ENERJİ VE ÇEVRE

Paleoekoloji: Jeolojik zamanlardaki ekolojik koşulları inceleyen çalışma alanıdır. Bu alanda yapılan çalışmalar sonucunda yeryüzünde gelişip evrimleşen canlılar ve bunların yaşadığı ortamlara ait temel bilgiler ile genel bir jeolojik tarihçe ortaya konabilir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Yaşamının herhangi bir evresinde canlı bir organizmaya doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin tamamı ekolojik faktörler olarak adlandırılır. Ekolojik faktörleri;
• biyotik (canlı) faktörler,
• abiyotik (cansız) faktörler
olarak ikiye ayırmak mümkündür. Biyotik faktörler besin ve beslenme, tür içi ve türler arası ilişkileri kapsar. Abiyotik faktörler ise iklimsel abiyotik faktörler (sıcaklık, ışık, nem, radyasyon gibi) ve iklimsel olmayan abiyotik faktörlerden (hidrografik, edafik gibi) oluşur.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Su ve rüzgâr etkisiyle toprağın aşınıp taşınmasına erozyon denir. Erozyon oluşumu birçok neden sıralanabilir;
• ormanların yok edilmesi,
• tarım alanlarının uygun tekniklerle sürülmemesi,
• şiddetli yağmurlar ve sel,
• karların kısa sürede erimesi gibi daha birçok neden sıralanabilir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Biyotop: Canlı varlıkların yaşamlarını sürdürebilmesi için uygun çevresel koşullara sahip bir coğrafik bölge veya değişken hacimli bir ortam.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Ekoloji bilminin ilkeleri: Dinamizm, İlişkililik, Hiyerarşi, Yaratıcılık, Ayrımlayıcı Kırılganlık önermeleridir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Element ve maddelerin dünyanın katman ve bölümleri arasındaki dolaşımına ekolojik döngüler denir. Bu döngüler:

Doğru cevap E seçeneğidir.

Ergonomi kısaca “fiziksel çevrenin insana uyumlaştırılması süreci” olarak tanımlanabilir. Günümüz endüstri çağında makine-insan arasındaki artan ilişkiler, insana uyumlu çevre, eşya, makine, ofis vs. gibi fiziksel çevre birimlerinin yaratılması çabalarını zorunlu kılıyor. Öyle ki artık sadece fiziksel çevrenin ergonomisinden değil, doğrudan insanın zihnine seslenen bilgisayar yazılımları, internet, web dizaynı vs. gibi ögelerin de insana uyumundan (Zihinsel algılama, kolay kontrol edebilme ve yönlendirebilme açısından) söz edebiliyoruz.

Doğru cevap B seçeneğidir.

İklimin değişmesi ekosistemdeki canlı yaşam ve dağılışını da değiştirir. Bazı canlılar göç ederken, bazı canlılar da ölür veya yeni iklime uyum sağlamaya çalışır. Ormanların azalması, hava kirliliği, yağışların azalması, çölleşmenin başlaması bir bölgedeki iklimin değişmesine neden olabilir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Deniz ekosistemleri                  
Tatlısu ekosistemleri                 
Karasal ekosistemler                 
İnsan eliyle değiştirilmiş tasarımlı ekosistemler

Doğru cevap B seçeneğidir.

Yeni yapay maddeler (organo klorlu ensektisitler, ağır metaller, plastikler, deterjanlar) üretilmesi. Bu yapay maddelerin otopürifikasyonu olamaz ya da çok yavaştır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Bir model hazırlanırken;

i. sistemin sınırları

ii. sistemin alt bölümleri

iii. sistemin zaman boyutu

öncelikle belirlenmelidir.

Örneğin belirli bir bölgede bulunan çam ormanı için enerji akışını gösteren bir model oluşturulabilir. Bunun için önce bölgenin sınırları, bileşenleri (yağmur miktarı, güneşlenme, diğer bitkilerin çeşitliliği, bölgede yaşayan hayvan ve mikro organizmalar gibi benzeri değişkenler) ve enerji akışının hesaplanacağı zaman aralığı belirlenmelidir.

Doğru cevap E'dir.

