve içerleme, c) pazarlık, d) depresyon ve umutsuzluk ve e) kabul olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yetersizliğin aile üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla geliştirilen yaklaşımlardan biri bütünleyici yaklaşımdır. Bütünleyici yaklaşım, aileyi içinde yaşadığı toplumun her bir sistemi ile birlikte değerlendirilmesi gerektiğini belirtir. Bu yaklaşımın temeli Urie Bronfenbrenner tarafından geliştirilen sosyal çevre modeline dayanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Duygusal ve Sosyal etki: Ebeveynler yetersizliği olan çocuklarının ihtiyaçlarını ailenin diğer üyelerinin (kardeşler, eş) gereksinimleriyle dengeleyebilmek için rol çatışmaları yaşamaktadır. Ebeveynler, çocukları ile olan etkileşimleri, çocuklarının kardeşlik ilişkileri, evlilikleri ve yetersizliği olan çocuklarına özgü duydukları kaygılar (Çocuğun geleceği konusundaki endişeleri vb.) ile ilgili duygusal sorunlar yaşamaktadırlar. Doğru cevap D'dir.

Pasif dinleme, göz kontağı kurma, ailenin anlattıklarına ilişkin not alma, zaman zaman baş sallayarak görüş birliğinin ifade edilmesi ve gülümseme biçimde sözel olmayan davranışlardır. Doğru cevap A'dır.

Görüşmeye başlarken dikkat edilmesi önerilen noktalar
İletişimi kimin başlatacağı mevcut şartlara göre değişebilir.
Süreçte kişisel tercihlerin rolünü unutmayın.
Bireyle görüşmeyi başlatmak üzere bir açılış hazırlayın.
Uygun bir ortam hazırlayın.
Uygun destek hizmetlerini düzenleyin.
Kültürel özelliklerin farkında olun.
Kişiye kimleri sürece dahil etmek istediğini sorun.
Görüşmeye başladığınızda bireye tepki verebilmesi için zaman tanıyın.
Bakım planlamasının yapılacağı kişi ve süreçteki seçenekler hakkında bilgi sahibi olun. Doğru cevap E'dir.

Aileler ile kurulacak iletişimde göz önünde bulundurulması gereken durumlardan biri de ailenin kültürel özellikleridir. Uzman/bakım elamanı farklı kültürden birey ve dolayısıyla aileler ile çalışabilmektedir. Kültürel farklılıklar ailelerin yaşadığı olaylara karşı verdiği tepkiler, olayları yorumlaması, kendilerini ifade etme şekilleri, hayata bakışları, beklentileri gibi birçok durum üzerinde etkili olabilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Dikkatli Dinleyin; İletişim sırasında karşımızdakinin ne söylediğini anlamak için dikkatimizi vermemiz çok önemlidir. Yaptığınız görüşmede birey yaşamı veya yaşama bakış açısı hakkındaki düşüncelerini ve hislerini ilk kez açıklıyor olabilir. Doğru cevap B'dir.

