ENERJİ VE ÇEVRE

Ekotoksik Madde: Serbest halde bulunmaları durumunda, biyolojik birikim yolu ile çevre üzerinde ani veya gecikmeli olarak olumsuz etkiler yaratan veya yaratabilecek olan maddelerdir. Doğru cevap B‘dir.

Kronik Toksisite: Uzun süreli düşük miktarda kimyasal maddeye maruz kalma ile oluşan zehirlenmedir. LD50 (Doz): Deney canlılarının belirli koşullarda ve doğrudan uygulanan toksik maddenin, bu hayvan populasyonun %50’sini öldüren dozu olarak tanımlanır. Doğru cevap B’dir.

Sistemik Toksisite: Toksik maddenin emilimi ve dağılımını gerektiren, temas yerinin uzağında meydana gelen toksik etkidir. Doğru cevap B’dir.

Ekolojik Ayak İzi: Herkesin dünya üzerinde güçlü bir etkisi vardır ve üretim ve tüketimleri sonucunda oluşan bu etkilerin toplamına ekolojik ayak izleri denir. Doğru cevap E’dir

Karbon Ayak İzi: Birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür. Doğru cevap D’dir.

Ekonomik anlamda, farklı yöntemler kullanarak enerji elde edilebilen kaynaklar, enerji kaynakları olarak isimlendirilmekte ve değişik şekillerde sınıflandırılmaktadır. Dünyada milyonlarca yıl önce var olan başta fotosentez yoluyla oluşturulan fosil yakıtlar, yenilenemez olarak adlandırılan enerji kaynaklarını oluşturmaktadır. Diğer taraftan güneş, rüzgâr, hidroelektrik, biyo-kütle, gel-git, jeotermal vb. gibi kaynaklardan elde edilen enerji ise yenilenebilir enerji kaynakları olarak adlandırılmaktadır. Kaynağından alınan enerjinin, eşit oranda veya tükenme hızından daha çabuk bir şekilde kendini yenileyebilmeleri, bu kaynakların en önemli özelliğidir. Ayrıca dönüştürülme özelliklerine göre enerji kaynakları birincil ve ikincil enerji kaynakları olarak da ele alınabilmektedir. Doğru Cevap B'dir.

Bugün dünyamızın ihtiyaç duyduğu enerjisinin çok büyük bir kısmı ise yenilenemez kaynaklardan elde edilmektedir. Bunların en başında ise petrol gelmektedir. İkinci olarak kömür ve bunu giderek kullanımı yaygınlaşan doğal gaz izlemektedir. Son zamanlarda yenilenebilir enerji üretimi hızla artmasına rağmen, fosil yakıtlar hâlâ dünya genelinde ana enerji kaynağı konumlarını korumaktadır. Doğru Cevap E'dir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), günümüzde dünya ölçeğinde geniş kabul gören ve birçok ülkenin ulusal mevzuatında yerini bularak uygulamaya aktarılmış teknik bir araçtır. 1969 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde çıkan Ulusal Çevre Politikası Kanunu kapsamında hayata geçirilmiştir. Kırk yılı aşkın süredir gerek ABD ve AB ülkeleri, gerekse diğer dünya ülkelerinde uygulanmakta olan ÇED, halen en etkin çevre yönetim araçlarından biridir. Doğru Cevap B'dir.

SÇD, Kapsamı daha geniştir.                                                                     

ÇED , Kapsamı daha dardır.

SÇD, Seçenekler daha çoktur.                                                 

ÇED, Seçenekler daha azdır.

SÇD, Tanımlanmış etkilerin sayısı ve ilgili alan daha geniştir.       

ÇED, Tanımlanmış etkilerin sayısı ve ilgili alan daha dardır.

SÇD, Değerlendirmelere politikalar, planlar, programlar düzeyinde ve ayrıntılıdır.

ÇED, Değerlendirmelere, proje düzeyinde ve daha az ayrıntılıdır.

Doğru Cevap C'dir.