Yaban hayatı evcilleştirilmemiş bütün canlıları ve onların çevreleriyle olan ilişkilerini tanımlayan bir kavramdır. Yaban hayatı, çöller, yağmur ormanları ve tundralar gibi bütün doğal ekosistemlerde ve hatta insan yaşamının sürdüğü kentlerde bile görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Paleoekoloji: Jeolojik zamanlardaki ekolojik koşulları inceleyen çalışma alanıdır. Bu alanda yapılan çalışmalar sonucunda yeryüzünde gelişip evrimleşen canlılar ve bunların yaşadığı ortamlara ait temel bilgiler ile genel bir jeolojik tarihçe ortaya konabilir. Doğru cevap D'dir.

Yaşamının herhangi bir evresinde canlı bir organizmaya doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin tamamı ekolojik faktörler olarak adlandırılır. Ekolojik faktörleri;

olarak ikiye ayırmak mümkündür. Biyotik faktörler besin ve beslenme, tür içi ve türler arası ilişkileri kapsar. Abiyotik faktörler ise iklimsel abiyotik faktörler (sıcaklık, ışık, nem, radyasyon gibi) ve iklimsel olmayan abiyotik faktörlerden (hidrografik, edafik gibi) oluşur. Doğru cevap E'dir.

Ekosistemin genel özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Doğru cevap C'dir.

Habitat ve biyotop çoğu zaman bir canlının ya da popülasyonun doğal olarak yaşadığı yer anlamında kullanılır. Ancak kavram kargaşasına olanak vermemek için bu terimleri ve yerine  kullanılan terimleri açıklamak gerekmektedir.

Habitat: Bir organizmanın veya popülasyonun doğal olarak yaşadığı yer,

Biyotop: Canlı varlıkların yaşamlarını sürdürebilmesi için uygun çevresel koşullara sahip bir coğrafik bölge veya değişken hacimli bir ortamdır.

Bu tanımlardan da anlaşılacağı gibi habitat bir türe ait birey veya bireylerin yerleştiği alan, biyotop ise kommunitenin yerleştiği alan olarak kabul edilir. Bunlara ek olarak bir canlının yaşam alanı için monotop, bir popülasyonun yaşam alanı için de demotop terimleri kullanılır. Doğru cevap B'dir.

Ekolojik sistemlerin bütünlük ve işlerliğinin tanımlanması için bazı önermelerden söz edilebilir:

Doğru cevap A'dır.

Doğanın kendi kendini temizlemesi sırasında meydana gelen, olay ve mekanizmalara otopürifikasyon mekanizmaları denir. Otopürifikasyon sonucunda oluşan denge haline ise, dünyanın ekolojik dengesi denir. Başlıca otopürifikasyon mekanizmaları:

Sistem elemanlarına ya da bireylere bilgi ulaşımını sağlayan olay, algılama fonksiyonudur. Algılama fonksiyonu ile algılanan bilgilerin bir bölümü sistem dışındaki kaynaklarda üretilmektedir. Birey düzeyindeki algılama, duyu organlarının çeşitli şekillerde uyarılması sonucu gerçekleşen algılamadır. Bu anlamda göz, kulak, burun, dil ve deri hepsi birer algılama merkezidir. Makine düzeyinde algılama ise sensörler (algılayıcılar), elektronik, mekanik veya hidrolik olarak çalışan algılama cihazlarıdır. Doğru cevap A'dır.

Çoğu endüstriyel kuruluşlarda makinaları soğutmak üzere su kullanırlar. Fabrikalardan çıkan sıcak su en yakında bulunan bir akarsuya, göle veya denize boşaltılır. Her yıl 200 trilyon litreden fazla ılık su elektrik santrallerinden dışarı atılır. Ilık su, bitki büyümesini arttırabilir. Su, yetişen yeşil deniz yosunlarına karışır. Atık su denizi ısıtıp balıkların ölmesine yol açabilir. Balıkların çoğu sıcak dereceli sularda canlı kalamaz. Isıl kirlenme sıcaklık artışı ile çevrenin atık su ile kirlenmesi olayıdır. Atık suyun; deniz, göl ve nehirlere boşaltılması ısıl kirlenme sebebidir. Doğru cevap D'dir.