ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 7

Kaynağından çıktığı gibi tüketilen kömür, doğal gaz, petrol gibi kaynaklar birincil enerji kaynağı olarak tanımlanırlar. Birincil enerji kaynaklarının dönüşümünden elde edilen elektrik, kok, hava gazı vb enerji kaynaklarına ise ikincil enerji kaynağı adı verilir.

TEP, Ton Eşdeğer Petrol anlamına gelir ve 1TEP, 1 ton petrolün yakılmasıyla elde edilen enerjiye eşittir. Bu durumda 100 TEP, 100 ton petrolün yakılmasıyla elde edilen enerjiye eşit olacaktır.

Enerji verimliliği ile enerji yoğunluğu ters yönlü kavramlardır. Enerji verimliliğinin artması için enerji yoğunluğunun düşmesi gerekir. Bu nedenle, seçeneklere göre enerji yoğunluğu en düşük ülke olan Japonya'nın enerji verimliliği en yüksektir.

Karbon ayak izi, dünyada yaşayan her bir bireyin ulaşım, ısınma ve elektrik kullanımıyla veya satın aldığımız ürünleri üretirken atmosfere deşarj edilen karbondioksit miktarına karşılık gelmektedir.

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre 2014 yılında ülkemizde birincil enerji tüketiminin % 86.3’u fosil kökenli yakıtlardan karşılanmıştır. Buna göre, birincil enerji tüketimindeki fosil kaynakların payı ise; % 26,2 petrol, % 32,5 doğal gaz, % 31,5 kömür şeklinde gerçekleşmiştir.

Ülkemizde kullanılan enerjinin sektörel dağılımına bakarsak, sanayi sektörünün yaklaşık %40, konut sektörünün %30, ulaştırma sektörünün ise %21, tarım sektörünün ise %5 ’lik paya sahip olduğunu görürüz.

Ülkemizde ılıman bir iklimin hüküm sürdüğü Eğe Bölgesinde yer alan İzmir ilinde birim alan başına enerji tüketimi 150 kWh/m², Erzurum'da birim alan başına enerji tüketiminin ise 450 kWh/m²’ye çıktığını görmekteyiz. Bu değerleri bazı Batı Avrupa ülkelerinde birim alan başına gerekli ısıtma enerji miktarıyla kıyaslayacak olursak, birim alan başına enerji tüketiminin Almanya’da 75 kWh/m², İngiltere’de 100 kWh/m² ve İsviçre’de ise 50 kWh/m² olduğunu görürüz. Batı Avrupa ülkelerinin ısı yalıtımına verdikleri önem açıkça görülmektedir. Buna göre ülkemizde ısı yalıtımı konusunda yeterli bilinç henüz oluşturulamamıştır diyebiliriz.

Ulaştırma sektörünün dünya petrol tüketimindeki payı 1980 yılında %38 iken 2006 yılında %52’ye ulaşmıştır. 2030 yılında ise bu değerin %58’e ulaşması öngörülmektedir.

B seçeneğinde verilen bilginin tersine; demiryolunun yük taşıma kapasitesi, kara yoluna göre yaklaşık 3,5 kat daha yüksektir. Diğer seçeneklerdeki bilgiler doğrudur.

Enerji verimliliği ile enerji yoğunluğunun ters yönlü kavramlardır. Enerji verimliliğini arttırıldığında enerji yoğunluğunun düşecektir. Hedef enerji verimliliğini arttırırken, enerji yoğunluğunu düşürmek olmalıdır.

Türkiye’nin enerji yoğunluğu değeri 0.37, OECD ülkelerinde bu değer 0.2, Japonya da ise 0.1 dir. Yani Türkiye de, bir birim gayri safi yurt içi hâsıla oluşturmak için OECD ülkelerinin 2 katı, Japonya nın ise yaklaşık 4 katı daha fazla enerji tüketilmektedir. Tüm maddeler doğru olduğu için Doğru cevap A’dır.

Kaynağından çıktığı gibi tüketilen kömür, doğal gaz, petrol gibi kaynaklar birincil enerji kaynağı, birincil enerji kaynaklarının dönüşümünden elde edilen elektrik, kok, havagazı vb enerji kaynaklarına ise ikincil enerji kaynağı adı verilir. Doğru cevap E’dir.

Bir birim gayri safi yurt içi hasıla oluşturabilmek için tüketilen birincil enerji miktarıdır ve tüm dünyada enerji verimliliğinin takip ve karşılaştırılmasında kullanılan gösterge Enerji yoğunluğu kavramıdır. Doğru cevap B’dir.

Kaynağından çıktığı gibi tüketilen kömür, doğal gaz, petrol gibi kaynaklar birincil enerji kaynağı, birincil enerji kaynaklarının dönüşümünden elde edilen elektrik, kok, havagazı vb enerji kaynaklarına ise ikincil enerji kaynağı adı verilir. Doğru cevap A’dır.

kW :kilowatt = 10³ watt

MW :Megawatt = 10⁶ watt

GW :Gigawatt = 10⁹ watt

TW :Terawatt = 10¹² watt

kWh :kilowatt-saat (10³ waat-saat) Doğru cevap B’dir.