Çevre kirliliği ortaya çıktığı ortamlara göre hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği, olarak ayrılmaktadır. Ayrıca gürültü, ışık ve radyoaktif olmak üzere, etkenin özelliğine göre de tanımlanabilmektedir. Gürültü dışındaki, bu kirlilik çeşitlerine ilişkin ortamlar birbirlerinden etkilenebilirler. Atmosferde toz, duman, gaz, koku ve saf olmayan su buharı şeklinde bulunabilecek kirleticilerin, insanlar ve diğer canlılar ile eşyalara zarar verebilecek miktarlara yükselmesi hava kirliliği, istenmeyen zararlı maddelerin, suyun niteliğini ölçülebilecek oranda bozmalarını sağlayacak miktar ve yoğunlukta suya karışması su kirliliği, toprağın verim gücünü düşürecek, ortalama toprak özelliklerini bozacak her türlü
teknik ve ekolojik baskılar ve olaylar toprak kirliliği, nükleer enerji santralleri, nükleer silah üreten fabrikalar, tıbbi ve çeşitli alanlarda kullanılan radyoaktif madde artıklarının sebep olduğu duruma radyoaktif kirlilik, insanlarda ve hayvanlarda sağlık bakımından geçici bir zaman için veya sürekli olarak zarar meydana getiren sesler ise gürültü kirliliği, yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış yönde ve yanlış zamanda ışık kullanılması ise ışık kirliliği olarak tanımlanabilir. Doğru Cevap E'dir.

Uluslararası çevre sorunları bağlamında, iki yapısal olgu söz konusudur. Bunlardan birincisi; ülkesel sınırlar, ikincisi ise; ülkesel sınırlarından bağımsız olarak ekolojinin ilkelerine göre işleyen ekosistemler. Ülke sınırları bir yana, uluslararası hukuk disiplini içerisinde, ekolojinin bütünselliğini önceleyen sınır aşan çevresel etki değerlendirmelerinin yapılmasını gerektirmektedir. Doğru Cevap A'dır.

Çevre yönetimi anlayışında tüm bu mevzuatlar, insan etkinliklerinin gözlemlenmesi, planlanması ve yönetilmesi ile birlikte değerlendirilmelidir. Çevre yönetiminde yararlanılacak tüzel araçlar ; Yasama, yürütme ve yargı organlarınca alınan bağlayıcı nitelikteki yasal metinler. Doğru Cevap B'dir.

Çevresel faktörlerin belirlenmesi ve bu faktörlerin gerekli kontroller ve önlemler ile denetim altına alınarak çevreye verilen zararın en aza indirilmesini sağlayan bir sistemin oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu amaca yönelik olarak işletmelerin çevreye verdikleri veya verebilecekleri zararların sistematik bir şekilde azaltılması ve ortadan kaldırılabilmesi için geliştirilen yönetim biçimine Çevre Yönetim Sistemi adı verilir. Bu amaca yönelik çevre standartları Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO) tarafından belirlenmektedir. Bu kapsamda güncellenerek gelişmelere paralel seriler olarak hazırlanan ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, özünde doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, suya, havaya verilen zararların minimum düzeye indirilmesini amaçlayan, risk analizleri tabanında kurulan bir yönetim modelidir. Doğru Cevap D'dir.

Sistem, birbiriyle bağlantılı ögelerin, çevreden aldıkları girdiyi işleyerek, hedeflenen çıktılara dönüştürme sürecini ifade etmektedir. Çevresel Bilgi Sistemi ise; çevre konusunda mevcut ya da potansiyel belirsizliği en az düzeye indirmek veya tamamen ortadan kaldırmak için, karar vericiye gereken bilgiyi sağlamak ya da gerekli olan bilgiyi elde etmede kullanılan bilgi sistemleridir. Temel amacı çevresel etkilere ilişkin ihtiyaç duyulan bilgiyi; zamanında, uygun biçimde ve yerde sunmaktır. Çevresel bilgi sistemleri karar verme, işlemlerin kontrolü, problemlerin çözümü ve yeni ürünler veya hizmetler oluşturmada kullanıcıların ihtiyaç duyduğu bilgilerin üretilebilmesine büyük katkı sağlamaktadır. Doğru Cevap B'dir.

Lokal Tosisite: Maddenin biyolojik sistemde temas ettiği yerde meydana getirdiği toksik etki.

Sistemik Toksisite: Toksik maddenin emilimi ve dağılımını gerektiren, temas yerinin uzağında meydana gelen toksik etki.

Ani toksisite: Tek bir temastan sonra hızla oluşan toksik etki.

Gecikmiş Toksisite: Temastan bir süre sonra gözlenen toksik etki.

Doğru Cevap D'dir.