ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 13

Soruda verilen özellikler, basit regresyon analizine aittir.

Trend analizi yönteminde en küçük kareler tekniği kullanılmaktadır.

Ülkemizde 20 Şubat 2001 tarih ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa dayanılarak Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri Hakkında Yönetmelik hazırlanarak, 4 Nisan 2006 tarihli ve 26129 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Söz konusu yönetmeliğin amacı; elektrik piyasasında üretim kapasite projeksiyonu ile iletim sistemi on yıllık gelişim raporu ve dağıtım şirketlerinin yatırım planı ile dağıtım sistemi on yıllık gelişim raporunun hazırlanmasına esas teşkil eden elektrik enerjisi talep tahminlerinin oluşturulmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

Herhangi bir değişkeni tahmin etmek için 6 aşama vardır. Bunlar sırasıyla aşağıda verilmektedir.
• Nelerin tahmin edileceğinin tespiti
• Zaman periyodunun tespiti
• Verilerin toplanması
• Tahminleme yönteminin tespiti
• Tahminin yapılması
• Tahminin gözden geçirilmesi

Kantitatif Yöntemler:

Zaman Serisi Analizi
-Basit Yaklaşımlar
-Hareketli Ortalama
-Ağırlıklı Hareketli Ortalama
-Üstel Düzeltme Tekniği
-Trend Analizi
-Box-Jenkins

Karma Yöntemler
-Basit Regresyon Analizi
-Çoklu Regresyon Analizi
-Yapay Zeka ve Sezgisel Algoritmalar

Buuna göre doğru yanıt C seçeneğidir.

Delphi Yöntemi: RAND Corporation tarafından geliştirilen bu yöntemde, ele alınan problem hakkında bilgi sahibi olduğu düşünülen uzmanlardan oluşan bir grup kullanılır. Uzmanların birbirlerinden etkilenmelerini önlemek için uzmanlara, bir dizi soru içeren anketler (satış tahminleri, vs.) ayrı ayrı gönderilir ve uzmanlar cevaplarını koordinatöre geri gönderir. Değerlendirme sonrası hangi üyenin ne tahminde bulunduğu bilgisini içermeyecek şekilde, özet bilgi uzmanlara geri gönderilir. Uzmanlar tahminlerinde ısrarcı olabilir veya değiştirebilirler. Bu şekilde bir uzlaşmaya varılıncaya kadar turlara devam edilir. Genellikle 3-4 turdan sonra uzlaşma ortaya çıkabilir. Bu bilgilere göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Üstel Düzeltme Tekniği: Geçmiş verilere azalan ağırlıkların uygulandığı bir tür hareketli ortalama yöntemidir. Ağırlık 0 < α < 1 aralığındadır ve genelde tahminin stabil olması için küçük bir değer seçilir (0.1 - 0.2 arası).
Yeni tahmin = (α) . (son gözlem)+ (1-α) . (son tahmin)

Buna göre doğru yanıt A seçeneğidir.

Box-Jenkins Modelleri: En gelişmiş zaman serisi olan bu analiz yöntemi, belirli bir teknik değil sadece tahminlemeye bir yaklaşımdır. Uygun bir yöntem belirlemek için geçmiş verileri analiz eder ve “Autoregressive Integrated Moving Average Model” (ARIMA) veya diğer bir deyişle otoregresif-entegre-hareketli ortalama olarak adlandırılır. Buna göre doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Regresyon analizinde doğrusal ilişkinin derecesi “r” sembolü ile gösterilen korelasyon katsayısı ile ölçülür. “r” nin alacağı değerler -1 ile +1 arasında değişir ve yüksek mutlak değerler yüksek dereceli ilişkiyi gösterir. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

Bir diğer yöntem ise Genetik Algoritmalardır. Evrim teorisine dayanan, popülasyon tabanlı bir yöntemdir. Çözüm genlerden oluşan kromozomlarla ifade edilir. Kromozomların veya bireylerin bir uyum değeri vardır. Daha iyi değerlere sahip olanların yaşama şansı yüksektir. Durma kriteri sağlanana kadar popülasyondaki bireyler seçme, çaprazlama ve mutasyon işlemlerine tabi tutulurlar. Bune göre doğru yanıt C seçeneğidir.