Birincil enerji tüketiminde ki fosil kaynakların payı; % 26,2 petrol, % 32,5 doğal gaz, % 31,5 kömür şeklinde gerçekleşmiştir. İthal bir enerji kaynağı olan doğal gazın konutsal kullanımda ki payı ülke genelinde hızla artmaktadır. Buna karşılık ülkemizdeki doğal gaz tüketiminin sadece yaklaşık % 2.4’ lük kısmını, kendi kaynaklarımızla karşılayabilmekteyiz. Tüm dünya ülkeleri ile paralel olarak bizde de yaşanan 2009 ekonomik krizi, ülkemizin enerji kullanımının daralmasına neden olmuştur. 2010 ve 2011 de toparlanma sürecine giren ülkemizde enerji tüketimi yaklaşık %5 artış göstermiştir. Petrol ve doğal gaz fiyatlarında dalgalanmaların olduğu son dönemde, ülkemizin enerji ithalatı yıllık 50 milyar doların üzerine çıkmıştır. Ülkemizde sanayide tüketilen elektriğin fiyatı ile Amerika Birleşik Devletlerinde sanayide kullanılan elektriğin fiyatını karşılaştıracak olursak, ülkemizde ABD’den 2 kat daha pahalı elektrik kullandığımız ortaya çıkar. Doğru cevap A’dır.

İthal bir enerji kaynağı olan doğal gazın konutsal kullanımda ki payı ülke genelinde hızla artmaktadır. Özellikle ülkemizde Konutsal kullanımda yaşanan hızlı doğal gaz dönüşüm çalışmaları, doğal gaza olan talebi arttırmıştır. 2014 yılında enerji tüketiminde kaynak paylarına baktığımızda doğalgazın yaklaşık % 33 ile en büyük paya sahip olduğunu görürüz. Buna karşılık ülkemizdeki doğal gaz tüketiminin sadece yaklaşık % 2.4’ lük kısmını, kendi kaynaklarımızla karşılayabilmekteyiz. Petrol ve doğal gaz fiyatlarında dalgalanmaların olduğu son dönemde, ülkemizin enerji ithalatı yıllık 50 milyar doların üzerine çıkmıştır. Doğru cevap D’dir.

Ülkemizde sanayi sektörü, gelişmiş ülkeler ortalamasının üç katı enerji tüketen bir yapıya sahiptir. Sanayide enerji yoğunluğunun düşürülmesi için, sektördeki enerji verimliliğinin artırılması zorunludur. Sanayide sektörel bazda gerçekleştirilecek tasarruf çalışmaları, sanayi kuruluşunun, prosesine ve proseste kullandığı enerji kaynağına direkt olarak bağlıdır. enerji yoğunluğu değeri; ülkemizde, OECD ortalamasının iki katı kadardır. Sanayide enerji yoğunluğu değerinin yüksek olmasının anlamı, enerji yoğun olan demir-çelik, alüminyum, çimento, kâğıt gibi grupların ülkemiz sanayinde ağırlıkta olmasına bağlanabilir. Doğru cevap E’dir.

Enerji maliyetinin en fazla olduğu imalat dalının taş-toprağa dayalı sanayi dalı olan çimento üretiminde (% 55) olduğu, bunu kimya ve petrol ürünleri sanayinin (% 50) izlediği görülmektedir. Tekstil, gıda ve rafineri sanayinde ise enerji maliyetinin, toplam maliyete oranı diğerlerine göre daha az olmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Ülkemizde sanayiden sonra en fazla enerjinin tüketildiği konut sektöründe enerji yoğunluğu değerinin AB seviyesine çekilmesi için 5 Aralık 2008 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği” ile yeni yapılan binalarda enerji kimlik belgesi zorunlu hale getirilmiştir. Eski binalarda ise enerji kimlik belgesi ile ilgili 2017 yılına kadar süre tanınmıştır. Doğru cevap C’dir

Ülkemizde tüketilen enerjinin yaklaşık %20 si ulaştırmada kullanılmaktadır. Ulaştırma sektöründe kullanılan enerjinin %99 luk kısmı ise petrol ürünlerinden oluşmaktadır. Denizyolu ile taşıma maliyeti, demiryoluna göre yaklaşık olarak 3, karayoluna göre 7 ve havayoluna göre 14 kat daha ucuzdur. Demiryolunun yük taşıma kapasitesi, kara yoluna göre yaklaşık 3,5 kat daha yüksektir. Ancak ülkemizde taşımacılıkta en büyük paya kara yolu en az paya da deniz yolu sahiptir. Gelişmiş ülkelerde taşımacılıkta karar vericiler tercihlerini yaparken birim taşıma maliyetini göz önüne alarak, denizyolu ve demiryolu taşımacılığını tercih etmektedirler. Doğru cevap D’dir.