Çocuk gelişimi temelinde aile yaşam döngüsü Galinsky (1987) tarafından a) imgeleme, b) bakım, c) otorite, d) rehberlik, e) bağlılık ve f) ayrılış olarak sınıflanmaktadır. İmgeleme, ailenin doğacak olan
çocukları ile ilgili kurduğu hayaller, çocuklarının geleceği ile ilgili planları ve düşünceleridir. Bu aşama hamilelikten çocuğun doğumunu kadar olan süreci kapsamaktadır. Bakım, çocuk ve aile bireyleri arasındaki bağlanmanın gerçekleştiği dönemdir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Aileler, yaşam döngüsü içerisinde çocuklarının gelişimiyle bağlantılı aşamalar sergiler. Ailelerin gelişim aşamalarında gösterdiği duygular, beklentiler, davranışlar yetersizliği olan çocuğa sahip olma karşısında verdiği tepkilerle bağlantılıdır. Bu nedenle ailenin çocuk gelişimi ile ilgili yaşam döngüsü ile yetersizliği birlikte incelemek uygun olacaktır.
Çocuk gelişimi temelinde aile yaşam döngüsü Galinsky (1987) tarafından a) imgeleme, b) bakım, c) otorite, d) rehberlik, e) bağlılık ve f) ayrılış olarak sınıflanmaktadır. Bağlılık, çocuk ve ailenin etkileşimlerini karşılıklı olarak düzenlediği dönemdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Öfke ve İçerleme aşaması: Aile bu aşamada çocuğunun yetersizliği olduğunu söyleyen doktorlara, uzmanlara karşı öfke duyar. Kendisine yapılan yardım tekliflerini reddeder. Aynı zamanda aile çevresinde normal çocuğa sahip kişilere de içerler. Çevresindeki kişilere duyduğu öfke sonucunda çevresinden de olumsuz tepkiler alır. Tüm bunların sonucunda ise aile “neden ben/biz” sorularını kendine sormaya başlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Duygusal destek gereksinimi: Aileler bu süreçte yalnız olmadıklarını bilmek ve hissetmek istemektedir. Bu durumda aileler yaşadığı duyuları, düşünceleri, sorunları paylaşabileceği kişilere gereksinim duymaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Dinleme becerileri: Dinleme becerileri aktif ve pasif dinleme olarak iki şekilde gerçekleşir. Pasif dinleme, göz kontağı kurma, ailenin anlattıklarına ilişkin not alma, zaman zaman baş sallayarak görüş birliğinin ifade edilmesi ve gülümseme biçimde sözel olmayan davranışlardır. Aktif dinleme ise ailenin anlattıklarını yorumlama, değerlendirme, anlatılanlara veya sorulanlara cevap verme ve gerek
duyuldukça soru sorma gibi sözel davranışları içermektedir. Uzman/bakım elemanının sahip olduğu dinleme becerileri aileler ile kurulacak olan iletişimin niteliğini etkileyecektir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Aileler ile iletişim kurarken dikkat edilmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Bu noktalar size ailelerle yapılacak görüşmelerin etkili bir şekilde gerçekleşmesi için yardımcı olacaktır. İletişim sırasında dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekilde sıralanmaktadır:
• Konuşma sırasında tüm dikkatinizi konuşmacıya yöneltin. Konuşmacının ne söylediğine odaklanın ve göz kontağı kurun.
• Kendi sözcükleriniz ile ebeveynin söylediklerini tekrar ifade edin. Böylece ebeveynin ne söylemek istediğini ve duygularını doğru anlayıp anlamadığınızı kontrol edebilirsiniz.
• Tepkilerinizi açıkça ifade edin. Fakat yargılayıcı, eleştirel ve öğüt verici tepkiler vermekten kaçının.
• Karşınızdakinin kaygılarını, düşüncelerini, sorularını önemsemeniz hem onları anlamanız hem de iletişim kurabilmeniz için önemlidir. Bu nedenle karşınızdaki konuşmacıya saygı gösterin.
• Ebeveynlerin çocuklarına yönelik duygu ve düşüncelerini ifade edebilmesi etkili iletişim kurabilmek için önemlidir. Bu nedenle ebeveynin duygularının farkında olun.
• Tartışmaları ebeveynlerin mevcut durumla baş edebilecekleri şekilde uyarlayın.
• Ebeveynlere çaresizlik duyguları yaşatacak sözler söylemeyin ve onları suçlamayın.
• Yaşanılan sorunların kimsenin hatası olmadığını ve birlikte çalışarak çocuğa yardımcı olacağınızı belirtin.
• Aileler ile tartışmayın. Bu tartışmayı kimsenin kazanamayacağını hatırlayın.
• Konuşmaya odaklanarak, çocuğun gereksinimleri, ilerlemesi ve yaşadığı sorunları anlamaya çalışın.
• Aileler ile işbirliği yapın. Ailelerin en önemli ortağınız olduğunu unutmayın.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Farklı kültürden bireylerle iletişimde dikkat edilecek noktalar şu şekilde sıralanabilmektedir:
• Görüşmeler sırasında farklı kültürlerin olduğunu aklınızda tutun.
• Statülerin farklı algılanabildiği, yorumlanabildiğini ve bunların sergilenmesinde farklılıklar olabileceğini unutmayın.
• Farklı karar alma yöntemlerinin ve yaklaşımlarının olabileceğinin farkında olun.
• Zaman algılarının farklılaşabileceğini hatırlayın. Bazı kültürlerde kişiler belirlenen zamana sıkı sıkıya bağlı kalabilirken, bir diğer kültürde daha esnek davranabilmektedir.
• Bazı kültürlerde daha yakın ilişkiler ve iletişim tercih edilirken, bir diğer kültürde kişiler bireylerarası mesafeyi tercih ediyor olabilmektedir. Bu nedenle, farklı bireysel mesafe
ve mekan algıları olabileceğini hatırlayın.
• Sözlü ve sözsüz iletişim biçimlerinde farklılıklar olabileceğini unutmayın.
• Bir kültürde yer alan beden dili, başka bir kültürde bambaşka anlamlara gelebilir. Bu nedenle farklı beden dillerinin olduğunun farkında olun.
• Farklı davranış kurallarının olabileceğini unutmayın.
• Farklı hukuki ve etik davranışların olduğunu, bunların etkileşim ve iletişim süreçlerinde farklılaşabileceğini unutmayın.
• Farklı dil engellerinin olduğunu unutmayın.

Doğru cevap D seçeneğidir.