ENERJİ VE ÇEVRE

“On dokuzuncu yüzyıla kadar, hiç sona ermeyen zorlu görev, insan soyunun ve çevresinin doğal etkenlere karşı korunmasıydı. Ama bu yüzyılda yeni bir ihtiyaç doğmuştur: Doğayı insana karşı korumak.” (Peter F. Drucker) Doğru Cevap A'dır.

Kimyasal Kirlenme: Toprak, su ve havanın kimyasal özelliklerinin canlı sağlığını
olumsuz yönde etkileyecek biçimde bozulmasıdır. Örneğin termik santrallerden
çıkan baca gazları kimyasal kirlenmeye bir örnektir.

Limit değer: Çevre ve/veya insan sağlığı üzerindeki zararlı etkilerden kaçınmak, bunları önlemek veya azaltmak amacıyla bilimsel olarak belirlenen, öngörülen süre içinde ulaşılacak ve ulaşıldıktan sonra da aşılmaması gereken seviyedir. Doğru Cevap C'dir.

Uyarı eşiği: Aşıldığında, nüfusun geneli için kısa süreli maruz kalmadan dolayı insan sağlığına bir riskin söz konusu olduğu ve ilgili yetkili merci tarafından acil önlemlerin alınacağı seviyedir. Doğru cevap D'dir.

Sanayi tesisleri bulunduğu bölgede yoğun hava kirliliğine yol açarlar. Rüzgârlar vasıtasıyla da kirlilik yayılır. Dolayısıyla sanayi tesislerinin kuruluşunda yer seçimi çevresel açıdan önemlidir. Ayrıca ekonomik nedenlerden dolayı baca filtrelerinin takılmaması ve/veya uygun teknolojilerin kullanılmaması hava kirliliğinin derecesini artırır. Örneğin 1984 yılında kurulan Yatağan termik santralinde ancak 2007 yılında baca gazı arıtma sistemi devreye girmiştir. Doğru Cevap A'dır.

Dünyanın sahip olup, diğer gezegenlerin sahip olmadığı (yaşama uygun) atmosferin hacimsel olarak %78’i azot, %21’i oksijen ve %1’i de diğer gazlardır. (Diğer gazlar karbondioksit, su buharı, argon, neon, helyum, metan, kripton, hidrojen, azot monoksit, ksenon, ozon, amonyak ve azot dioksit gibi gazlardır.) Yerçekiminin etkisiyle bu gazlar yerkürenin etrafını sararak canlıların yaşam kaynağını oluşturur. Doğru Cevap C'dir.

Gaz kütlesinin en fazla olduğu katman olan troposfer, atmosferin yeryüzüne yakın en en alt tabakasıdır. Bu katman canlı yaşamı için hayatidir. Bunun sebebi soluduğumuz havanın, su buharının, bulutların, meteorolojik olayların olduğu katman olmasıdır. Troposferin uzunluğu ekvator civarında yerden itibaren yaklaşık 16 km’dir. Kutuplarda troposferin kalınlığı azalır. Bu katmanın ısınması aşağıdan yukarıya doğru olur. Güneşten gelen ışığın bir kısmı toprak tarafından emilir diğer kısmı ise yansıtılır. Isınan toprak üzerindeki  hava kütlesini de ısıtmaya başlar. Sonuç olarak yükseklere doğru çıktıkça sıcaklık azalmaya başlar. Kabaca denilebilir ki her 1 kilometrede sıcaklık düzgün bir şekilde yaklaşık 6 °C
azalır. Atmosferin diğer katmanlarındaki sıcaklık değişimi troposfer katmanından farklıdır. Örneğin, termosferde sıcaklık yaklaşık 1100 °C ile 1650 °C arasında değişmektedir. Doğru Cevap D'dir.

Ülkemizdeki hava kirletici salınımlarının Avrupa Birliği üye ülkelerindeki salınımlarla karşılaştırmasına bir göz atalım. Avrupa Komisyonu’nun bünyesinde yer alan Avrupa İstatistik Ofisinin (Eurostat) 2009 yılı verilerine göre, Türkiye Avrupa Birliği üye ülkelerine göre kükürt oksitlerin emisyonun ise en çok olduğu ülkedir. Almanya, Fransa ve İngiltere’nin toplam kükürt oksit salınımı yaklaşık Türkiye kadardır. Azot oksitlerin salınımında Türkiye, Almanya ve İtalya’dan sonra gelmektedir. Metan hariç uçucu organik karbonların salınımı miktarında Türkiye 7. sıradadır. Doğru Cevap B'dir.

“Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği”ne göre karbon monoksit için 24 saatlik sınır değeri 30000 µg/m3 tür. (YANA ÇEK: Bu sınır değer, 01.01.2008 tarihinden başlayarak 01.01.2014 tarihine kadar 10000 μg/m3
olana kadar her 12 ayda eşit bir miktarda yıllık olarak azalır.) Doğru Cevap C'dir.

Evsel ve endüstriyel atıklar su kirliliğinin en büyük sorumlularıdır. Enerji üretimi ve tüketimi de su kirliliğinde rolü olan etmenlerdir. Enerjiyi üretirken yapılan kirlenme, tüketirken yapılan kirlenmeden daha büyüktür. Petrol enerji tüketiminden kaynaklanan su kirliliğinin baş sorumlusudur. Örneğin, sintine sularını denize dökerek giden motorlu deniz araçlarıyla yapılan ulaşım ve taşıma işlemleri su kirliliğine yol açar. Suların kirletilmesi karada hareket eden motorlu araçlar tarafından da yapılır. Doğru Cevap C'dir.