Bir bağımlı değişkenle birden fazla bağımsız değişkenin ilişkisi arandığında çoklu regresyon analizi kullanılır. Örneğin ürün talebi üzerinde ürünün fiyatı ve ürünü kullananların gelirleri gibi birçok değişkenin etkili olması gibi. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Tahminleme için kullanılan yöntemlerin doğruluğunu ölçmek için kullanılan performans kriterleridir. Gerçek değerlere yakınlık yöntemin başarılı olduğunu gösterir. Birden fazla yöntemin uygulandığı veya aynı yöntemi farklı parametrelerle çalıştırdığımız durumlarda karşılaştırma için kullanılabilir. Bu kriterler şu şekilde hesaplanır:
Tahmin Hatası = Gerçek değer – Tahmini değer
Bias (Ortalama Hata) = ∑ (Hata) / n
Ortalama Hata Kareleri (OHK) = ∑ (Hata)² / n
Ortalama Mutlak Hata (OMH) = ∑ I Hata I / n
Ortalama Mutlak Hata Yüzdesi (OMHY) = ∑ I (Hata/Gerçek değer) * 100 I / n

Buna göre yanlış ifade E seçeneğinde verilmiştir.

Niteliksel (Kalitatif) tahminleme, doğası gereği sübjektif olup, tahmin yapılacak alanda görev yapan uzmanların yargısına dayanır. Özellikle geçmiş verilerin olmadığı durumlarda, kurumsal planlama için orta ve uzun dönemli tahminlerin ayarlanmasında, niceliksel olarak üretilen tahminlerin ayarlanmasında ve zaman serileri gibi niceliksel teknikler tarafından üretilen paternlerin (eğilim) ayarlanmasında kullanılır. Kalitatif tahminleme, geçmişi açıklamaktan çok geleceği kestirme üzerinde durur.

Box-Jenkins cimrilik (tutumluluk) prensibine dayanır yani zaman serisi
verilerinin özelliklerini ortaya koyan en uygun (en az sayıda parametre veya serbestlik derecesini göz önünde tutan) bir model kurmayı öngörür.

Üstel Düzeltme Tekniği
Geçmiş verilere azalan ağırlıkların uygulandığı bir tür hareketli ortalama yöntemidir. Ağırlık 0 < α < 1 aralığındadır ve genelde tahminin stabil olması için
küçük bir değer seçilir (0.1 - 0.2 arası).

Herhangi bir değişkeni tahmin etmek için 6 aşama vardır. Bunlar sırasıyla aşağıda verilmektedir.
• Nelerin tahmin edileceğinin tespiti
• Zaman periyodunun tespiti
• Verilerin toplanması
• Tahminleme yönteminin tespiti
• Tahminin yapılması
• Tahminin gözden geçirilmesi

Delphi Yöntemi
RAND Corporation tarafından geliştirilen bu yöntemde, ele alınan problem hakkında bilgi sahibi olduğu düşünülen uzmanlardan oluşan bir grup
kullanılır. Uzmanların birbirlerinden etkilenmelerini önlemek için uzmanlara, bir dizi soru içeren anketler (satış tahminleri, vs.) ayrı ayrı gönderilir ve uzmanlar cevaplarını koordinatöre geri gönderir. Değerlendirme sonrası hangi üyenin ne tahminde bulunduğu bilgisini içermeyecek şekilde, özet bilgi uzmanlara geri gönderilir. Uzmanlar tahminlerinde ısrarcı olabilir veya değiştirebilirler. Bu şekilde bir uzlaşmaya varılıncaya kadar turlara devam edilir. Genellikle 3-4 turdan sonra uzlaşma ortaya çıkabilir.

Tahminleme için kullanılan yöntemlerin doğruluğunu ölçmek için kullanılan performans kriterleridir. Gerçek değerlere yakınlık yöntemin başarılı olduğunu gösterir. Birden fazla yöntemin uygulandığı veya aynı yöntemi farklı parametrelerle çalıştırdığımız durumlarda karşılaştırma için kullanılabilir. Bu kriterler şu şekilde hesaplanır:
Tahmin Hatası = Gerçek değer – Tahmini değer
Bias (Ortalama Hata) = ∑ (Hata) / n
Ortalama Hata Kareleri (OHK) = ∑ (Hata)2 / n
Ortalama Mutlak Hata (OMH) = ∑ I Hata I / n
Ortalama Mutlak Hata Yüzdesi (OMHY) = ∑ I (Hata/Gerçek değer) * 100 I / n

(3x210.434 ) + (2x 194.079) + (1x198.085) / 6 = 202.924