ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 19

Hidroelektrik, jeotermal, nükleer santraller ve diğer yenilenebilir enerji kaynakları ile çalıştırılacak santraller bu kanunun kapsamı dışındadır. Kanunda Sadece termik santrallere izin verilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İşletme hakkı devri ile ilgili yasal mevzuat:
• 3096 sayılı “Türkiye elektrik kurumu dışındaki kuruluşların elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti ile görevlendirilmesi hakkında kanun”
• 4046 sayılı “Özelleştirme uygulamaları hakkında kanun”
• 3465 sayılı“Karayolları Genel Müdürlüğü dışındaki kuruluşların erişme kontrollü karayolu (otoyol) yapımı, bakımı ve işletilmesi ile görevlendirilmesi hakkında kanun”
• 5335 sayılı “Bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun”

Bu bilgilere göre E seçeneği doğru cevaptır.

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.S - TETAŞ (toptancı)

4628 sayılı kanunu esas olarak çıkartılan Bakanlar Kurulu kararına göre; TEAŞ; Türkiye Elektrik İşletim A.Ş (TEDAŞ), Elektrik Üretim A.Ş (EÜAŞ) ve Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.S (TETAŞ) olmak üzere anonim şirket statüsünde üçe bölünmüştür.

Yap-İşlet-Devret Yönteminin Avantajları
• Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kıt kaynaklardan dolayı gerçekleştirilmesinde zorluk yaşanan projelerin, özel sektör tarafından gerçekleştirilmesiyle, devletin; elindeki kaynakların ihtiyaç duyulan diğer alanlarda kullanabilmesi,
• Her kurulan tesisin işsizliğin azalmasına katkıda bulunması ve ayrıca kurulduğu bölgenin ekonomisi üzerinde de ciddi anlamda olumlu etkilerinin olması,
• Yüksek teknoloji transferinin sağlanması,
• Özel sektörün karlılık esasını amaçlamasından dolayı vergi gelirlerinde artışın sağlanması,
• Yabancı sermayenin girişinin sağlanması,
• Yatırımların çok kısa süre içersinde tamamlanması,
• Hizmet kalitesinde artışın sağlanması,
• Kamu borçları üzerinde negatif yönlü bir etkinin gözlemlenmemesi.

D şıkkı olan Kar ve döviz transferi ise Yap-İşlet-Devret yönteminin dezavantajlarındandır.

3996 sayılı yasaya göre; Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen idare ile sermaye şirketi veya yabancı şirket arasında yapılacak sözleşme, özel hukuk hükümlerine tabidir (madde5). Yapılacak  sözleşmelerde sermaye şirketinin veya yabancı şirketin yapım ve işletmesini üstleneceği yatırım ve hizmetin süresinin belirlenmesinde yatırım bedelinin (elde edilecek kar dahil) ve yatırım için sağlanan kredilerin geri ödeme süresi ile projenin mahiyeti, sermayenin miktarı ve işletme esasları dikkate alınır. Sözleşmelerin süresi 49 yıldan fazla olamaz. (madde7).

Şirketlerin gerçekleştireceği yatırım ve hizmetler için getireceği öz kaynak oranı, önerilen toplam sabit yatırım tutarının yüzde
20’ sinden az olamaz.

Hidroelektrik, jeotermal, nükleer santraller ve diğer yenilenebilir enerji kaynakları ile çalıştırılacak santraller bu kanunun kapsamı dışındadır. Kanunda Sadece termik santrallere izin verilmiştir.

Elektrik enerjisi sektörü yapısı gereği büyük yatırım harcamalarını gerektirmekte olup özel sektör katkılarının artırılması amacıyla yeni finansman modelleri gündeme getirilmiş ve Türkiye’de elektrik enerjisi özelleştirme çalışmaları 19 Aralık 1984 tarihinde çıkan 3096 sayılı kanunla başlamıştır.

Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ve 2013 yılı Yıllık Programına göre; 2023 yılında elektrik enerjisi ihtiyacımızın, bugüne kıyasla iki kat artarak yaklaşık 500 milyar kWh olacağı tahmin edilmektedir.

2023 yılında, rüzgârdaki kurulu gücümüzün 20 GW,  güneşteki kurulu gücümüzün ise 3 GW’ a çıkarılması ve jeotermal enerjide ise 600 MW’lık kurulu güç, hedefler arasında yer almaktadır.

Bakanlar Kurulu kararıyla 1994 yılında TEK ikiye bölünerek; Türkiye Elektrik Üretim İşletim A.Ş (TEAŞ) ve Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş (TEDAŞ) oluşmuştur.

Türkiye’deki 2017 Ocak ayı itibariyle mevcut durum incelendiğinde, jeotermal kaynağında aktif santral sayısı 31 olarak dikkatleri çekmektedir.

Ülkemiz kurulu gücünün 2017 yılı Ocak ayı itibari ile coğrafik bölgelere göre dağılımına göre İç Anadolu bölgesinde yıllık üretim tahmini olarak 22.026 GWh'dir.

3996 sayılı Kanun, köprü, tünel, baraj, sulama, içme ve kullanma suyu, arıtma tesisi, kanalizasyon, haberleşme, elektrik üretim, iletim, dağıtım ve ticareti maden ve işletmeleri, fabrika ve benzeri tesisler, çevre kirliliğini önleyici yatırımlar, otoyol, trafiği yoğun karayolu, demiryolu, gar kompleksi, lojistik merkezi, yeraltı ve yerüstü otoparkı ve sivil kullanıma yönelik deniz ve hava alanları ve limanları, yük ve/veya yolcu ve yat limanları ile kompleksleri, sınır kapıları, milli park (özel kanunu olan hariç), tabiat parkı, tabiatı koruma alanı ve yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında planlarda öngörülen yapı ve tesisleri, toptancı halleri ve benzeri yatırım ve hizmetlerin yaptırılması, işletilmesi ve devredilmesi konularında, yap-işlet-devret modeli çerçevesinde sermaye şirketlerinin veya yabancı şirketlerin görevlendirilmesine ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır.

Yap-İşlet-Devret modelinde birden fazla taraf bulunur. YİD modelinde ev sahibi ülke, proje sahibi hükümet kuruluşu, borç veren kuruluşlar, sigorta kuruluşları, sponsorlar, teknik finansal ve hukuki danışmanlar, ortak girişim şirketleri gibi bu kapsamda sayılabilir.

Kanunun tanımların yapıldığı Madde 3’de üç farklı tip kredi türü tanımlanmıştır. Hazine sadece köprü kredisine garanti vermektedir. Ana kredi ve Destek kredisi hazine garantisine haiz değildir.

ETKB verilerine göre kaynak türü; linyit, jeotermel ve hidrolik olan İşletme Hakkı Devredilen (İHD) santrallerin kurulu gücü 946 MW dır. Linyit kaynaklı santrallerin kurulu gücü ise 620 MW'dir.

2012 yılında Otoprodüktör Santrallerin Dağılımı 7120 (MW) dir.

1963 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 1970 yılında 1312 sayılı yasa ile Türkiye Elektrik Kurumu kurulmuş, 1982 yılında yürürlüğe giren 2705 sayılı kanunla ise belediye ve birliklerin elektrik tesisleri TEK’e devredilmiş
ve bütünleşik bir diğer deyişle tekelci bir yapı oluşturulmuştur.