ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI

2017 Ocak ayı itibariyle Türkiye’deki mevcut durum incelendiğinde elektrik üretimindeki ana kaynaklar; doğalgaz ve hidroelektriktir. Doğru cevap C'dir.

Yap-İşlet-Devret (Build-Operate-Transfer) modeli, kamu kaynaklarının yetersiz olduğu gelişmekte olan ülkelerde ve kamu ve özel sektör işbirliğini hedefleyen projelerin gerçekleştirilmesinde kullanılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yüksek teknoloji transferinin sağlanması, Yap-İşlet-Devret yönteminin avantajları arasında yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

94/5907 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre; Yap-İşlet-Devret modeli çerçevesinde yatırım ve hizmet ücretlerinin belirlenmesinde, Tavan ücret (fiyat) yöntemi kullanılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Kanunda öngörülen ve münhasıran yatırım ve hizmetlerin finansmanı amacıyla, görevli şirketçe finansman kuruluşlarından sağlanan ve Hazine garantisine haiz olmayan krediyi ifade eden kredi türü; Ana Kredi (senior loan)' dir. Doğru cevap D'dir.

Aktif elektrik enerjisi arz ve talebinin dengelenmesi, İşletme Hakkı Devri (İHD) programının hedefleri arasında yer almamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Esas olarak kendi elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak üzere elektrik üretimi ile iştigal eden tüzel kişi; otoprodüktördür. Doğru cevap B'dir.

1982 yılında yürürlüğe giren 2705 sayılı kanun ile belediye ve birliklerin elektrik üretim tesisleri TEK tarafından devralınmıştır. Doğru cevap D'dir.

4628 sayılı kanunu esas olarak çıkartılan Bakanlar Kurulu kararına göre; TEAŞ; Türkiye Elektrik İşletim A.Ş (TEDAŞ), Elektrik Üretim A.Ş (EÜAŞ) ve Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.S (TETAŞ) olmak üzere anonim şirket statüsünde üçe bölünmüştür. Doğru cevap E'dir.

Türkiye'de elektrik üretiminde hidroelektrik ve doğal gaz ana kaynaklar olarak görülmektedir. Doğal gazın elektrik üretiminde bu denli öneme sahip olmasını, doğal gaz ithalatına yönelik uzun dönemli kontratlara bağlayabiliriz. Elektrik üretiminde doğal gazın payının artması sonucunda, doğal gaz ile elektrik piyasaları doğrudan etkileşim içine girmiştir. 

Doğru cevap A'dır.

Yap İşlet Devret (YİD); Bir kamu hizmeti veya bayındırlık işinin, özel teşebbüs tarafından masrafları karşılanarak kurulmasını, belli bir süre işletilmek suretiyle yatırılan sermayenin amortisman ve kar gerçekleştirildikten sonra, tesisin ve yönetimin bedelsiz olarak ilgili kamu idare kurumuna devir ve teslimine olanak sağlayan bir idari rejimdir. Doğru cevap B'dir.

Yap-İşlet-Devret Yönteminin Dezavantajları • Özel sektörün proje maliyetinin fazla olması halinde, üretilen hizmet veya malın satın alınması ve kar garantisi verilerek alınması durumunda tüketicinin ödeyeceği fatura bedelinin yükselebileceği, • Taraf sayısının çokluğu ve anlaşma sürecinin karmaşıklığı üst düzeyde profesyonel eleman ve para gerektirebilir, • Herhangi bir şekilde iflas, vb. gibi durumlarda hizmetin aksama ihtimali, • Yabancı sermayenin istikrarlı ve güvenli bir ekonomik ortam konusunda hassas olması. • Kimi çevrelerce bir tür kapitülasyon gibi görülmesinden dolayı oluşan tepkinin siyasi argüman olarak kullanılması, • İşletme dönemi sonunda eski ve kullanışsız tesislerin devri, • Kar ve döviz transferi.

Doğru cevap D'dir.

Kanunda öngörülen ve münhasıran yatırım ve hizmetlerin finansmanı amacıyla, görevli şirketçe finansman kuruluşlarından sağlanan ve Hazine garantisine haiz olmayan kredi Ana kredi olarak adlandırılır. Doğru cevap A'dır.

Yap İşlet (Build and operate) (Yİ) modeli, Yap İşlet Devret modeli kapsamında çıkan sorunlar üzerine geliştirilmiş bir modeldir. Bu konuda çıkarılan ilk yasanın Danıştay tarafından iptali üzerine, 4283 sayılı “Yap İşlet Modeli İle Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi İle Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun 19.07.1997 tarih ve 23054 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yap İşlet (Build and operate) (Yİ) modeli, Yap İşlet Devret modeli kapsamında çıkan sorunlar üzerine geliştirilmiş bir modeldir. Bu konuda çıkarılan ilk yasanın Danıştay tarafından iptali üzerine, 4283 sayılı “Yap İşlet Modeli İle Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi İle Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun 19.07.1997 tarih ve 23054 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye’de bu yasaya dayanılarak 2004 yılına kadar toplam 5 adet santral hizmete girmiştir. Doğru cevap E'dir.

İşletme Hakkı Devri (İHD) programının ana hedefi; özellikle işletilmekte olan termik santraller üzerinde; yenileme, kapasite artırımı, bilgisayar destekli yeni üretim ve kontrol teknolojilerin getirilmesi ve uygulanması, verimliliğin arttırılması için gerekli olan finans kaynaklarının bulunmasında karşılaşılan darboğazların aşılmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de elektrik enerjisi özelleştirme çalışmaları 19 Aralık 1984 tarihinde çıkan 3096 sayılı kanunla başlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Enerji Verimliliği Strateji Belgesi 2013 yılı Yıllık Programına göre Türkiye'nin 2023 yılında ihtiyaç duyacağı elektrik enerjisinin 500 kWh olacağı tahmin edilmektedir.

Türkiye'de hidrolik santrallerden elde edilebilecek enerji potansiyeli 140 kWh'dir.

Büyük miktarda para gerektiren enerji yatırımlarının hayata geçirmek için yap-işlet-devret modelinin uygulanması için çıkarılan ilk yasa 1994 yılında çıkarılmıştır.