ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 16

Türkiye'de elektrik üretiminde özel sektörün oranı % 55'lere ulaşmıştır.

Türkiye'de Yap-İşlet modeli ile kurulan 5 santralde ülkenin toplam elektrik üretiminin % 20'si gerçekleştirilmektedir.

Son dönemde ülkemizin enerji politikalarının çizildiği, 2013-2015 dönemini içeren “orta vadeli program, Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ve 2013 yılı Yıllık Programına göre; 2023 yılında elektrik enerjisi ihtiyacımızın, bugüne kıyasla iki kat artarak yaklaşık 500 milyar kWh olacağı tahmin edilmektedir.

Ülkemizde elektrik üretimi ile ilgili Pazar ilk olarak 1935 yılında yürürlüğe giren 2805 sayılı Kanun ile başlamıştır.

1963 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 1970 yılında 1312 sayılı yasa ile Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) kurulmuş, 1982 yılında yürürlüğe giren 2705 sayılı kanun ile belediye ve birliklerin elektrik üretim tesisleri TEK tarafın- dan devralınmıştır.

Yap-İşlet-Devret Yönteminin Avantajları

Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kıt kaynaklardan dolayı gerçekleştirilmesinde zorluk yaşananprojelerin, özel sektör tarafından gerçekleştirilmesiyle, devletin; elindeki kaynakların ihtiyaç duyulan diğer alanlarda kullanabilmesi,

Her kurulan tesisin işsizliğin azalmasına katkıda bulunması ve ayrıca kurulduğu bölgenin ekonomisi üzerinde de ciddi anlamda olumlu etkilerinin olması,

Yüksek teknoloji transferinin sağlanması,

Özel sektörün karlılık esasını amaçlamasından dolayı vergi gelirlerinde artışın sağlanması,

Yabancı sermayenin girişinin sağlanması,

Yatırımların çok kısa süre içersinde tamamlanması,

Hizmet kalitesinde artışın sağlanması,

Kamu borçları üzerinde negatif yönlü bir etkinin gözlemlenmemesi.

Yap-İşlet-Devret Yönteminin Dezavantajları

Özel sektörün proje maliyetinin fazla olması halinde, üretilen hizmet veya malın satın alınması vekar garantisi verilerek alınması durumunda tüketicinin ödeyeceği fatura bedelinin yükselebileceği,

Taraf sayısının çokluğu ve anlaşma sürecinin karmaşıklığı üst düzeyde profesyonel eleman ve paragerektirebilir,

Herhangi bir şekilde iflas, vb. gibi durumlarda hizmetin aksama ihtimali,

Yabancı sermayenin istikrarlı ve güvenli bir ekonomik ortam konusunda hassas olması

Kimi çevrelerce bir tür kapitülasyon gibi görülmesinden dolayı oluşan tepkinin siyasi argüman olarak kullanılması,

İşletme dönemi sonunda eski vekullanışsız tesislerin devri,

Kar ve döviz transferi.

4875 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle, 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.

Ana kredi (Senior Loan): Kanunda öngörülen ve münhasıran yatırım ve hizmetlerin finansmanı amacıyla, görevli şirketçe finansman kuruluşlarından sağlanan ve Hazine garantisine haiz olmayan kredi.

Destek kredisi (Stand By Loan): Uygulama sözleşmesi çerçevesinde belirtilen koşullarda, görevli şirket hatası nedeniyle ortaya çıkan nakit sıkıntısının finansmanını karşılamaya yönelik olarak, görevli şirketçe temin edilen ve Hazine garantisini haiz olmayan tali krediyi, ifade eder.

Yap-işlet-devret modelinde özel sektörün, oluşan rekabet ortamıyla birlikte hizmet kalitesinde artış sağladığı gözlemlenmiştir. Cevap D'dir.

Türkiye Elektrik Krumu 1970 yılında 1312 sayılı yasa ile kurulmuştur.

Elektrik üretiminde doğal gazın payının artması sonucunda, doğal gaz ile elektrik piyasaları doğrudan etkileşim içine girmiştir. Bu olumsuz durumu giderebilmek ülkemiz enerji politikalarının en önemli hedefi olmuştur. Doğalgaza aşırı bağımlı elektrik üretimimizi azaltabilmek için alınan önlemler sonuçlarını vermeye başlamış ve kendi kaynaklarımızı kullanarak enerji üretiminde çeşitliliği sağlama yolunda önemli adımlar atılmıştır. Cevap E'dir. 

Türkiye’nin artan enerji ihtiyacından dolayı kamu üzerindeki yatırım yükünü azaltmak üzere geliştirilen yöntemlerden biride İşletme Hakkının Devridir. İşletme Hakkının Devri özelleştirme yöntemlerinden biri olarak benimsenmesine karşın burada mülkiyet hakkının kamuda kaldığına dikkat edilmelidir. Cevap B'dir.

1984 yılında çıkarılan 3096 sayılı kanun ile TEK'in elektrik sektöründeki tekelliğine son verilmiş ve özel sektörün elektrik pazarına girişinin önü açılmıştır. Cevap A'dır.

Bakanlar Kurulu kararıyla 1994 yılında TEK ikiye bölünerek; Türkiye Elektrik Üretim İşletim A.Ş (TEAŞ) ve Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş (TEDAŞ) oluşmuştur. Cevap D'dir.

Ülkemizde en fazla elektrik üretimi Marmara Bölgesinde yapılmaktadır. Cevap B'dir.

Enerji sektörüne özel sektörün daha fazla yatırım yapması için yasama organlarınca; Yap-İşlet (Yİ), Yap-İşlet-Devret (YİD), İşletme Hakkı Devri (İHD) ve Otoprodüktör gibi yatırım modelleri hayata geçirilmiştir. TETAŞ bir anonim şirketidir. Cevap E'dir.