ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 18

Birim üretim için veya GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) başına tüketilen birincil enerji miktarına, enerji yoğunluğu denmektedir.

5627 sayılı Kanun ile enerji verimliliği çalışmalarının ülke genelinde tüm ilgili kuruluşlar nezdinde etkin olarak yürütülmesi, sonuçlarının izlenmesi ve koordinasyonu amacıyla Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu kurulmuştur.

Enerji verimliliği alanındaki eğitim, etüt, danışmanlık ve proje hizmetlerinin ülke genelinde yaygınlaştırılması için aşağıda belirtilenlere yetki belgesi verilmektedir:
a. Belirli niteliklere sahip üniversiteler,
b. Elektrik mühendisleri odası,
c. Makina mühendisleri odası,
d. Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) şirketleri.

ESCO Sektörünün Gelişmesinde Tüm Dünyaca Kabul Edilen Genel Engeller: Finansman, Piyasa riskleri, Bilgilendirme-Bilinçlendirme, Yönetim, Güvenilirlik, Kredilendirme, Hükümet Politikaları ,Elektrik, doğalgaz vb. maliyeti, EPS ve Vergilendirmedir.

501 TEP ve üzeri 20.000 TL üst limiti ile desteklenmektedir.

Bina yapımında kullanılacak yapı ve yalıtım malzemelerinin CE veya G uygunluk işareti ve uygunluk beyanı veya belgesi alması zorunludur

Her yıl Ocak ayının ikinci haftasında “Enerji Verimliliği Haftası” düzenlenmektedir. Söz konusu hafta etkinliklerinin nitelikleri Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenmekte ve Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Makina Mühendisleri Odası (MMO) ve Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) işbirliği ile gerekli organizasyonlar yürütülmektedir.

18/04/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu uyarınca 2014 yılı itibariyle; müşterilerini bilgilendirmeyen elektrik ve doğal gaz şirketleri için; 8.160 TL idari para cezası öngörülmektedir.

5/02/2008 tarihli ve 2008-2 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile; elektrik enerjisi öncelikli olmak üzere, enerjinin her noktada verimli ve etkin kullanılması ve israfının önlenmesi amacıyla, kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla 2008 yılında “ULUSAL ENERJİ VERİMLİLİĞİ HAREKETİ” başlatılmış ve 2008 yılı “ENERJİ VERİMLİLİĞİ YILI” olarak ilan edilmiştir.

Ülkelerin iktisadi ve sosyal kalkınmasında en önemli girdi olan enerji; nüfus artışı, sanayileşme, şehirleşme ve küreselleşme sonucu değişen üretim ve tüketim kalıpları nedeniyle, küresel boyuttaki önemini artırarak korumuştur. Diğer yandan enerji, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıt rezervlerinin hızla azalması, ozon tabakasının incelmesi ve sera gazı emisyonlarının insan yaşamını tehdit eder duruma gelmesi nedeniyle, günümüzün en önemli sorunlarından birini teşkil etmektedir. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan Dünya Çevre ve Gelişim Komisyonunun hazırladığı 1987 yılında yayımlanan Brundtland Raporunda, (Ortak Geleceğimiz) için “sürdürülebilir bir kalkınma”, gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme imkanlarından ödün vermeksizin bu günün ihtiyaçlarını karşılayacak kalkınma olarak tanımlanmıştır. Bu kapsamda, 2030 yılına kadar dünya enerji talebinde bu güne göre, %60-70 oranında bir artış beklenirken, enerjinin daha etkin ve verimli kullanılabilmesi için acil, kararlı ve ciddi tedbirlerin alınması bir zorunluluk haline gelmiştir. Buna göre doğru yanıt A seçeneğidir.

Enerji verimliliği göstergelerinden birisi olan enerji yoğunluğu, enerji tüketimi (tep, joule) ile finansal bir gösterge olan (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ve Katma Değer) arasındaki oran olarak tanımlanmaktadır. Enerji yoğunluğu; herhangi bir teknik veya fiziksel göstergenin herhangi bir faaliyeti açıklayamadığı durumlarda bir enerji verimliliği göstergesi olarak kullanılmaktadır.

Türkiye’de 2013 sonu itibariyle kurulu güç kapasitesi yaklaşık 64.044 MW olmakla birlikte bunun %35’i hidrolik, %31,3’ü doğal gaz, %20’si kömür, %4,3’ü rüzgar ve %9,4’ü ise diğer kaynaklardan oluşmaktadır. 2013 yılı sonu itibariyle elektrik enerjisi üretiminde kaynakların payına bakıldığında ise doğal gazın %45 ile en çok paya sahip olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla %25 ile hidroelektrik (%19 barajlı, %6 akarsu), % 12 ile linyit ve % 12 ile ithal kömür takip etmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Üretimden tüketime her aşamada; enerjinin etkin kullanılması, enerji israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılması amacını taşıyan ve 02/05/2007 tarih ve 26510 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 18/04/2007 tarih ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ülkemize, gelişmiş ülkelerdeki standartlarda çok önemli yenilikler getirmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Söz konusu Kurul, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının ilgili müsteşar yardımcısı başkanlığında aşağıdaki sayılanların birer üst düzey temsilcisinden oluşmaktadır:
1. İçişleri Bakanlığı
2. Maliye Bakanlığı
3. Milli Eğitim Bakanlığı
4. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
5. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
6. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
7. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
8. Orman ve Su İşleri Bakanlığı
9. Kalkınma Bakanlığı
10. Hazine Müsteşarlığı
11. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
12. Türk Standartları Enstitüsü
13. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
14. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
15. Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği
16. Türkiye Belediyeler Birliği

Buna göre doğru yanıt A seçeneğidir.

