ENERJİ VE ÇEVRE

Enerji Kaynaklı Çevresel Etki Değerlendirmesi

Ütopya, Bugün gerçekleşmesi imkânsız gibi görülen, ancak insanları özendirerek, ulaşma isteği yarataran ve motive eden tasarı veya düşüncelerdir.

• Avcılık ve Toplayıcılık
• Kentleşme
• Balıkçılık
• Madencilik
• Ulaşım
• Enerji
• Tarım
• Hayvancılık
• Orman
• Sanayi

İlk kez ABD’de Ulusal Çevre Politikası Yasası (UÇPY) ile 1969’da gündeme gelen ardından 1972 Stockholm Konferansı ve 1973 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu (şimdiki adıyla Avrupa Birliği) çevresel etki değerlendirmesine yönelik ilk çalışmaların başlangıcı olmuştur.

1973 yılında yürürlüğe giren AET Çevre Eylem Programları, 1976, 1982 ve 1986’da üç kez yeniden ele alınarak revize edilmiştir.

Anayasamızın Kamu Yararına ve Çevreye İlişkin Hükümlerden birisidir. Ayrıca Anayasamız;
• Tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması,
• Özel mülkiyet hakkının kullanılmasında getirilen kamu yararı sınırı,
• Toprağın verimli kullanılması ve korunması,
• Tarım arazilerinin, çayır ve meraların amaç dışı kullanımının önlenmesi,
• Deniz, göl ve akarsu kıyılarının, sahil şeritlerinin kamu yararına açık alanlar olması,
• Konut hakkında çevre koşullarını gözeten bir planlamadan söz etmesi,
• Ormanların korunması ve geliştirilmesi hususlarına ilişkin hükümlere de sahiptir.

ÇED çalışmalarının oluşturan ana safhalar ;

• Hazırlık Çalışmaları ve Eleme
• Kapsam ve Etkilerin Belirlenmesi
• Çevrenin Mevcut Durumu ve Proje Alanının Analizi
• Etkilerin Tanımlanması ve Değerlendirilmesi
• Tahmin Edilen Etkilerin Ölçülmesi ve Modellenmesi
• Alternatiflerin, Çözüm Önerilerinin Değerlendirilmesi
• ÇED Raporunun Hazırlanması ve Sunumu
• Katılım Karar Verme Süreci
• ÇED sonrası, İzleme ve Denetleme Faaliyetleri

Biyotik: Bir bölgede yaşayan canlıların kendi veya diğer türlerle karşılıklı etkileşimlerini ifade eder.

Abiyotik: Canlı organizmalarınsürekli etkileşim içinde olduklarıçevresel koşullardır. Örneğin iklim,toprak, sıcaklık, ışık vb. gibi.

Fauna: Belirli bir coğrafi alanda bulunan hayvan türlerinin tümü.

Uluslararası Çevresel Etki Değerlendirme Kuruluşu ( International Association for
Impact Assessment) kısaltması IAIA'dır. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası anlamda ÇED’in bileşenleri;

I. Çevre politikalarının uygulanmasını denetler ve erken uyarı işlevi görür.

II. Uygulanan politika, plan ve projelerinin çevreye olan etkilerini negatif ya da pozitif yönde değerlendirmesini yapar.

IV. Etkilerin kabul edilebilir seviyelere gelmesi için gerekli tedbirleri önerir.

Doğru cevap D'dir.

Uluslararası anlamda ÇED’in esasları;

I. Çevresel etkinin fiziksel, biyolojik ve sosyal sistemler ile ilişkilerini ortaya koymak

II. İnsanların çevre üzerindeki negatif ya da pozitif yöndeki etkilerine göre tasarım yapmak

III. İnsan faaliyetlerinin çevre üzerindeki etkilerini belirlemektir.

Doğru cevap C'dir.