Mart, Haziran, Eylül ve Aralık aylarında olağan olarak, başkanın isteği üzerine ise olağanüstü olarak toplanan Kurul, enerji verimliliği alanında ülkede yürütülen çalışmaları izlemekte, gözden geçirmekte ve gerek Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı gerekse diğer üyeler tarafından ortaya konulan tedbir önerilerini değerlendirmektedir. Bu bilgilere göre doğru yanıt B seçeneğidir.

d) Şirketlerin görevleri şunlardır:
1) Eğitim, sertifikalandırma, endüstriyel işletmeler, bina sahipleri veya yönetimleri ile aralarında yapılan hizmet anlaşmaları çerçevesinde, etüt ve danışmanlık faaliyetleri yürütmek.
2) Enerji verimliliği etüt çalışması ile belirledikleri önlemlerin uygulanmasına yönelik projeyi hazırlamak.
3) Uygulama anlaşması kapsamındaki tadilatları proje doğrultusunda gerçekleştirmek ve enerji tasarruf miktarını garanti etmek.
4) Yetki aldıkları kuruma her yıl faaliyet raporu sunmak.

Buna göre A seçeneğinde verilen göre bunlardan biri değildir.

b) Enerji yoğunluğunun azaltılmasına yönelik aşağıdaki uygulamalar gerçekleştirilir:
1) Herhangi bir endüstriyel işletmesi için üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak en az yüzde on oranında azaltmayı taahhüt ederek Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren gerçek veya tüzel kişilerin ilgili endüstriyel işletmesinin, ödenek imkânları gözönüne alınmak ve yüzbin Türk Lirasını geçmemek kaydıyla, anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin yüzde yirmisi karşılanır.
2) Bu bendin (1) numaralı alt bendi kapsamında taahhütlerin yerine getirildiği endüstriyel işletmelerde, daha sonraki yıllarda enerji yoğunluklarını artıran gerçek veya tüzel kişiler Genel Müdürlük ile ikinci defa anlaşma yapamaz.
3) Gönüllü anlaşma yapan gerçek veya tüzel kişilerin endüstriyel işletme içinde tükettikleri enerjiden; atıkları modern yakma teknikleri ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştüren tesislerinde, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde tanımlanan ve yurt içinde imal edilen kojenerasyon tesislerinde veya hidrolik, rüzgâr, jeotermal, güneş ve biyokütle kaynaklarını kullanarak ürettikleri enerji, enerji yoğunluğu hesabına dâhil edilmez.
4) Bünyesinde birden fazla endüstriyel işletme bulunan gerçek veya tüzel kişilerin gönüllü anlaşma yapmadıkları endüstriyel işletmelerindeki enerji yoğunluğu değişimleri, Genel Müdürlük tarafından ayrıca incelenir.
5) Gönüllü anlaşma yapılacak endüstriyel işletmelerde aranacak nitelikler, enerji yoğunluğu hesaplama yöntemleri ve mücbir sebep halleri de dâhil olmak üzere gönüllü anlaşmalarda bulunması gereken diğer esaslar Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir.
c) Enerji verimliliği uygulama projelerinin desteklenmesi ve enerji yoğunluğunun azaltılması uygulamalarına yönelik olarak Genel Müdürlük bütçesine gerekli ödenek konulur. Destekler için ayrılan ve kullanılan ödenekler, desteklenen projeler, gönüllü anlaşmalar, enerji yoğunluklarını azaltan ve artıran endüstriyel işletmeler, eğitim ve bilinçlendirme etkinlikleri Genel Müdürlüğün internet sayfasında ilan edilir.
ç) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, enerji verimliliğinin artırılması ile
yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerini öncelikle destekler; bu projelerin yönlendirilmesinde ve değerlendirilmesinde Genel Müdürlüğün görüşünü alır.

Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununda sayılan ürünlerden aşağıda belirtilenlerin asgari
verimlilik gereksinimleri ile ilgili düzenlemeler yürürlüğe konulmuştur:
• Ev ve Büro Tipi Elektrikli ve Elektronik Cihazların Hazır Bekleme ve Kapalı Moddaki Elektrik Enerjisi Tüketimleri
• Basit Set Üstü Sinyal Dönüştürücüler
• Doğrusal Olmayan Ev Tipi Lambalar
• Entegre Balastsız Flüoresan Lambalar, Yüksek Yoğunluklu Boşalmalı Lambalar ve Bu Lambaları Çalıştırabilen Balastlar ve Aydınlatma Armatürleri
• Harici Güç Kaynaklarının Yüksüz Durumdaki Enerji Tüketimi ve Ortalama Aktif Verimi
• Bağımsız ve Ürünlere Entegre Salmastrasız Devirdaim Pompaları
• Televizyonlar
• Ev Tipi Soğutma Cihazları
• Ev Tipi Çamaşır Makineleri
• Ev Tipi Bulaşık Makineleri

Buna göre doğru yanıt B seçeneğidir.

Enerji yoğunluğu eğilimi; ekonomi ve sanayideki yapısal değişiklikler, enerji tüketim yapısındaki değişimler ve nihai kullanıcıların kullandıkları ekipman ve bina sektöründeki verimliliklerden etkilenmektedir.