Ülkemizde ÇED süreci 7 Şubat 1993 tarihinde yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği ile yasal bir süreç olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Bitki, hayvan, kuş ve balık gibi canlılar bakımından tabi biyolojik zenginliğe sahip olan alanlar, Özel Çevre Koruma Bölgesi için aranılan esas ve şartlara dahildir. Diğerleri ÇED Yönetmeliği’ne tabi duyarlı ve hassas bölgeler, mevzuat gereği korunması gereken daha genel anlamdaki alanları kapsamaktadır ve onlar mevzuat uyarınca korunması gerekli alanlardır. Doğru cevap E'dir.

Bir ülkede ÇED sürecinin başarı ile uygulanabilmesi için şu şartlar gereklidir:
Politikacıların ve kamuoyunun yeterli bilince sahip olmaları.
Çevresel konular üzerine her seviyede eğitim sağlanması.
Karar verme sürecinde şeffaflık.

Doğru cevap B'dir.

Fauna: Belirli bir coğrafi alanda bulunan hayvan türlerinin tümü. Flora: Belirli bir coğrafi alanda bulunan bitki türlerinin tümü. Populasyon: Belirli bir bölgede yaşayan aynı türe ait bireyler topluluğudur. Kommunite: Belirli bir bölgede yaşayan birbirleriyle ilişki etkileşim halinde olan farklı türlere ait populasyonların tümüdür. Doğru cevap A'dır.

Değerli Ekosistem Bileşenleri (DEB) seçiminde aşağıdaki hususlar daha da ağırlık kazanmıştır.
• Sahadaki, yerel ve bölgesel çalışma alanlarındaki varlık düzeyi
• Ekolojik önem
• Yerli türler
• Risk
• Hassasiyet
• Ekolojik sürdürülebilirlik
• İnsan sağlığı
• Sosyoekonomik önem
• Koruma durumu
• Veri mevcudiyeti
• Toplum için kültürel miras özelliği bakımından önemi

Sadece sürdürülebilirlik yetersiz bir ifadedir, doğrusunun Ekolojik Sürdürülebilirlik olması gerekir.

Doğru cevap B'dir.

Planlanan bir faaliyetin çevreye yapacağı doğrudan ve dolaylı etkilerinin belirlenmesi amacıyla yapılacak çalışmalarda aşağıdaki bazı hususlara dikkat edilmelidir:
• Kirleticinin çeşidi ve miktarının tespiti.
• Mevcut yüzey suları ve yer altı su kaynaklarının potansiyeli ve su kalitesinin belirlenmesi.
• Mevcut hava kalitesinin, hava kirliliği yayılma potansiyelinin tespiti.
• Emisyon envanterlerinin çıkartılması.
• İncelenen yöreye özgü kirlilik problemlerinin ortaya konulması.
• Meteorolojik bilgilerin toplanması.
• Uyulması gereken su, hava ve toprak kalitesi standartları ve yönetmeliklerinin belirlenmesi.
• Gürültü, koku ve görüntü kirliliği gibi estetik problem oluşturacak parametrelerin tespit edilmesi.
• Kuruluş ve inşaat aşamasındaki etkilerin saptanması.
• Akarsu, göl, deniz ve yer altı sularının kalitesinde beklenen değişimlerin belirlenmesi.
• Ekolojik durumun belirlenmesi.
• Nadir ve yok olmaya başlamış türlerin tespiti.
• Ekosistem amenajmanının çıkarılması ve koruma önlemlerinin belirlenmesi.
• Bilinen ve potansiyel kültürel kaynakların tanımlanması.
• Sosyo-ekonomik çevresel durum envanterinin çıkarılması ve kritik sosyo-ekonomik faktörlerin tanımlanması.
• Alınması gereken önlemlerin belirlenmesidir

Sosyo-kültürel çevresel durum envanterinin çıkarılması gibi bir unsur söz konusu değildir. Doğru cevap C'dir.

ÇED raporu kapsamındaki çalışmaların en özgün bölümü, projenin olası çevresel etkilerinin irdelenmesi ve olumsuz olacağı saptananlar için alternatif önlemlerin belirlenmesidir. Doğru cevap E'dir.